Stanisław Lorentz
Stanisław Lorentz (ur. 28 kwietnia 1899 w Radomiu, zm. 15 marca 1991 w Warszawie) − polski historyk sztuki, muzeolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1935–1982 dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, poseł na Sejm PRL IV kadencji.
| ||
 Tablica Miejskiego Systemu Informacji w Alei Stanisława Lorentza w Warszawie | ||
| Data i miejsce urodzenia | 28 kwietnia 1899 Radom | |
| Data i miejsce śmierci | 15 marca 1991 Warszawa | |
| Zawód, zajęcie | historyk sztuki | |
| Odznaczenia | ||
  
| ||
Spis treści
ŻyciorysEdytuj
Egzamin maturalny zdał w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, po czym rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Studiował historię sztuki. W 1924 obronił doktorat na temat twórczości Efraima Szregera.
Karierę zawodową rozpoczął przed wojną. W latach 1929–1935 był konserwatorem zabytków województwa wileńskiego i nowogródzkiego. Po rezygnacji ze stanowiska był wykładowcą Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W latach 1936–1982 (z przerwą w czasie II wojny światowej) pełnił funkcję dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie.
We wrześniu 1939 i podczas okupacji niemieckiej zasłużył się w akcji ratowania dóbr kultury polskiej i najcenniejszych zabytków znajdujących się w Warszawie[1]. Po kapitulacji Warszawy pełnił funkcję łącznika prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego przy niemieckim Komendancie Miasta Warszawy, którym został gen. Friedrich von Cochenhausen[2]. W 1942 dzięki jego staraniom niemieckie władze odstąpiły od planu zniszczenia pomnika Jana Kilińskiego, wyrażając zgodę na jego zdeponowanie w podziemiach Muzeum Narodowego[3]
Po 1945 działał na rzecz odbudowy zabytków i muzeów. W latach 1945–1951 stał na czele Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, a w 1947 został profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. W 1947 odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[4]. Od roku 1949 był członkiem PAU, od 1952 członkiem korespondentem, od 1964 członkiem rzeczywistym PAN[5]. W 1949 był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu[6]. Był ekspertem UNESCO ds. ochrony zabytków, szczególnie zaangażowany w sprawę odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Odznaczony Orderem Budowniczych Polski Ludowej. W 1952 wraz z Bogusławem Leśnodorskim otrzymał zespołową nagrodę państwową II stopnia[7]. W 1955 odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy[8]. W 1976 otrzymał dyplom Ministra Spraw Zagranicznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Stefana Olszowskiego[9].
Od 1937 roku związany z Klubem Demokratycznym w Wilnie oraz SD (był członkiem Rady Naczelnej w latach 1961–1965). W latach 1965–1969 sprawował mandat posła na Sejm PRL z ramienia Stronnictwa Demokratycznego.
Pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja 4, nr 25)[10].
Życie prywatneEdytuj
Ojciec historyczki literatury Aliny Kowalczykowej i socjolożki Ireny Nowak.
UpamiętnienieEdytuj
- Tablica w Bramie Zygmuntowskiej Zamku Królewskiego w Warszawie.
- Jego imię nosi dziedziniec (skwer) w Muzeum Narodowym oraz aleja biegnąca na tyłach muzeum.
- Tablica pamiątkowa przy wejściu głównym do Muzeum Narodowego w Warszawie.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 438. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Łącznicy polscy przy wojskach niemieckich. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 262, s. 1, 2 października 1939.
- ↑ Henryk Pawłowicz: Okupacyjne dzieje samorządu Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 121–122.
- ↑ 29 października 1947 „za zasługi położone w zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej” M.P. z 1947 r. nr 149, poz. 894, pkt 1
- ↑ Członkowie PAN: Skorowidz
- ↑ Trybuna Robotnicza, nr 92 (1481), 9 kwietnia 1949, s. 1.
- ↑ Dziennik Polski, rok VIII, nr 174, (2637), s. 6.
- ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 11 lipca 1955 r. o nadaniu odznaczeń państwowych, M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144
- ↑ Dziennik Polski, r. XXXII, nr 165 (10037), s. 2.
- ↑ Andrzej Cereniewicz: Cmentarze ewangelickie w Warszawie. Przewodnik praktyczny. Warszawa: Wydawnictwo FotoArtPrint, 2011, s. 45. ISBN 978-83-931773-3-2.
BibliografiaEdytuj
- Dariusz Matelski, Stanisław Lorentz (1899-1991). Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza Poznań”, nr 10 (4726) z 13 stycznia 2005, s. 7.
- Hanna i Lech Krzyżanowscy, Lorentz Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, red. Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, z. 2, Poznań, Wydaw. Poznańskie 2006, ISBN 83-7177-416-8