Stanisław Strawiński
 |
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. |
Stanisław Strawiński herbu Sulima – rotmistrz starodubowski, jeden z oficerów konfederacji barskiej[1].
Rodzina edytuj
Wywodził się ze Strawińskich, jednego z odłamów polskiego kresowego rodu szlacheckiego herbu Sulima, należących do tzw. „egzulantów starodubowskich”, czyli wygnańców z ziemi czernihowskiej, która po dwóch wiekach wojen między Rzecząpospolitą Obojga Narodów i Rosją weszła w 1667 roku we władanie cara. Stanisław był synem Franciszka Tadeusza Strawińskiego, wnukiem Leona Bazylego – miecznika trockiego, prawnukiem Jana – strażnika województwa trockiego.
Stanisław Strawiński był prapradziadem rosyjskiego kompozytora polskiego pochodzenia Igora Strawinskiego[2][3][4].
Życiorys edytuj
Jego nazwisko stało się sławne w Rzeczypospolitej po zamachu dokonanym na osobie polskiego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Latem 1771 roku Stanisław Strawiński spotkał się w Częstochowie z naczelnikiem konfederacji barskiej Kazimierzem Pułaskim, gdzie przedstawił mu plan porwania króla[3]. Rok wcześniej Strawiński dwukrotnie przybył specjalnie w tym celu do Warszawy, gdzie odwiedził Zamek Królewski, badał topografię miasta oraz zwyczaje monarchy. Pułaski zaaprobował plan i przydzielił Strawińskiemu kilkudziesięciu konfederatów, w tym rotmistrza zakroczymskiego Walentego Łukawskiego i Jana Kuźmę-Kosińskiego.
W nocy 3 listopada 1771[5] roku Strawiński wraz z 40 innymi konfederatami napadł na karetę króla zmierzającego do zamku. Konfederaci pokonując z zaskoczenia ochronę po krótkiej walce uprowadzili monarchę. Uciekając rozdzielili się, umawiając się w ustronnym miejscu pod Warszawą. Jan Kuźma miał dotrzeć na miejsce wraz z uprowadzonym królem, a na nich wraz z liczniejszą grupą konfederatów czekał Strawiński. Do spotkania jednak nie doszło w wyniku zdrady lub pomylenia drogi przez Kuźmę. Król uciekł porywaczom, a wkrótce część z nich została aresztowana.
Wiosną 1773 roku odbył się proces 34 spiskowców, z których pojmano jedynie 7. Pozostali, w tym Kazimierz Pułaski oraz Stanisław Strawiński ukrywali się bądź zbiegli za granicę. Wyrokiem sądu sejmowego z dnia 2 września 1773 roku skazano ich na karę śmierci. Jedyny wyrok jaki wykonano dotyczył Łukawskiego, którego ścięto publicznie na rynku miejskim Starego Miasta. Jana Kuźmę, któremu prawdopodobnie Poniatowski zawdzięczał życie, skazano na banicję. Strawiński uciekł do Rzymu i miał ponoć pod przybranym nazwiskiem wstąpić do zakonu. Powrócił do Polski za czasów Księstwa Warszawskiego i został proboszczem w jednej z parafii w województwie augustowskim gdzie zmarł[3].
Upamiętnienie edytuj
- Postać Stanisława Strawińskiego pod imieniem Michał umieścił w swojej powieści „Listopad” Henryk Rzewuski.
Przypisy edytuj
- ↑ Samuel Orgelbrand: Encyklopedia powszechna: z ilustracjami i mapami. T. XIV. s. 117.
- ↑ Alwida Antonina Bajor. Stanisław Strawiński „królobójca”, pra… pradziad Igora. „Nasza Gazeta”.
- ↑ a b c Ludwik Ernhardt: Igor Strawiński. Warszawa: PIW, 1978, s. 5–11.
- ↑ Andrzej Pisalnik. Polski pomnik za cerkiewnym murem. „Rzeczpospolita”, 10-11-2012. [dostęp 2013-02-15]. (pol.).
- ↑ Porwanie króla. „Monitor”, 27 listopada 1771.
Bibliografia edytuj
- Ludwik Ernhardt, Igor Strawiński, PIW, Warszawa 1978. s. 5–11.
- Samuel Orgelbrand, Encyklopedia powszechna: z ilustracjami i mapami, T. XIV, s. 117–118.
- Porwanie króla, „Monitor”, 27 listopada 1771.
- Rafał Róg, Polscy królobójcy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 1993.