Stanisław Byczkowski

polski farmaceuta i toksykolog

Stanisław Byczkowski, ur. 1 kwietnia 1912 w Czyżewie, zm. 15 sierpnia 1992 w Gdańsku – polski farmaceuta i toksykolog, wykładowca Akademii Medycznej w Gdańsku

Stanisław Byczkowski
Data i miejsce urodzenia

1 kwietnia 1912
Czyżew

Data i miejsce śmierci

15 sierpnia 1992
Gdańsk

Profesor nauk medycznych
Specjalność: toksykologia
Alma Mater

Uniwersytet Poznański

Doktorat

1950
Akademia Medyczna w Gdańsku

Profesura

1961

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Akademia Medyczna w Gdańsku

Prorektor i dziekan Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Gdańsku
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal Komisji Edukacji Narodowej Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
Odznaka Nagrody Państwowej Odznaka honorowa „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie Stanisława i Franciszki z domu Dmochowskiej, miał pięcioro rodzeństwa[1]. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Czyżewie, następnie kształcił się w gimnazjum jezuickim, w 1931 ukończył Państwowe Gimnazjum Koedukacyjne w Ostrowi Mazowieckiej i zdał maturę. W 1935 ukończył studia na Oddziale Farmaceutycznym Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Poznańskiego i otrzymał dyplom magistra farmacji. Na czwartym roku studiów rozpoczął pracę jako młodszy asystent przy Zakładzie Chemii Toksykologicznej i Sądowej Uniwersytetu Poznańskiego. Po ukończeniu studiów odbył obowiązkową służbę wojskową w Szkole Podchorążych Sanitarnych w Warszawie, po czym wrócił na stanowisko asystenta przy Zakładzie Chemii Toksykologicznej, na którym pracował do 1 lipca 1937[2]. Następnie do 1939 był pracownikiem Oddziału Badania Żywności filii Państwowego Zakładu Higieny w Gdyni. W maju 1939 został zatrudniony jako zastępca kierownika Działu Toksykologicznego Zakładu Ekspertyz Sądowych przy Ministerstwie Sprawiedliwości w Warszawie. We wrześniu 1939 w stopniu podporucznika SGO Polesie walczył w wojnie obronnej Polski[1].

Podczas okupacji niemieckiej pracował w aptekach w Iłowie k. Sochaczewa, Piotrkowie Trybunalskim, Parczewie i Jędrzejowie (w tej ostatniej jako kierownik). W latach 1943–1945 był asystentem oddziału Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich w Kielcach[1].

W 1945 jako pracownik Państwowego Zakładu Higieny przygotowywał budynki i sprzęt dla tworzącej się Akademii Medycznej w Gdańsku. W kwietniu 1945 odkrył i opisał w relacji dla „Dziennika Bałtyckiego” z 1965 prowadzone w Gdańsku eksperymenty z produkcją mydła z ludzkiego tłuszczu w Instytucie Anatomicznym prof. Rudolfa Marii Spannera[3]. Od 1945 do 1983 pracował na Akademii Medycznej w Gdańsku początkowo w Zakładzie Chemii Lekarskiej, następnie jako asystent i adiunkt w Zakładzie Chemii Ogólnej i Fizjologicznej. W tym czasie prowadził także zajęcia na Katedry Technologii Środków Spożywczych Politechniki Gdańskiej. Doktoryzował się w 1950 na podstawie pracy Witamina A w tranach polskiego pochodzenia, w 1954 otrzymał stopień docenta, w 1961 profesora nadzwyczajnego, a w 1969 - zwyczajnego. W 1960 i 1968 przebywał na stażu w Uniwersytecie Paryskim. W 1951 został kierownikiem Katedry Chemii Toksykologicznej i Sądowej, od 1979 noszącej nazwę Zakładu Toksykologii Wydziału Farmaceutycznego. W latach 1954–1955 pełnił funkcję prodziekana, a 1955–1960 - dziekana Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Gdańsku. Od 1976 do 1983 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Chemii i Analityki AM. W 1985 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii. Doprowadził do powstania nowego budynku laboratoryjnego i dwóch nowych sal wykładowych dla Wydziału Farmaceutycznego.

W latach 1965–1967 był przewodniczącym Wydziału III Nauk Matematyczno-Fizyczno-Chemicznych Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, od 1952 do 1964 i od 1962 do 1964 prezesem oddziału gdańskiego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. W 1970 został jego członkiem honorowym[4]. Był także przewodniczącym Rady Naukowej Centralnego Laboratorium Przemysłu Rybnego w Gdyni, członkiem Komitetu ds. Ekologii Człowieka PAN i Komisji Nauk Farmaceutycznych przy Ministrze Zdrowia oraz członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Toksykologicznego.

W pracy naukowej zajmował się toksykologią spawalnictwa, pylicami, oceną wpływu materiałów budowlanych na zdrowie, szkodliwością chemicznych środków ochrony roślin oraz toksycznością preparatów białkowych. Na podstawie wyników jego badań pylica żelazowo-krzemowa została uznana w Polsce za chorobę zawodową spawaczy. Posiadał patenty: Metoda produkcji tranu (1951), Metoda wydobywania tranu z powirówkowych wód ściekowych (1954) i Sposób otrzymywania tłuszczu rybiego z ryb lub odpadków rybnych (1956).

Od kwietnia 1942 był mężem Haliny z domu Osterczy (1913–1994), z którą miał córkę Barbarę (ur. 1943) oraz syna Janusza (ur. 1947)[1].

Zmarł w Gdańsku, pochowany na cmentarzu Srebrzysko (rejon IX, taras III wojsk.-skarpa)[5].

 
Grób prof. Stanisława Byczkowskiego na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku

Ordery i odznaczenia

edytuj

Źródło:[1][2].

Nagrody

edytuj
  • Nagroda Ministra Handlu Wewnętrznego za uruchomienie produkcji tranu leczniczego (1951)[2]
  • Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za uruchomienie produkcji tranu leczniczego i technicznego (1955)[8]
  • Nagroda Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej I stopnia za badania pylicy (1973)

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e BYCZKOWSKI STANISŁAW, prorektor Akademii Medycznej w Gdańsku – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2024-06-27].
  2. a b c Joanna Łapa, Udział kadry wielkopolskiej w tworzeniu Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Gdańsku, „Analecta”, nr 20/1 (38)/2011, s. 237–261.
  3. I. Łacyn, Na wyjaśnienie "sprawy profesora Spannera" czekali ponad 60 lat. Mocno się pieniło....
  4. Historia oddziału - Oddział Gdańsk [online], PTFarm [dostęp 2024-06-27] (pol.).
  5. Stanisław Byczkowski. cmentarze-gdanskie.pl.
  6. M.P. z 1955 r. nr 104, poz. 1411 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 marca 1955 r. nr 0/441 - na wniosek Ministra Zdrowia.
  7. Odznaczeni medalem im. I. Łukasiewicza [online], PTFarm [dostęp 2024-06-27] (pol.).
  8. Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-27]. 

Bibliografia

edytuj