Stary Cmentarz w Zagórzu
Stary Cmentarz w Zagórzu – cmentarz na terenie miasta Zagórza.
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Stan cmentarza |
czynny |
Położenie na mapie Zagórza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |
Położenie na mapie gminy Zagórz  | |
 49°30′01,51″N 22°15′51,01″E/49,500419 22,264169
| |
Początki obecnej lokalizacji cmentarza sięgają Dekretu Nadwornego cesarza Józefa II Habsburga z 23 sierpnia 1784 roku, w którym nakazywano grzebanie zmarłych w specialnie do tego wyznaczonych miejscach, położonych w oddali od siedzib ludzkich, a nie - jak dotychczas - wokół budynkach sakralnych[1]. Znajduje się na szczycie wzgórza Terepków przy głównej szosie na Wielopole. Szczyt wzgórza stanowi punkt widokowy. Wschodnią granicę cmentarza wyznacza sztuczny, głęboki wąwóz którym biegnie linia kolejowa dawnej Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej.
W lipcu 1987 na cmentarzu miały miejsce włamania do najstarszych krypt grobowych i trumien oraz ich plądrowanie połączone z kradzieżą[2].
Znajdują się tu m.in.:
- Kaplica grobowa rodziny Truskolaskich z 1840, odnowiona przez Gubrynowiczów w 1933, wpisana do rejestru zabytków[3]
- Kaplica grobowa rodziny Gubrynowiczów, jest w niej pochowany Bronisław Gubrynowicz (1870-1933)
- Kaplica hrabiny Sobańskiej
- Mogiła ojców karmelitów bosych z klasztoru zagórskiego[4]
- Pamiątkowy Krzyż Powstańczy, ustanowiony w 1904 z inicjatywy zagórskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na skraju cmentarza przy gościńcu radoszyckim[5]. Upamiętnia powstania polskie i inne wydarzenia historii Polski, m.in. wojny; miejsce corocznych manifestacji religijnych i patriotycznych[6]. W 1970 jeden z parafian potajemnie zamontował na krzyżu metalową tablicę z napisem 1920 upamiętniającym datę „Cudu nad Wisłą” w wojnie polsko-bolszewickiej. Od tego czasu, aż do upadku komunizmu w 1989, każdego roku w przeddzień 15 sierpnia potajemnie nocą, składano pod krzyżem wieniec z szarfą ze stosowną dedykacją. Sprawą nie zainteresowały się organy ścigania PRL, a odzew wśród miejscowych był znikomy.
- Nagrobek rodziny Galantów: Józef Galant (1862-1905) i jego żona Maria (1878-1929).
- Nagrobek rodziny Łobaczewskich, krewnych Erazma Łobaczewskiego.
- Grób Franciszka Jaskólskiego (zm. 1892).
- Powstańcy styczniowi z 1863: Bolesław Zachariasiewicz (1847-1899), Bolesław Polityński (1832-1888)[7][8].
- Grobowiec dziedziców Łepkowskich: Maksymilian (1817-1893), Karol (1866-1928).
- Grób ks. Józefa Winnickiego (1925-1995), proboszcza parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu w latach 1965-1995.
- Grobowiec rodziny Anieli Polińskiej z domu Wójcik (1896-1951), na którym został upamiętniony symboliczną inskrypcją ks. proboszcz Władysław Wójcik.
Murowana kaplica grobowa z XIX wieku na Starym Cmentarzu w Zagórzu (nieokreślona) w 1972 została włączona do uaktualnionego wówczas spisu rejestru zabytków Sanoka w jego nowych granicach administracyjnych (istniejących do 1977)[9].
Zobacz też edytuj
- Cmentarze w Zagórzu
- Nowy Cmentarz w Zagórzu – położony nieopodal
Przypisy edytuj
- ↑ Po zagórskim cmentarzu błądząc. parafia-zagorz.pl. [dostęp 2013-12-29].
- ↑ Bogumiła Koszela. Cmentarne hieny w Zagórzu i w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, Nr 25 (424) z 1-10 września 1987. Sanocka Fabryka Autobusów.
- ↑ Lokalne zabytki. zagorz.pl. [dostęp 2019-03-14].
- ↑ Pamiętamy o zmarłych [online], www.zagorz.pl [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-13] (pol.).
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 59, s. 3, 12 lutego 1905.
- ↑ Obchody 93. rocznicy odzyskania niepodległości [online], www.zagorz.pl [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-19] (pol.).
- ↑ Jerzy Tarnawski. Mieszkańcy parafii zagórskiej w powstaniu styczniowym. „Verbum”. Nr 1 (49), s. 12, 27 stycznia 2008. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu. ISSN 1689-6920.
- ↑ Jerzy Tarnawski. Pamięć o powstańcach styczniowych w Zagórzu. „Verbum”. Nr 5 (111), s. 18, 26 maja 2013. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu. ISSN 1689-6920.
- ↑ Artur Bata. Działalność Powiatowego Konserwatora Zabytków w Sanoku w 1972 r.. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 17-18, s. 92, 1973. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
Bibliografia edytuj
- Witold Zechenter. Po zagórskim cmentarzu błądząc. „Verbum”. Nr 0, s. 1-2, 1 listopada 2003.
- Po zagórskim cmentarzu błądząc (Witold Zechenter, Verbum, 1 listopada 2003)
- Kościół zagórski. W: Zbigniew Osenkowski: Zagórz nad Osławą. Z dziejów miasta i gminy. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2006, s. 31. ISBN 83-922799-6-4.