Starzec cienisty

Starzec cienisty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	starzec
Gatunek	starzec cienisty
	Nazwa systematyczna
	Senecio umbrosus Waldst. & Kit.; Descr. Icon. Pl. Hung. 3: 232, t. 210. [1806-1812]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Starzec cienisty^[5] (Senecio umbrosus Waldst. & Kit.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae Dumort.). Występuje w Europie Środkowej. W Polsce znany z jednego stanowiska w Tatrach Zachodnich (Szeroki Żleb)^[6].

Morfologia

Łodyga: Pajęczynowato owłosiona. O wysokości do 180 cm. Pod ziemią grube kłącze^[6].
Liście: Dolne liście łodygowe do 40 cm długości, eliptyczne lub jajowate, z oskrzydlonym ogonkiem. Liście ku górze coraz mniejsze i z coraz krótszymi ogonkami, te najwyższe siedzące i obejmujące łodygę sercowatą lub zaokrągloną nasadą^[6]. Wszystkie są ząbkowane i na dolnej stronie rzadko, kędzierzwo owłosione, czasami nagie^[7].
Kwiaty: Cytrynowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy ok. 2,5 cm, te z kolei zebrane w podbaldach^[6]. W koszyczku jest przeważnie 8 kwiatów języczkowatych. Listków okrywy 8-13^[7].
Owoc: Owocki żeberkowane, do 3 mm długości, z białym puchem kielichowym^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do września. Uprawiana w ogrodzie Tatrzańskiej Stacji Terenowej PAN w Zakopanem zakwita dopiero w trzecim roku. Liczba chromosomów 2n = 40^[6].

Zagrożenia

Roślina umieszczona w Polskiej czerwonej księdze roślin z kategorią EW (wymarły w warunkach naturalnych)^[8]. Na polskiej czerwonej liście posiada kategorię REW (wymarły w stanie dzikim na obszarze Polski)^[9].

Jedyne znane w Polsce stanowisko w Szerokim Żlebie nad Doliną Chochołowską było wybitnie zagrożone. Był to bowiem jeden tylko osobnik, na dokładkę zagłuszany przez rozrastające się młode świerki. Był obserwowany przez kilka lat. Kwitnął, ale nie zawiązywał owoców. Uznano, że jedynym sposobem na zachowanie tego gatunku w Polsce jest jego uprawa w ogrodzie Tatrzańskiej Stacji Terenowej PAN w Zakopanem, rozmnożenie i reintrodukcja^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-18] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-14].
↑ The International Plant Name Index. [dostęp 2017-03-14].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ ^a ^b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-18] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-03-14].

[4] The International Plant Name Index. [dostęp 2017-03-14].

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[K-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[8] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[8]

[9]