Wikipedia

Stanisław Sielański

aktor

Stanisław Sielański, właśc. Szlama (Salomon) Nasielski, później również Stanisław Nasielski (ur. 8 sierpnia 1899 w Łodzi, zm. 28 kwietnia 1955 w Nowym Jorku) – polski aktor komediowy i artysta kabaretowy, przez dokumentalistów nazwany „mistrzem drugiego planu”.

Stanisław Sielański
Ilustracja
Imię i nazwisko

Stanisław Nasielski

Data i miejsce urodzenia

8 sierpnia 1899
Łódź

Data i miejsce śmierci

28 kwietnia 1955
Nowy Jork

Zawód

aktor

Multimedia w Wikimedia Commons
Kazimierz Wajda, Stanisław Sielański, Henryk Vogelfänger, 1936
Władysława Jaśkówna i Stanisław Sielański

Życiorys edytuj

Stanisław Sielański urodził się 8 sierpnia 1899[1][a] w Łodzi[3] jako Szlama Nasielski w żydowskiej rodzinie Bereka Abusza Nasielskiego (ur. 29 września 1860 w Łęczycy, zm. 1942 w Warszawie) oraz jego żony Sury (Sary) z Kamuszewiczów (ur. 10 października 1863 w Łodzi)[3].

Studiował na Uniwersytecie Warszawskim i w Warszawskiej Szkole Dramatycznej[1]. Od 1916 występował w rodzinnej Łodzi, następnie w Tomaszowie, by wkrótce przenieść się do Warszawy. W latach 1920–1921 ponownie mieszkał w Łodzi[3]. Sielański występował przede wszystkim w kabaretach, teatrach rewiowych i muzycznych (m.in. „Stańczyk”, „Olimpia”, „Morskie Oko” w latach 1928–1933, Cyrulik Warszawski), sporadycznie w rolach dramatycznych[1].

Największą popularność przyniosły mu role filmowe, choć zawsze pozostawał w cieniu wielkich amantów choćby Aleksandra Żabczyńskiego czy Eugeniusza Bodo. Grywał w komediach, przeważnie służących, szoferów, ekspedientów. Często bywał typem warszawskiego cwaniaka o złotym sercu. To właśnie głównie w filmach z jego udziałem pojawiały się gagi, dowcipy i żarty. Przez publiczność nazywany był „księciem komedii”[4].

Po agresji ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 przekroczył granicę polsko-rumuńską. Z Rumunii wyjechał do Francji, gdzie do wiosny 1940 występował w Teatrze Polskim w Paryżu. Po zajęciu Paryża przez Niemców wyjechał z miasta[3], a w listopadzie 1940, przez Portugalię, wyemigrował do Nowego Jorku[3] i tam występował w Polskim Teatrze Artystów, w kabaretach oraz w telewizji. Po wojnie nie wrócił do Polski[1]. 28 maja 1951 roku złożył w sądzie wniosek o naturalizację[2].

Zmarł 28 kwietnia 1955 w Nowym Jorku[5][b][3]. Jan Lechoń, również nowojorski emigrant, tak o tym napisał w swoim Dzienniku[5]:

28 kwietnia
(...) Umarł Staś Sielański, który jeszcze w niedzielę na moim wieczorze zdrów i wesół mówił (bardzo dobrze) różne błazeństwa w stylu „Qui Pro Quo” i czytał (bardzo źle) rozmowę Telimeny z Panem Tadeuszem. Wczoraj o 3 po południu spotkaliśmy się, aby załatwić różne związane z tym występem sprawy i wymienialiśmy zwykłe przy naszych spotkaniach żarty. Po południu skarżył się na ból ręki, ale doktor, zrobiwszy kardiogram, nie znalazł powodu do alarmu. Po czym Staś został sam w swoim, pożal się Boże, mieszkaniu i umarł samotnie i – wierzymy w to – bezboleśnie.
(...)
1 maja
(...) Pogrzeb Sielańskiego – jeszcze jedno uderzenie w łeb, jakby ktoś z góry chciał nam powiedzieć: „Patrz, durniu! Oto wasze życie i wasza emigrancka śmierć!”. (...) Sielański nie miał tu żadnej rodziny i za trumną szli obok siebie Rozmarynowski od braci aktorów i dr Aldon z Warszawy od braci-polskich Żydów.

W 1994 roku o Stanisławie Sielańskim zrealizowano film dokumentalny: Mistrz drugiego planu. Stanisław Sielański w reżyserii Tadeusza Pawłowicza i Zbigniewa Wawra[6].

Filmografia edytuj

Źródło: Filmpolski.pl[1].

Spektakle teatralne edytuj

  • 1924: Skandal na scenie, „Stańczyk”
  • 1924: Wesoła śmierć, „Stańczyk”
  • 1927: Spiskowcy, „Olimpia”
  • 1928: Klejnoty Warszawy, „Morskie Oko”
  • 1931: Halo, Malicka i Sawan, „Morskie Oko”
  • 1933: Rewia miłości, „Morskie Oko”
  • 1933: Boccaccio, „Morskie Oko”
  • 1936: Kot w worku, „Cyrulik Warszawski”

Uwagi edytuj

  1. ↑ We wniosku o naturalizację z 1951 roku, który aktor złożył osobiście, jako data urodzin figuruje 29 sierpnia 1899[2].
  2. ↑ Według bazy internetowej filmpolski.pl data dzienna jest niepewna[1].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Stanisław Sielański w bazie filmpolski.pl
  2. ↑ a b Na podstawie kopii wniosku dostępnej na stronie ancestry.com (portal płatny); Selansky Stanley, Sąd w Nowym Yorku, wniosek nr 593 927. Wniosek zawiera nowojorski adres zamieszkania aktora: 36 E. 58th St., New York, NY.
  3. ↑ a b c d e f Marek Teler, Zanim Szlama vel Salomon stał się Stanisławem… Nieznana rodzina Stanisława Sielańskiego [online], Stare kino, 8 sierpnia 2020 [dostęp 2023-08-09] [zarchiwizowane z adresu 2023-08-09] (pol.).
  4. ↑ Zofia Mozelowska: Stanisław Sielański nie miał wielu okazji, by udowodnić swój talent. Wojna przerwała jego karierę. [w:] WP Film [on-line]. Grupa WP, 2018-08-07. [dostęp 2020-10-02].
  5. ↑ a b Jan Lechoń: Dzienniki t. III. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993, s. 611, 613.
  6. ↑ Mistrz drugiego planu. Stanisław Sielański w bazie filmpolski.pl

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Sielański&oldid=71153711”