Stanisław Wyskota Zakrzewski
Stanisław Kazimierz Józef Wyskota–Zakrzewski (Wyssogota) (ur. 1 marca 1902 w Pakości koło Inowrocławia, zm. 8 stycznia 1986 w Grimsby) – pułkownik kawalerii Polskich Sił Zbrojnych, kawaler Orderu Virtuti Militari.
 pułkownik kawalerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 marca 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 stycznia 1986 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy |
powstanie wielkopolskie |
| Odznaczenia | |
                 
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 1 marca 1902 w Pakości, w rodzinie Zygmunta (1867–1951) i Emilii Antoniny (1877–1917), córki Władysława Jażdżewskiego[1]. Był bratem Wojciecha (1899–1974), Jadwigi (ur. 1900) po mężu Kleczkowskiej, Władysława (1903–1944).
Był potomkiem Ignacego, prezydenta Warszawy z czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego. Skończył gimnazjum w Poznaniu, a podczas nauki udzielał się w niepodległościowej organizacji konspiracyjnej młodzieży[2]. W 1918 wstąpił do POW, brał udział w powstaniu wielkopolskim jako dowódca patrolu konnego w walkach o Kruszwicę i Strzelno[2]. Od maja 1919 roku służył w 2 pułku ułanów[2]. W czerwcu 1920 ukończył Wielkopolską Szkołę Oficerską z awansem na stopień podporucznika z dniem 1 lipca. Na wojnie z bolszewikami walczył jako dowódca plutonu zwiadowców konnych przy 15 pułku piechoty „Wilków”.
Po wojnie w 1921[2] został przeniesiony na dowódcę szwadronu w 25 pułku ułanów. 12 lutego 1923 został mianowany z dniem 1 stycznia 1923 porucznikiem ze starszeństwem z 1 marca 1922 i 2. lokatą w korpusie oficerów jazdy[3]. W 1925 w Brygadzie Kawalerii „Baranowicze” został oficerem sztabu[2] i następnie otrzymał przydział do 17 pułku ułanów w Lesznie[2]. W 1934 ukończył w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu kurs dowódców szwadronów i został awansowany na rotmistrza[2]. Od 1936 dowodził szwadronem kawalerii KOP „Nowe Święciany”[2][4].
W kampanii 1939 był dowódcą szwadronu 13 pułku ułanów. Ucieka z niewoli, w marcu 1940 przez Węgry przedostał się do Armii Polskiej we Francji. W kwietniu 1940 wyznaczony na zastępcę dowódcy formującego się dyonu rozpoznawczego Brygady Strzelców Karpackich. W maju 1943 awansowany do stopnia majora. 14 maja 1943 został wyznaczony na stanowisko dowódcy pułku Ułanów Karpackich[5]. 2 sierpnia 1944 został mianowany podpułkownikiem. Pułkiem dowodził do 1947[2]. Walczył w bitwie o Tobruk, bitwie pod Monte Cassino, w kampanii włoskiej.
Awansowany do stopnia pułkownika[6].
Po wojnie osiedlił się w Anglii. Zmarł 8 stycznia 1986 w szpitalu w Grimsby. Zgodnie z jego ostatnią wolą urnę z prochami sprowadzono do Polski i złożono w grobie matki na cmentarzu przykościelnym Parafii św. Anny w Kościeszkach.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 14 września 2010)[7]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie: „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”)[4]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie: „za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 roku”)
- Medal Wojska
- Medal Niepodległości (9 listopada 1932)[8]
- Srebrny Krzyż Zasługi[4]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Srebrnym Medal za Długoletnią Służbę
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
- Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino
- Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy)
- Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania)
- Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania)
- Gwiazda Italii (Wielka Brytania)
- Gwiazda Afryki (Wielka Brytania)
- Medal Obrony (Wielka Brytania)
- Medal Wojny 1939-45 (Wielka Brytania)
- Medal Zasługi Zakonu Maltańskiego[9]
Upamiętnienie edytuj
18 czerwca 2010 roku nazwano Szkołę Podstawową w Rzeszynku imieniem Pułkownika.
Przypisy edytuj
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-08-18].
- ↑ a b c d e f g h i Leżeński i Kukawski 1991 ↓, s. 56.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 15 lutego 1923, s. 101.
- ↑ a b c Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 136.
- ↑ Kronika 3 DSK 1943 ↓, s. 32.
- ↑ Tadeusz Jeziorowski: Order Wojenny Virtuti Militari. Katalog Zbiorów. Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1993, s. 141.
- ↑ M.P. z 2010 r. nr 90, poz. 1044 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 296 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Paweł Politowski: Ostatnia droga płk Stanisława Wyskoty-Zakrzewskiego. W 25. rocznicę śmierci.. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział Inowrocław Koło w Strzelnie. s. 4 (Fot. 2.). [dostęp 2019-01-24].
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Kronika 3 Dywizji Strzelców Karpackich Nr 1 za czas od 3 V 1942 do 10 XII 1943. [w:] Oddziałowe Kroniki i Dzienniki Działań, sygn. C.292 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1943. [dostęp 2016-06-03].
- Ułani Karpaccy Zarys Historii Pułku w redakcji Jana Bielatowicza, Londyn 1966.
- Cezary Leżeński, Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 56. ISBN 83-04-03364-X.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Linki zewnętrzne edytuj
- Pałuki TV → Płk Stanisław Wyskota-Zakrzewski, dowódca Pułku Ułanów Karpackich. palukitv.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-21)].
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. płk Stanisława Wyskoty-Zakrzewskiego w Rzeszynku. psprzeszynek.edupage.org. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu].