Stanisław Świercz
Stanisław Świercz ps. Grom (ur. 18 lutego 1925 w Gąsewie. zm. 12 września 2018 w Mławie) – żołnierz ruchu oporu podczas II wojny światowej, działacz kombatancki, publicysta.
 nagrobek na mławskim cmentarzu parafialnym | |
 Porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 lutego 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 września 2018 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1943-1947 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
dowódca drużyny w stopniu kaprala |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodził się we wsi Gąsewo w powiecie makowskim 18 lutego 1925 roku w rodzinie rolniczej gospodarującej na gospodarstwie o powierzchni siedmiu hektarów[1]. Jego rodzicami byli Antoni i Marianna z domu Częścik[1]. Przed 1939 kończył szkołę powszechną w rodzinnej miejscowości[1]. Po wybuchu wojny cała rodzinę wysiedlono do Kuczborka w powiecie mławskim[1].
W podziemiu zbrojnym i antykomunistycznym edytuj
W czasie II wojny światowej od 1943[1] roku był członkiem Narodowych Sił Zbrojnych, Armii Krajowej[1], a następnie od roku 1945[1] Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, do którego wstąpił celem walki z władzą ludową
narzuconą przez Sowietów[1]. Będąc w stopniu kaprala pełnił funkcję dowódcy drużyny[1]. Walczył m.in. pod rozkazami Zbigniewa Kuleszy ps. „Młot”. W ramach amnestii z 1947 roku, na rozkaz dowództwa ujawnił się. Celem kontynuowania edukacji przerwanej w 1939 roku, podjął naukę w Państwowym Liceum i Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego w Mławie[1]. W 1948 został powołany do wojska w związku z czym jego edukacja został ponownie przerwana[1]. Po zakończeniu służby wojskowej pracował w Morągu w Banku Rolnym.
Represje i wyrok śmierci edytuj
4 października 1950 roku[1]został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, a w dniu 7 kwietnia 1951 roku Sąd Rejonowy w Warszawie na sesji wyjazdowej w Pułtusku skazał go, wraz dwoma innym żołnierzami podziemia, na karę śmierci oraz utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze, a także przepadek mienia za udział w „nielegalnym związku mającym na celu obalenie przemocą ustroju Państwa Polskiego”. 10 lipca 1951[2], ówczesny Prezydent Polski Bolesław Bierut skorzystał w jego przypadku z prawa łaski, zamieniając karę śmierci na dożywocie z utrzymaniem kar dodatkowych. Celem odbycia kary dożywocia osadzono go w Centralnym Zakładzie Karnym we Wronkach[2]. Więzienie opuścił w 1957 roku w ramach tzw. odwilży gomułkowskiej, jednak nie przywrócono mu praw obywatelskich[2].
Po uwolnieniu z więzienia edytuj
Zamieszkał w Modle pod Mławą, gdzie w miejscowej szkole jego żona była nauczycielką. 10 października 1957 roku podjął pracę w Mławie, w Spółdzielni Pracy i Usług Rzemieślniczych[2]. Ciągnąca się za nim opinia wroga ludu i władzy ludowej zaciążyła na jego dalszym życiu, szykany i utrudnienia w zatrudnieniu były przyczynami trudności w utrzymaniu zatrudnienia i częstych zmian miejsca pracy[2].
Zaprzestanie nękania i prześladowania przez organy bezpieczeństwa nastąpiło w 1974 roku[2]. Od 1977 do 1990 gdy przeszedł na emeryturę, już bez przeszkód pracował w Wojewódzkim Zakładzie Inwestycji Rolniczych w Ciechanowie[2].
Po roku 1989, w wolnej Polsce
oddał się działalności kulturalnej i społecznej[2]. Zaangażował się w działalność organizacji kombatanckich, w szczególności Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych oraz Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego. W strukturach ZŻNSZ pełnił funkcje: przewodniczącego Zarządu Koła w Mławie (1994–1998), sekretarza Rady Naczelnej Związku (1994–1998), przewodniczącego Sądu koleżeńskiego przy Zarządzie Stołecznym (od 2002) oraz członka prezydium Zarządu Głównego (od 2005). Współpracował z Instytutem Pamięci Narodowej. W latach 1992–2003 był organizatorem licznych sympozjów naukowych o tematyce związanej z polskim podziemiem niepodległościowym. Z jego inicjatywy powstały obeliski i tablice upamiętniające żołnierzy NZS m.in. w Gąsewie Poduchownym, Mławie, Lipowcu Kościelnym oraz pod Niedziałkami. Był autorem licznych publikacji historycznych, broszur oraz artykułów prasowych oraz redaktorem i wydawcą „Głosu Kombatanta z Prowincji”. Tworzył również poezję.
Zmarł 12 września 2018 roku i spoczął na cmentarzu parafialnym w Mławie w kwaterze 5/X/2[2].
Odznaczenia i awanse edytuj
W uznaniu swych zasług został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego oraz medalem Zasłużony dla Miasta Mława (2000)[3]. W 2006 roku został awansowany do stopnia porucznika rezerwy.
Wybrane publikacje edytuj
- Światło w celi – tam?… (1999)
- Ofiarom nazizmu i komunizmu ziemi szreńskiej chwała (1999, red.)
- Ostatnim partyzantom Ziemi Mławskiej (2006, red.)
- Nieujarzmieni, Ojczyźnie zawsze wierni (2008)
- Polegli broniąc Ojczyzny 1939/56 r. (2010)
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Agnieszka Puzio-Dębska: Zmarł Stanisław Świercz. www.mlawa.pl, 2018-09-14. [dostęp 2018-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-16)]. (pol.).
- Zmarł Stanisław Świercz. codziennikmlawski.pl, 2018-09-14. [dostęp 2018-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-15)]. (pol.).
- Andrzej Grochowski, Przemysław Miecznik: Cmentarz parafialny w Mławie i jego tajemnice. Kazimierz Manista red.. Mława: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Mławskiej, 2022. ISBN 978-83-952466-4-7. (pol.).