Stefan Jędrychowski
Stefan Jędrychowski (ur. 19 maja 1910 w Warszawie, zm. 26 maja 1996 tamże) – polski komunistyczny ekonomista, prawnik, dyplomata, publicysta i polityk, wieloletni członek Biura Politycznego KC PZPR (1956–1971). Poseł do Krajowej Rady Narodowej (1944–1947), na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji, kierownik resortu informacji i propagandy (1944), minister żeglugi i handlu zagranicznego (1945–1947), przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i Komisji Planowania przy Radzie Ministrów (1956–1968), minister spraw zagranicznych (1968–1971) i minister finansów (1971–1974), w latach 1951–1956 wiceprezes Rady Ministrów. Budowniczy Polski Ludowej.
Data i miejsce urodzenia |
19 maja 1910 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Wiceprezes Rady Ministrów | |
Okres |
od 12 grudnia 1951 |
Przynależność polityczna | |
Minister finansów | |
Okres |
od 22 grudnia 1971 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister spraw zagranicznych | |
Okres |
od 22 grudnia 1968 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów | |
Okres |
od 11 lipca 1956[1] |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister żeglugi i handlu zagranicznego | |
Okres |
od 28 czerwca 1945 / 5 lipca 1945[2] |
Przynależność polityczna | |
Kierownik resortu informacji i propagandy | |
Okres |
od 21 lipca 1944[3] |
Przynależność polityczna | |
Następca | |
Odznaczenia | |
|
Życiorys
edytujSyn Karola i Teodozji. W 1926 ukończył Państwowe Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie[4]. Uzyskał wykształcenie wyższe ekonomiczne na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, następnie otrzymał stopień doktora nauk prawnych. W okresie międzywojennym członek organizacji lewicowych w Wilnie, współwydawca czasopisma „Poprostu”, współpracownik Żagarów. Był także aktywnym członkiem Akademickiego Klubu Włóczęgów Wileńskich, gdzie jego kolegami byli Paweł Jasienica i Wacław Korabiewicz[5].
Po agresji ZSRR na Polskę za namową Józefa Stalina i Wandy Wasilewskiej posłował w 1940 do Sejmu Republiki Litewskiej oraz do Rady Najwyższej Litewskiej SRR i Rady Najwyższej ZSRR Rady Najwyższej. W 1942 w nr 10 i w 1943 w nr 12 podziemnego pisma „Niepodległość” opublikowany został Komunikat Sądu Specjalnego R.P., w którym za współpracę ze Związkiem Sowieckim na szkodę Polski został skazany na karę śmierci[6]. W 1943 współorganizator Związku Patriotów Polskich i armii polskiej w ZSRR. Od 1944 członek Polskiej Partii Robotniczej, następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1945–1975 zasiadał w Komitetach Centralnych PPR i PZPR. Od kwietnia 1947 był przez rok członkiem Sekretariatu KC PPR, od grudnia 1947 kierując jednocześnie Wydziałem Ekonomicznym. W latach 1956–1971 zasiadał w Biurze Politycznym KC PZPR (uprzednio, w 1956, był zastępcą członka).
W 1944 skierowano go do resortu informacji i propagandy w Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego, przejściowo był również ambasadorem RP we Francji i w ZSRR. W latach 1945–1947 minister żeglugi i handlu zagranicznego. W latach 1951–1956 pełnił funkcję wicepremiera, po dymisji Adama Rapackiego w wyniku nagonki marcowej przejął resort spraw zagranicznych (1968–1971), a w początkowym okresie ekipy Edwarda Gierka (1971–1974) pełnił funkcję ministra finansów. W latach 1956–1968 przewodniczył Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego oraz Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. W latach 1974–1978 ambasador PRL w Węgierskiej Republice Ludowej.
Wyznaczony przez ZPP na posła do Krajowej Rady Narodowej, następnie na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji (1944–1972). 7 grudnia 1970 wraz z Józefem Cyrankiewiczem podpisał Układ PRL-RFN o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków.
Przez kilkadziesiąt lat członek Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W latach 80., już jako emeryt, był często zapraszany do udziału w różnych komitetach honorowych i ciałach doradczych, m.in. w kwietniu 1982 został powołany przez Prezesa Rady Ministrów w skład 26-osobowej Konsultacyjnej Rady Gospodarczej pod przewodnictwem prof. Czesława Bobrowskiego[7], a 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR – PPS – powstania PZPR[8]. W 1989 wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
Był żonaty z Izabelą z domu Milińską (1910–1991). Oboje spoczywają na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A33-2-7)[9].
Wybrane odznaczenia
edytuj- Order Budowniczych Polski Ludowej (1964)[10]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
- Order Virtuti Militari
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1946)[11]
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1950)[12]
- Medal im. Ludwika Waryńskiego (1986)[13]
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973)[14]
- Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)[15]
- Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej (1983)[16]
- Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1960)[17]
- Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1960)[18]
- Medal pamiątkowy „40-lecia PZPR” (1988)[19]
- Wielka Wstęga Orderu Narodowego Zasługi (Bułgaria, 1946)[20]
- Krzyż Wielki Orderu Danebroga (Dania, 1949)[21]
- Order Zasługi dla Ludu ze Złotą Gwiazdą (Jugosławia, 1946)[22]
- Wielki Oficer Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1965)[23]
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy (Związek Radziecki, 1967)[24]
- Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” (Związek Radziecki, 1969)[25]
- Odznaka „25 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1970)[26]
- Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971)[27]
Przypisy
edytuj- ↑ Do 1 stycznia 1957 przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.
- ↑ 5 lipca 1945 Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej zyskał uznanie międzynarodowe.
- ↑ Stefan Jędrychowski pełnił urząd kierownika informacji i propagandy w nieuznawanym międzynarodowo Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego.
- ↑ Lietuvos valstybinis archyvas Ap. 178-1926(lit.).
- ↑ A. Srebrakowski, Wileńscy „Włóczędzy”, Wrocław 1997; A. Srebrakowski, Aktywność turystyczno-krajoznawcza klubów „Włóczęgów” w Wilnie (1923–1939), [w:] Znowuż »z kuferkiem i chlebakiem«..., red. B. Konopska, J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, Wrocław 2014, s. 273–303.
- ↑ K. Jasiewicz (red.), Europa nieprowincjonalna. Non provincial Europe, Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza RYTM, Londyn-Warszawa 1999, ISBN 83-86759-92-5, 83-87893-58-7.
- ↑ Zadania i cele Konsultacyjnej Rady Gospodarczej [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 70, 8 kwietnia 1983, s. 1–2.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 277, 29 listopada 1988, s. 5.
- ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 2020-08-22].
- ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, nr 170 z 20 lipca 1964.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 206.
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 87, poz. 1073.
- ↑ „Życie Partii”, styczeń–marzec 1987, s. 55.
- ↑ Medale „Za Zasługi dla Obronności Kraju” dla członków rządu [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 241, 11 października 1973, s. 2.
- ↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
- ↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, nr 9, 20 września 1960, s. 1.
- ↑ W 40. rocznicę kongresu zjednoczeniowego [w:] „Głos Pomorza”, nr 292, 16 grudnia 1988, s. 2.
- ↑ Bułgarski order zasługi za współpracę polsko-bułgarską [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 350, 20 grudnia 1946, s. 2.
- ↑ Kongelig Dansk Hof- og Statskalender. Kopenhaga 1947, s. 21.
- ↑ Podpisanie umowy o przyjaźni i wzajemnej pomocy pomiędzy Polską a Jugosławią [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 77, 19 marca 1946, s. 1.
- ↑ Order Odrodzenia dla G. Saragata. Odznaczenia włoskie dla przywódców polskich. „Dziennik Polski”. 246, s. 1, 16 października 1965.
- ↑ Radzieckie odznaczenia dla polskich obywateli [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 264, 6 listopada 1967, s. 2.
- ↑ E. Basiński, Polska-ZSRR. Kronika faktów i wydarzeń 1944–1971, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 392.
- ↑ Z kraju [w:] „Echo Krakowa”, nr 147, 25 czerwca 1970, s. 2.
- ↑ Medale 50-lecia KPCz dla kierowniczych działaczy PZPR [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 174, 24–25 lipca 1971, s. 2.
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991: władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, Warszawa 1991
- Hasło w Encyklopedii WIEM
- Informacje w BIP IPN
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej