Stanisław Szembek
Stanisław Szembek łac. Stanislaus in Słupów Szembek, („von Slupow-Szembek“) herbu Szembek (ur. 1650 w Morawicy, zm. 3 sierpnia 1721 w Skierniewicach) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1706, biskup kujawski od 1700, biskup dionizejski i krakowski biskup pomocniczy, opat komendatoryjny mogilski instalowany w 1699 roku, kanonik katedry krakowskiej w 1678 roku, kanonik przemyski, archidiakon zawichojski, kaznodzieja.
Prymas Polski | ||
| ||
Kraj działania | ||
---|---|---|
Data urodzenia | ||
Data śmierci | ||
Miejsce pochówku |
bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie | |
Arcybiskup gnieźnieński | ||
Okres sprawowania |
1706–1721 | |
Prymas Polski | ||
Okres sprawowania |
1706–1721 | |
Wyznanie | ||
Kościół | ||
Nominacja biskupia |
11 stycznia 1690 | |
Sakra biskupia |
5 marca 1690 |
Data konsekracji |
5 marca 1690 | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Konsekrator | |||||||||||||
Współkonsekratorzy | |||||||||||||
|
Życiorys
edytujBył synem Franciszka Szembeka i Zofii Pieniążek.
W latach 1690–1700 biskup pomocniczy diecezji krakowskiej. Był deputatem na Trybunał Główny Koronny[1].
W czasie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego (1696) wraz z innymi członkami swej rodziny poparł kandydaturę elektora saskiego, Augusta II, który obdarzył go w zamian wieloma beneficjami kościelnymi. Został przywódca konfederacji sandomierskiej zawiązanej w 1704[2]. Od roku 1700 był biskupem kujawskim, a od 1706 prymasem. W styczniu 1702 roku podpisał akt pacyfikacji Wielkiego Księstwa Litewskiego[3]. Po abdykacji Sasa w 1706 faktycznie przejął ster rządów w Rzeczypospolitej. W 1707 zwołał walne rady do Lwowa i Lublina, gdzie pod naciskiem cara Piotra I ogłosił bezkrólewie. W 1709 witał powracającego na tron Augusta II. Był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku[4]. Później przeszedł do opozycji wobec dworu Wettynów.
W 1717 roku został wyznaczony senatorem rezydentem[5].
Jako senator, wraz z innymi biskupami wystąpił w 1718 r. przeciwko udziałowi chłopów z dóbr kościelnych w obronie ojczyzny w ramach pospolitego ruszenia[6].
Pozbawiony talentu politycznego, miał charakter miękki i niezdecydowany, odznaczył się wydatniej gorliwością duszpasterską i uczynkami pobożności oraz miłosierdzia, a także działalnością fundacyjną[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Monografia opactwa Cystersów we wsi Mogile; opracowana i pamięci ubiegłych w r. 1864 pięciuset lat istnienia Akademii krakowskiej poświęcona przez Towarzystwo naukowe krakowskie., Kraków 1867, s. 130–131.
- ↑ Jerzy Daniel, Kalendarz Świętokrzyski 2005. Wydawnictwo Jedność Kielce 2004, s.266.
- ↑ Diariusz Sejmu Walnego Warszawskiego 1701-1702, Warszawa 1962, s. 304.
- ↑ Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 98.
- ↑ Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 149.
- ↑ Janusz Tazbir, Łyżka dziegciu w ekumenicznym miodzie., Warszawa 2004, s.56,57
- ↑ Marceli Kosman: Między ołtarzem a tronem : poczet prymasów Polski. Poznań: Oficyna Wydawnicza G & P, 2000. ISBN 83-7272-017-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- Stanisław Szembek, Zebranie kazań... w bibliotece Polona