Stanisław Ostoja-Chrostowski
Stanisław Ostoja-Chrostowski, ps. „Dyrektor”, „Just”, „Korweta” (ur. 14 grudnia 1897 w Warszawie, zm. 9 listopada 1947 tamże) – polski malarz i grafik specjalizujący się w drzeworycie, profesor i rektor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, działacz niepodległościowego ruchu oporu podczas obu wojen światowych.
.jpg) Stanisław Ostoja-Chrostowski (1930) | |
| Data i miejsce urodzenia |
14 grudnia 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 listopada 1947 |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
 
| |
| Nagrody | |
.jpg)
Życiorys edytuj
Syn Józefa i Wandy z Jakackich[1]. W 1915 jego rodzina wyjechała do Moskwy, gdzie ukończył naukę w gimnazjum. W latach I wojny światowej był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej, a w 1918 pracownikiem przedstawicielstwa polskiego w Moskwie. W grudniu 1918 został aresztowany przez bolszewików pod zarzutem pracy dla polskiego wywiadu. Uwolniony w ramach wymiany więźniów w 1921[2]. Rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Studiował malarstwo u Tadeusza Pruszkowskiego, grafikę u Władysława Skoczylasa, grafikę użytkową u Edmunda Bartłomiejczyka. Studia ukończył w 1934. Po śmierci Władysława Skoczylasa w 1937 objął katedrę grafiki użytkowej w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W czasie okupacj niemieckiej działał w konspiracji, po wojnie współdziałał przy reaktywacji warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych i został wybrany jej rektorem (1945–1947)[3].
Specjalizował się w grafice użytkowej – projektował winiety, papiery wartościowe, znaczki pocztowe, telegramy, zaproszenia, kartki świąteczne, programy, menu itp., jednak jego największymi pasjami, które przyniosły mu światową sławę, były ilustracje do książek oraz ekslibrisy. Drzeworyty Chrostowskiego-Ostoi odznaczają się mistrzostwem technicznym, elegancją, finezją i dekoracyjnością[4]. Był członkiem Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”. W okresie międzywojennym jego prace publikowała między innymi wydawana w Poznaniu „Tęcza”. W 1936 opracował projekt dyplomu i Odznaki Pamiątkowej Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.
Podczas okupacji przebywał w Warszawie, działał w ruchu oporu pod ps. „Dyrektor”, „Just” i „Korweta”. Prowadził tajne nauczanie, a od stycznia 1940 był członkiem ZWZ (późniejszej AK). Był szefem Referatu 999 Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej Armii Krajowej, zajmującego się ruchem komunistycznym w okupowanej Polsce. 11 sierpnia 1944 został wywieziony transportem do obozu w Pruszkowie, z którego po drodze zbiegł. Do Warszawy wrócił na początku 1945.
Był żonaty z Anną (1897–1978)[5]. Miał córkę Halinę (1929–1990), rysowniczkę, pedagog, działaczkę artystyczną.
Zmarł po krótkiej chorobie 9 listopada 1947. Spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Aleja Zasłużonych-1-66,67)[5].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 12 listopada 1947)[6]
- Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)[7]
Nagrody i wyróżnienia edytuj
- I nagroda na II Międzynarodowej Wystawie Litografii i Drzeworytu, Chicago 1930
- I nagroda na Międzynarodowej Wystawie Ekslibrisów, Los Angeles 1931
- I nagroda za plakat na I Międzynarodowej Wystawie Drzeworytów, Warszawa 1933
- Brązowy medal na Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury w Berlinie w 1936 za drzeworyt Korweta
- Grand Prix i 2 dyplomy honorowe na Międzynarodowej Wystawie „Sztuka i Technika”, Paryż 1937
- I nagrodę za ilustracje do dramatów Szekspira, Londyn 1940
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa: Wyd. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe: na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 104.
- ↑ Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941–1944, Warszawa 2003, s. 114.
- ↑ Poczet Rektorów [online], Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie [dostęp 2021-12-06] (pol.).
- ↑ Chrostowski-Ostoja Stanisław. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2010-09-30]. (pol.).
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: Stanisław Ostoja-Chrostowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2018-02-01].
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 143, poz. 875 „za wybitne zasługi na polu propagandy grafiki polskiej w kraju i za granicą”.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 606 „za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle”.
Bibliografia edytuj
- Chrostowski-Ostoja Stanisław. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2010-09-30]. (pol.).
- Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 123–124. ISBN 83-211-0758-3.
- Agata Pietrzak: Stanisław Ostoja-Chrostowski 1900–1947 : Wyd. Biblioteka Narodowa, 2007 : ISBN 978-83-7009-549-9.
Linki zewnętrzne edytuj
- Stanisław Ostoja-Chrostowski (1900–1947, Warszawa) – Sztuka polskiego drzeworytu. kulturaonline.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-22)].
- Halina Chrostowska. culture.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-23)].
- Biografia. biulpol.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-17)].
- Kolekcja poświęcona Stanisławowi Ostoi–Chrostowskiemu w bibliotece Polona