Wikipedia

Stanisław Lorentz

polski historyk sztuki, profesor UW, polityk

Stanisław Lorentz ps. Bukowski (ur. 28 kwietnia 1899 w Radomiu, zm. 15 marca 1991 w Warszawie) − polski historyk sztuki, muzeolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1935–1982 dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, kierownik działu kultury i sztuki Departamentu Oświaty i Kultury Biura Delegata Rządu na Kraj[1], poseł na Sejm PRL IV kadencji.

Stanisław Lorentz
Ilustracja
Stanisław Lorentz ok. 1978
Data i miejsce urodzenia 28 kwietnia 1899
Radom
Data i miejsce śmierci 15 marca 1991
Warszawa
Zawód, zajęcie historyk sztuki
Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej (1949–1960) Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Wawrzyn Akademicki
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Stanisław Lorentz podczas inauguracyjnego posiedzenia Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Sala Balowa pałacu Na Wyspie w Łazienkach Królewskich, 26 stycznia 1971
Stanisław Lorentz (pierwszy z lewej) podczas uroczystości zakończenia pierwszego etapu odbudowy Zamku Królewskiego, 19 lipca 1974
Grób Stanisława Lorentza na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie

ŻyciorysEdytuj

Egzamin maturalny zdał w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, po czym rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Studiował historię sztuki. W 1924 obronił doktorat na temat twórczości Efraima Szregera.

Karierę zawodową rozpoczął przed wojną. W latach 1929–1935 był konserwatorem zabytków województwa wileńskiego i nowogródzkiego. Po rezygnacji ze stanowiska był wykładowcą Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W latach 1936–1982 (z przerwą w czasie II wojny światowej) pełnił funkcję dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie.

We wrześniu 1939 i podczas okupacji niemieckiej zasłużył się w akcji ratowania dóbr kultury polskiej i najcenniejszych zabytków znajdujących się w Warszawie[2]. Po kapitulacji Warszawy pełnił funkcję łącznika prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego przy niemieckim Komendancie Miasta Warszawy, którym został gen. Friedrich von Cochenhausen[3]. W 1942 dzięki jego staraniom niemieckie władze odstąpiły od planu zniszczenia pomnika Jana Kilińskiego, wyrażając zgodę na jego zdeponowanie w podziemiach Muzeum Narodowego[4]

Po 1945 działał na rzecz odbudowy zabytków i muzeów. W latach 1945–1951 stał na czele Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, a w 1947 został profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Od roku 1949 był członkiem PAU, od 1952 członkiem korespondentem, od 1964 członkiem rzeczywistym PAN[5]. W 1949 był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu[6]. Był ekspertem UNESCO ds. ochrony zabytków, szczególnie zaangażowany w sprawę odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. W 1952 wraz z Bogusławem Leśnodorskim otrzymał zespołową nagrodę państwową II stopnia[7]. W 1976 otrzymał dyplom Ministra Spraw Zagranicznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Stefana Olszowskiego[8].

Od 1937 roku związany z Klubem Demokratycznym w Wilnie oraz SD (był członkiem Rady Naczelnej w latach 1961–1965). W latach 1965–1969 sprawował mandat posła na Sejm PRL z ramienia Stronnictwa Demokratycznego.

Pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja 4, miejsce 25)[9][10].

Życie prywatneEdytuj

Ojciec historyczki literatury Aliny Kowalczykowej i socjolożki Ireny Nowak. Był niewierzący[11].

PublikacjeEdytuj

  • Natolin (1948, 1970)
  • B. Bellotto a Varsovie (1955)
  • Dzieje Muzeum Narodowego w Warszawie (1962)
  • Pałac Prymasowski (1982)
  • Walka o Zamek 1939−1980 (1986)[2]

Ordery i odznaczeniaEdytuj

UpamiętnienieEdytuj

  • Tablica w Bramie Zygmuntowskiej Zamku Królewskiego w Warszawie.
  • Jego imię nosi dziedziniec (skwer) w Muzeum Narodowym oraz aleja biegnąca na tyłach muzeum.
  • Tablica pamiątkowa przy wejściu głównym do Muzeum Narodowego w Warszawie.

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 238.
  2. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 438. ISBN 83-01-08836-2.
  3. ↑ Łącznicy polscy przy wojskach niemieckich. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 262, s. 1, 2 października 1939. 
  4. ↑ Henryk Pawłowicz: Okupacyjne dzieje samorządu Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 121–122.
  5. ↑ Członkowie PAN: Skorowidz
  6. ↑ Trybuna Robotnicza, nr 92 (1481), 9 kwietnia 1949, s. 1.
  7. ↑ Dziennik Polski, rok VIII, nr 174, (2637), s. 6.
  8. ↑ Dziennik Polski, r. XXXII, nr 165 (10037), s. 2.
  9. ↑ Cmentarz Ewangelicko-Augsburski: WŁADYSŁAW LORENTZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-05-26].
  10. ↑ Andrzej Cereniewicz: Cmentarze ewangelickie w Warszawie. Przewodnik praktyczny. Warszawa: Wydawnictwo FotoArtPrint, 2011, s. 45. ISBN 978-83-931773-3-2.
  11. ↑ Anna Małgorzata Pycka: Powróćmy do rozmowy... 12 spotkań z Warszawą w tle. Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2015, s. 37. ISBN 978-83-7565-422-6.
  12. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  13. ↑ M.P. z 1947 r. nr 149, poz. 894 „za zasługi położone w zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej”.
  14. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

BibliografiaEdytuj

  • Dariusz Matelski, Stanisław Lorentz (1899–1991). Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza Poznań”, nr 10 (4726) z 13 stycznia 2005, s. 7.
  • Hanna i Lech Krzyżanowscy, Lorentz Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, red. Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, z. 2, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2006, ​ISBN 83-7177-416-8​.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Lorentz&oldid=60168146”