Stanisław Car
Stanisław Henryk Car (ur. 26 kwietnia 1882 w Warszawie[1], zm. 18 czerwca 1938 tamże) – polski prawnik, polityk, wiceminister, a następnie minister sprawiedliwości. W latach 1930–1935 wicemarszałek Sejmu III kadencji, następnie marszałek Sejmu IV kadencji (1935–1938), wolnomularz[2]. Szef Kancelarii Cywilnej Naczelnika Państwa i Prezydenta RP w latach 1918–1923 oraz w roku 1926.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Stanisław Henryk Car |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
26 kwietnia 1882 |
| Data i miejsce śmierci |
18 czerwca 1938 |
| Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres |
od 4 października 1935 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister sprawiedliwości, naczelny prokurator | |
| Okres |
od 29 marca 1930 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister sprawiedliwości, naczelny prokurator | |
| Okres |
od 22 grudnia 1928 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP | |
| Okres |
od 16 czerwca 1926 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP | |
| Okres |
od 11 grudnia 1922 |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
    
| |
ŻyciorysEdytuj
Pochodził z rodziny inteligenckiej. Studiował prawo na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim do 1905, a następnie na Uniwersytecie w Odessie (absolwent rocznika 1907). Odbył aplikację sądową (1908–1911), uzyskał wpis na listę adwokatów przysięgłych i otworzył kancelarię adwokacką. Był sędzią pokoju XI okręgu w Warszawie w 1915. Był pracownikiem Komisji Prawa Cywilnego Tymczasowej Rady Stanu[3].
Po ustąpieniu w 1922 r. Józefa Piłsudskiego wrócił do zawodu adwokata. Pełnił stanowisko szefa kancelarii cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza, następnie Stanisława Wojciechowskiego (od lutego 1923 jego miejsce zajął Konstanty Lenc)[4]. W 1924 r. doprowadził do powstania w Warszawie czasopisma adwokatury stołecznej o nazwie „Palestra”, którego był pierwszym redaktorem naczelnym[5]. Po przewrocie majowym 1926 r. wrócił do polityki stając się jednym z najważniejszych polityków obozu sanacyjnego. Bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, aż do śmierci marszałka w 1935. Nowo wybrany prezydent RP Ignacy Mościcki wyznaczył go ponownie na stanowisko Szefa Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, którą pełnił do października 1926 roku.
Należał do BBWR, gdzie był członkiem prezydium klubu parlamentarnego, a następnie także wiceprezesem koła (od sierpnia 1931). Współtworzył projekt konstytucji kwietniowej (współautor tez konstytucyjnych i generalny referent projektu).
Nazwisko oraz rola, jaką spełniał wobec Piłsudskiego (wykładnia prawa w sposób możliwie najkorzystniejszy dla jego celów politycznych) przyniosły mu ironiczny przydomek „Jego Interpretatorskoje Wieliczestwo”.
Zmarł 18 czerwca 1938[6]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[7] (kwatera 7-6-13)[8].
OdznaczeniaEdytuj
- Order Orła Białego – pośmiertnie (20 czerwca 1938)[9]
- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (1935)[10]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[11]
- Krzyż Walecznych
- Krzyż Oficerski Legii Honorowej (III Republika Francuska)[12].
- odznaczenia polskie i zagraniczne
Stanisław Car w filmieEdytuj
Stanisław Car występuje w filmie Śmierć prezydenta (1977) w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Jego rolę grał Janusz Sykutera[13].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych, metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-07-24].
- ↑ Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928. Warszawa 1984, s. 231.
- ↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 225.
- ↑ Wiadomości polityczne. Zmiany w Belwederze. „Rozwój”, s. 1, nr 32 z 3 lutego 1923.
- ↑ A. Redzik, Poczet redaktorów naczelnych „Palestry”, „Palestra” 2014, nr 9, s. 369–370.
- ↑ Zgon marszałka Sejmu R. P. Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 136 z 19 czerwca 1938.
- ↑ Pogrzeb Marszałka Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 139 z 23 czerwca 1938.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: CAROWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2021-10-14].
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 141, poz. 248.
- ↑ Premier Sławek odznaczony Orderem Orła Białego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 159 z 16 lipca 1935.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
- ↑ Stanisław Car (1882–1938). Wszechnica Sejmowa: II Rzeczpospolita. [dostęp 2011-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 września 2011)].
- ↑ Śmierć prezydenta w bazie filmpolski.pl
BibliografiaEdytuj
- Zgon marszałka Sejmu R. P. Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 136 z 19 czerwca 1938.
- Andrzej Garlicki: Od Brześcia do maja. Warszawa: Czytelnik, 1986. ISBN 83-07-01603-7.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Publikacje S. Cara w zbiorach Biblioteki Narodowej – wersja cyfrowa na Polona.pl