Stanisław Dnistrianski

Stanisław Dnistrianski
Data i miejsce urodzenia	13 listopada 1870 ; Tarnopol, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	5 maja 1935 ; Użhorod, Czechosłowacja
	poseł do Reichsratu Przedlitawii
Okres	od 1907; do 1918
Przynależność polityczna	Ukraińska Partia Narodowo-Demokratyczna
	Członek Ukraińskiej Rady Narodowej
Okres	od 1918; do 1919
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Sewerynowycz Dnistrianski, wzgl. Stanisław Dniestrzański (ukr. Станісла́в Севери́нович Дністря́нський; pol. Stanisław Dniestrzański, ur. 13 listopada 1870 w Tarnopolu, zm. 5 maja 1935 w Użhorodzie) – ukraiński działacz polityczny, prawnik, wykładowca uniwersytecki, profesor Uniwersytetu Lwowskiego.

Życiorys edytuj

Pochodził z rodziny o korzeniach i tradycjach polsko-ukraińskich. Jego ojciec dr. Seweryn Dnistrianski był pierwszym dyrektorem Seminarium Nauczycielskiego w Tarnopolu^[1].

Stanisław ukończył szkołę wzorową i C.K. I Gimnazjum w Tarnopolu, zdając w 1888 egzamin dojrzałości. W latach 1888–1893 studiował prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim, uzyskując w październiku 1893 absolutorium. W grudniu 1894 uzyskał stopień doktora praw na uniwersytecie w Wiedniu. W 1895 otrzymał stypendium cesarskie na kształcenie się z prawa prywatnego w uniwersytetach niemieckich. W letnie półrocze 1895 studiował w Berlinie, zaś w półrocze zimowe na uniwersytecie w Lipsku. W 1899 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim z prawa prywatnego dla wykładu w języku ukraińskim. Podstawą habilitacji była praca Das Wesen des Werklieferungsvertrages, (Wien 1898) oceniona bardzo dobrze przez prof. Ernesta Tilla. Od 1898 docent Uniwersytetu Lwowskiego. We wrześniu 1901 Ministerstwo Wyznań i Oświaty w Wiedniu mianowało go profesorem nadzwyczajnym prawa cywilnego z językiem wykładowym ukraińskim na Uniwersytecie Lwowskim. Od 1908 do 1918 profesor zwyczajny Uniwersytetu Lwowskiego. Od 1899 był członkiem Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki, przewodniczącym komisji prawniczej Towarzystwa. Założył i redagował czasopisma: „Czasopis pravnycza i ekonomyczna” (1900–1912), „Pravnycza Biblioteka” (1900–1909) i „Pravnyczyj Visnyk” (1906–1913). Był współzałożycielem Towarzystwa Prawników Ukraińskich i organizatorem pierwszego zjazdu prawników ukraińskich we Lwowie.

W latach 1907 i 1911 wybrany na posła do Reichsratu Przedlitawii (parlament austriacki) w Wiedniu jako kandydat Ukraińskiej Partii Narodowo-Demokratycznej, w parlamencie przewodniczył Klubowi Ukraińskiemu.

Od 1914 urlopowany z powodu powołania do armii austro-węgierskiej. W latach 1918–19 członek Ukraińskiej Rady Narodowej – parlamentu Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. Z pracy w Uniwersytecie Jana Kazimierza został zwolniony w 1919 z powodu zaangażowania w działania polityczne na rzecz Ukrainy. W 1920 napisał projekt konstytucji Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej

Po I wojnie światowej był profesorem Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego w Wiedniu, od 1921 w Pradze, gdzie w r. 1921/22 był dziekanem Wydziału prawa, a w r. 1922/23 rektorem. Współpracował z Ukraińską Akademią Gospodarczą w Poděbradach i Ukraińskim Instytutem Naukowym w Berlinie, wykładał na Uniwersytecie Karola. W 1927 wybrany zaocznie na członka Wszechukraińskiej Akademii Nauk (WUAN) w Kijowie. W 1933 po przebyciu dwóch zawałów zrezygnował z działalności społecznej i pracy wykładowcy i przeniósł się do Użhorodu. Zmarł po publicznym wykładzie w konsekwencji ataku serca.

Autor ponad 140 prac naukowych. Część jego dorobku napisana została w języku polskim.

Publikacje edytuj

Das Wesen des Werklieferungsvertrages, Wien 1898.
Трілитній часокрес з § 1487 к.ц., 1894.
Полагода шкоди з огляду економічного і соцялного, в: „Часопись Правнича” 1897.
O zaręczynach w prawie austriackim, Lwów 1899.
Das Gewohnheitsrecht und die sozialen Verbände, Wien 1905.
O przejęciu długu (trzy odczyty), PPiA 1906.
Projekt ustawy o zniesieniu własnowolności, PPiA 1910, R. XXXV, s. 666–694.
Awstryjskie prawo obligacyjne, zesz. I–III, Lwów 1904–1909, Nakład Tow. im. Szewczenki.
Die natürlichen Rechtsgrundsätze, Wien 1911.
Die Aufträge zugunsten Dritter. Eine zivilistische Untersuchung mit besonderer Berücksichtigung des Österreichern und deutschen bürgerlichen Gesetzbuchs, Leipzig 1904, ss. IX, 350.
Zur Lehre vom Verlöbnis, Wien 1905, ss. 126.
Загальна наука права і політики, Прага 1923.
Kultur, Civilisation und Recht, Wien 1927.
Соцялні форми права, Praha 1928.
Zur Geschichte und Theorie des internationalen Privatrechts, Wien und Leipzig 1929, s. 51.
O istocie prawa gospodarczego, Kraków 1932, ss. 25 – odb. z "Czasopisma Prawniczego i Ekonomicznego", R. XXVII.

Przypisy edytuj

↑ Jerzy Duda. Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im Henryka Sienkiewicza w Tarnopolu w latach 1871—1936. „Przegląd Historyczno-Oświatowy”. 3–4, s. 204, 2003. Kraków. [dostęp 2017-08-20].

Bibliografia, literatura, linki edytuj

Włodzimierz Starosolski: Dniestrzański (Dnistrianśkyj) Stanisław (1870–1935). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. V. Kraków, 1939–1946, s. 228–229.
Adam Redzik: Prawo prywatne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2009.
Дністрянський Станіслав. [w:] Енциклопедія історії України: Т. 2. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. Kijów: Wyd. Наукова думка, 2004, s. 417. ISBN 966-00-0632-2 (ukr.)
Українська еліта. Дністрянський Станіслав Северинович (1870 — 1935) (ukr.)
[1]"Правознавець світового рівня" (до 150-р від дня народження академіка С. Дністрянського)

[1] Jerzy Duda. Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im Henryka Sienkiewicza w Tarnopolu w latach 1871—1936. „Przegląd Historyczno-Oświatowy”. 3–4, s. 204, 2003. Kraków. [dostęp 2017-08-20].

[1]