Stanisław Bes
Stanisław Bes (ur. 8 maja 1912 w Postołowie, zm. 1 października 1964 w Zabrzu) – porucznik piechoty Wojska Polskiego.
| |
 porucznik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
8 maja 1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 października 1964 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1932–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca plutonu, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 8 maja 1912 w Postołowie jako syn Romana (ur. 1888, nauczyciel) i Olgi z domu Rohatyn[1][2][1][3]. Jego młodszymi braćmi byli Władysław Bes (ur. 1914) i Zbigniew[potrzebny przypis].
Do roku szkolnego 1926/1927 uczył się w V klasie w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[4]. Był uczniem Korpusu Kadetów Nr 1 we Lwowie, gdzie zdał maturę w 1932. Od 1932 do 1934 był słuchaczem Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowie Mazowieckiej. W Wojsku Polskim został mianowany na stopień podporucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1934 w korpusie oficerów piechoty. Otrzymał przydział do 2 pułku Strzelców Podhalańskich, stacjonującego w rodzinnym Sanoku, obejmując stanowisko dowódcy plutonu. Został awansowany na stopień porucznika piechoty z 19 marca 1938. W tym stopniu służył w 2 pspodh[5]. od 1938 do 1939 jako dowódca plutonu 3 kompanii w I batalionie. 30 sierpnia 1939 w Sanoku zawarł związek małżeński z Ireną Stepek (ur. 1916)[2].
Po wybuchu II wojny światowej 1939 w okresie kampanii wrześniowej był dowódcą 4 kompanii przeciwpancernej macierzystego pułku, biorącego udział w walkach w składzie 22 Dywizji Piechoty Górskiej w ramach Armii „Kraków”. Podczas wygranych walk obronnych o przyczółki na rzece Nida w okolicach wsi Jurków jego kompania dokonała zniszczenia kilkunastu pojazdów pancernych Niemców. Następnie brał udział w walkach na Lubelszczyźnie. Po kapitulacji dostał się do niewoli niemieckiej i od 1940 był osadzony w niemieckim obozie jenieckim Oflag II C Woldenberg (wraz z nim brat Władysław)[6]. Bracia Besowie byli czynnymi aktywistami obozowej konspiracji. Obaj wraz z innymi jeńcami latem 1941 budował podkop celem ucieczki z obozu[7] oraz byli w grupie kilkudziesięciu jeńców, którzy w tajności zdobywali materiał drzewny[8]. 8 maja 1942 Stanisław Bes wraz trzema jeńcami uciekł z obozu, wychodząc po apelu w cywilnym ubraniu z grupą szeregowych idących do robót zewnętrznych[9]. Po zauważeniu w okolicach Wronek obławy żandarmów zaalarmowanych przez volksdeutschów Stanisław Bes samodzielnie skierował tropiących na siebie, po czym został schwytany, pobity, a następnie doprowadzony z powrotem do obozu Woldenberg i skazany na karę aresztu[10]. Dzięki jego zachowaniu pozostali trzej uciekinierzy, ppor. Bernard Drzyzga, ppor. mar. Mieczysław Uniejewski i kpr. Brożek, skutecznie uniknęli schwytania i przedostali się do Warszawy (dwaj pierwsi działali następnie w Armii Krajowej)[9]. U kresu wojny w lutym 1945 został oswobodzony z Woldenbergu wraz z innymi tam przetrzymywanymi.
Po wojnie był pracownikiem Mostostal w Zabrzu i kierownikiem inwestycji Zakładu Remontowo-Budowlanego Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego (BZPW) w Bytomiu[11]. Zmarł nagle 1 października 1964 w Zabrzu[11].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – pośmiertnie (13 kwietnia 1967 zatwierdzony przez Ministerstwo Obrony Narodowej, pierwotnie na wniosek o odznaczenie bojowe dla uczestników ucieczek z obozu II C, przedłożony przez Najstarszego Obozu II C Woldenberg, płk. Wacława Szalewicza, do zatwierdzenia gen. Juliuszowi Rómmlowi)[12]
Przypisy edytuj
- ↑ a b Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Poznaniu (1945) 1983-1990. Stanisław Bes. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2016-03-04].
- ↑ a b Księga wtóropisów aktów małżeńskich za lata 1936-1945. T. „K”. Cz. II. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 309.
- ↑ Inspektorat szkolny w Sanoku. Tabele kwalifikacyjne nauczycieli 1913-1927. Sanok: 1927, s. 46 (113).
- ↑ XXXX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1926/1927. Sanok: 1927, s. 18.
- ↑ Franciszek Groński. 22 Dywizja Piechoty Górskiej. 2 Pułk Strzelców Podhalańskich – Sanok. „Przemyskie Zapiski Historyczne”, s. 264, R. XIV-XV z 2003-2005. ISSN 0860-0317.
- ↑ Woldenberg. ltg.zg.pl. [dostęp 2015-02-27].
- ↑ Witold Stefan Wróblewski: Ucieczki. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 153. ISBN 83-05-11162-8.
- ↑ Witold Stefan Wróblewski: Ucieczki. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 155. ISBN 83-05-11162-8.
- ↑ a b Witold Stefan Wróblewski: Ucieczki. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 161. ISBN 83-05-11162-8.
- ↑ Witold Stefan Wróblewski: Ucieczki. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 148, 161. ISBN 83-05-11162-8.
- ↑ a b Stanisław Bes. Nekrolog. „Trybuna Robotnicza”, s. 2, Nr 236 z 5 października 1964.
- ↑ Witold Stefan Wróblewski: Ucieczki. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 169-170. ISBN 83-05-11162-8.
Zobacz też edytuj
- Wacław Brzozowski i Władysław Brzozowski – dwaj bracia także pochodzący z Sanoka i również jeńcy obozu Woldenberg
Bibliografia edytuj
- Lubelszczyzna - 1939 r. Stanisław Bes. stankiewicze.com. [dostęp 2015-02-27].