Stanisław Ostwind-Zuzga
Stanisław Ostwind-Zuzga ps. „Kropidło”, „Bolesław” (ur. 26 kwietnia 1899 w Warszawie, zm. 4 lutego 1945 tamże) – polski Żyd, starszy sierżant Wojska Polskiego II RP, major Narodowych Sił Zbrojnych, komendant powiatowy placówki NSZ-AK w Węgrowie, najwyższej rangi dowódca pochodzenia żydowskiego w polskiej konspiracji w czasie II wojny światowej.
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 kwietnia 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 lutego 1945 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1920 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki |
1 Pułk Piechoty |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
      
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Urodził się w Warszawie jako Szmul Ostwind, syn dwojga żydowskich rodziców, Wolfa (Władysława) Ostwinda i Rebeki (Reginy) z domu Saudel. Od 1915 do 1917 walczył w Legionach Polskich, w 1 pułku piechoty, pod dowództwem mjr. Edwarda Śmigłego-Rydza, uczestniczył m.in. w bitwie pod Kostiuchnówką. Po kryzysie przysięgowym został internowany przez Niemców w obozie w Szczypiornie. W 1919 ukończył szkołę podoficerską w stopniu starszego sierżanta, po czym otrzymał przydział do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej i wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1920 r. przyjął chrzest w Kościele katolickim. Od 1921 pracował jako posterunkowy Policji Państwowej, a od 1932, po awansie na przodownika PP, pracował aż do wybuchu II wojny światowej na stanowisku referenta Wydziału Personalnego Komendy Policji w Warszawie[1][2].
Podczas okupacji nosił nazwisko Zuzga. Od zakończenia działań wojennych kampanii wrześniowej ukrywał się na Podlasiu. Od sierpnia 1942 należał do Narodowej Organizacji Wojskowej w powiecie łukowskim (z polecenia kpt. Jerzego Wojtkowskiego), skąd przeszedł do Narodowych Sił Zbrojnych. Ukończył szkolenie w ośrodku szkoleniowym NSZ „Dym” w Jacie, po czym działał w powiecie siedleckim. Po rozłamie w NSZ w kwietniu 1944 roku na tle umowy scaleniowej z Armią Krajową pozostał w tej części NSZ, która scaliła się z AK (NSZ-AK)[3]. W maju 1944 został dowódcą komendy powiatowej NSZ-AK w Węgrowie. Był jedynym Polakiem pochodzenia żydowskiego na tak wysokim stanowisku dowódczym w polskiej konspiracji. 1 czerwca 1944 został awansowany do stopnia majora.
W sierpniu 1944 roku powiat węgrowski został opanowany przez Armię Czerwoną. W tym czasie komuniści przystąpili do likwidacji struktur podziemia niepodległościowego. 3 stycznia 1945 roku Stanisław Ostwind-Zuzga został aresztowany przez UB i przewieziony do aresztu w Otwocku, gdzie był bestialsko torturowany podczas śledztwa. Kiedy komuniści odkryli jego żydowskie pochodzenie, usiłowali przekonać go do przejścia na ich stronę. Ten jednak odmówił i stwierdził, że pozostanie wierny Polsce, swoim ideałom oraz Narodowym Siłom Zbrojnym, którym złożył przysięgę. Pytany, dlaczego jako Żyd zadawał się z faszystami, odrzekł: „Po pierwsze jestem Polakiem, po drugie tylko oni [narodowcy] chcieli mi pomóc”[4]. Zdaniem historyka Wojciecha Muszyńskiego komuniści obawiali się próby odbicia Ostwinda. Jak wynika z dokumentacji procesowej, akt oskarżenia przeciwko niemu był przygotowany już 31 grudnia 1944 roku, a więc trzy dni przed aresztowaniem[5]. 2 lutego 1945 roku, po trwającym zaledwie 15 minut niejawnym procesie, Sąd Wojskowy Garnizonu Warszawskiego skazał go na karę śmierci. Został rozstrzelany 4 lutego 1945 roku w więzieniu UB przy ulicy 11 Listopada w Warszawie[1][2][6][7][8].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2018)[9]
- Krzyż Niepodległości (10 grudnia 1931)[10]
- Krzyż Zasługi za Dzielność (19 marca 1935)[11][12]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę[1][2]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[1][2]
- Krzyż Legionowy
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Mariusz Bechta: Między Bolszewią a Niemcami. Konspiracja polityczna i wojskowa Polskiego Obozu Narodowego na Podlasiu w latach 1939–1952. Warszawa: IPN-Rytm, 2009, s. 519, seria: Mazowsze i Podlasie w Ogniu 1944–1956, T. 3. ISBN 978-83-73-99373-0.
- ↑ a b c d Piotr Mazurek: 68 lat temu komuniści zamordowali mjr. Ostwinda – oficera NSZ, polskiego Żyda, wielkiego polskiego patriotę. WPolityce.pl, 2013-02-09. [dostęp 2013-06-10].
- ↑ Dlaczego czci się Brygadę Świętokrzyską?. W: Bohdan Piętka: Kłamstwa o historii. Warszawa: Fundacja ORATIO RECTA, 2020, s. 69-96. ISBN 978-83-64407-70-3.
- ↑ M. Bechta, W.J. Muszyński, Przeciwko Pax Sovietica. Narodowe Zjednoczenie Wojskowe i struktury polityczne ruchu narodowego wobec reżimu komunistycznego 1944–1956, Warszawa 2017, s. 49.
- ↑ Stanisław Ostwind-Zuzga, Żołnierz Wyklęty podwójnie [online], salon24.pl, 1 marca 2018 [dostęp 2023-08-04].
- ↑ Wiesław Charczuk. Przeobrażenia personalne w Podlaskiej Komendzie NSZ w latach 1945–1947. „Wschodni Rocznik Humanistyczny”. 1/2004. s. 257. [dostęp 2013-06-10].
- ↑ Tadeusz Tomaszkiewicz: Narodowe Siły Zbrojne. Pow. Węgrow 1942–1950. Warszawa: 1993, s. 116.
- ↑ Wojciech Muszyński: Antysemityzm dotyczył Niemców, a nie Polaków. wolnapolska.pl, 2012-18-12. [dostęp 2013-06-10].
- ↑ Prezydent: Cierpienie Żołnierzy Niezłomnych nie poszło na marne. prezydent.pl, 2018-03-01. [dostęp 2018-03-01].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 287, poz. 381 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 65, poz. 90 „za czyny męstwa i odwagi z narażeniem życia w walce z przestępcami”.
- ↑ Zbigniew Krotke: Polski Krzyż Zasługi 1923–2000. Dzieje i katalog. Białystok, Lublin: PTN, 2010, s. 36. ISBN 978-83-89616-21-0.