Ssawki
Ssawki, haustoria (l. poj. haustorium) – odgałęzienia strzępek pasożytniczych grzybów lub drobne korzenie boczne roślin pasożytniczych, wrastające w ciało organizmu żywicielskiego i pobierające z niego substancje pokarmowe[1]. Ssawki pasożytów łodygowych przenikają przez warstwę korową i miękiszową łodygi żywiciela, a po dotarciu do tkanki przewodzącej następuje wykształcenie elementów przewodzących i połączanie systemów przewodzących żywiciela i pasożyta. Pasożyty korzeniowe łączą się ssawkami z systemem przewodzącym rośliny żywicielskiej po wrośnięciu w jej korzenie[2]. Rozwój ssawek związany jest z odbieraniem sygnałów chemicznych od rośliny żywicielskiej oraz zmiany potencjału redoks[3]. Stwierdzono, że rozwój haustoriów roślin pasożytniczych może być hamowany przez arbuskularne grzyby mikoryzowe[4].
Ssawki grzybów po wrośnięciu do komórek żywiciela kończą wzrost, różniąc się tym od innych infekcyjnych strzępek wewnątrzkomórkowych kontynuujących wzrost i przenikających tkanki i komórki gospodarza[5]. Ssawki wewnątrz komórek żywicielskich w celu zwiększenia powierzchni absorbującej zwykle pęcznieją tworząc buławkowate lub kuliste zakończenie strzępki, ewentualnie się rozgałęziają[6]. Ssawki mączniakowców i rdzowców po dostaniu się do komórki (przebiciu ściany komórkowej) otaczane są przez błonę komórkową rośliny tworzącą tzw. błonę zewnątrzssawkową. Jest ona zwykle grubsza niż w pozostałych miejscach komórki. Ze względu na zmiany w niej zachodzące uznawana jest za element składowy ssawki. Pomiędzy powierzchnią ściany ssawki i błony komórki roślinnej występuje cienka warstwa płynna lub żelowa nazywana pochwą. W przypadku wroślikowców ssawki otoczone są częściowo lub całkowicie przez ścianę komórkową gospodarza tworzącą tzw. otoczkę. W reakcji na wnikanie strzępki grzyba do komórki w początkowej fazie tego procesu, w miejscu kontaktu, między ścianą komórkową komórki roślinnej a jej błoną powstaje brodawka (papilla). Zgrubienie to jest przebijane przez strzępkę grzyba i z czasem tworzy szyjkę (kołnierz) u nasady ssawki. Powiększona brodawka może otoczyć ssawkę i doprowadzić do jej zamarcia[5].
Zobacz też edytuj
- ssawka u zwierząt
Przypisy edytuj
- ↑ Alicja Szweykowska, Morfologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, 101 i 235, ISBN 83-01-13953-6.
- ↑ K. Yoneyama i inni, Strigolactones as germination stimulants for root parasitic plants, „Plant and Cell Physiology”, 51 (7), 1095–1103 data= jul 2010, DOI: 10.1093/pcp/pcq055, PMID: 20403809.
- ↑ S. Yoshida, K. Shirasu, Plants that attack plants: molecular elucidation of plant parasitism, „Curr Opin Plant Biol”, 2012, DOI: 10.1016/j.pbi.2012.07.004, PMID: 22898297.
- ↑ A.R. Li i inni, Inoculation with arbuscular mycorrhizal fungi suppresses initiation of haustoria in the root hemiparasite Pedicularis tricolor, „Annals of Botany”, 109 (6), 2012, s. 1075–1080, DOI: 10.1093/aob/mcs028, PMID: 22362663.
- ↑ a b Józef Kochman, Zarys mikologii dla fitopatologów, Warszawa: Wydawnictwo SGGW-AR, 1986, s. 43–47, ISBN 83-0001980-4.
- ↑ Philip G. Miles; Shu-ting Chang: Mushroom Biology: Concise Basics and Current Developments. World Scientific, 1997, s. 25. ISBN 981-02-2877-5.