Stefan Rago

Stefan Rago, przydomek „Ciepcio” (ur. 2 lutego 1896, zm. 27 listopada 1938 pod Ździarem) – major kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Stefan Rago „Ciepcio”
major kawalerii
Data urodzenia	2 lutego 1896
Data i miejsce śmierci	27 listopada 1938 Ździar
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	1 Pułk Ułanów Krechowieckich 7 Pułk Ułanów Lubelskich 24 Pułk Ułanów
Stanowiska	dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Grób Stefana Rago

Życiorys

W czasie I wojny światowej walczył jako ochotnik, wolontariusz, w szeregach 1 pułku Ułanów Krechowieckich. W czasie wojny z Rosją Sowiecką walczył w szeregach 7 pułku Ułanów Lubelskich. W tym samym oddziale, stacjonującym w garnizonie Mińsk Mazowiecki, pełnił służbę w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Z dniem 15 października 1929 został powołany na 7,5 miesięczny kurs doskonalący młodszych oficerów kawalerii w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu.

W 1938 roku dowodził dywizjonem w 24 pułku ułanów w Kraśniku.

Poległ 27 listopada 1938 roku podczas starcia w trakcie obsadzania terenów przyłączonych do Polski prowadząc atak ułanów na pozycje zajmowane przez wojska czechosłowackie na Przełęczy Zdziarskiej. 1 grudnia 1938, po mszy św. żałobnej odprawionej przez bp. Józefa Gawlinę i uroczystym pogrzebie, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Opinia

Franciszek Skibiński scharakteryzował Stefana Rago, w sposób następujący: „inteligentny, bystry, dobry jeździec, doskonały oficer kawalerii, przystojny, powszechnie lubiany, miał jedno pęknięcie: Nie był wprawdzie alkoholikiem, ale co parę miesięcy zdarzały mu się „trzydniówki”, a wtedy nie można było na niego liczyć. Wiosną tego roku [1938] miał właśnie trzydniówkę, na skutek której nie zdołał przyjechać do pułku na któreś ćwiczenie międzydywizyjne. Dworak, który Ciepcia bardzo lubił i cenił, wściekł się wtedy i omal że nie przemocą wysłał go na leczenie odwykowe, chciał go bowiem za wszelką cenę uratować. Parę dni przed jaworzyńskim alarmem Ciepcio wracał z kuracji do pułku i po drodze wstąpił do mnie do Bielska z takim przemówieniem: Franek, nie masz pojęcia, jaki jestem wdzięczny Dworakowi. To jest prawdziwy dowódca i przyjaciel. Przecież ja w tej chwili jestem już zupełnie innym człowiekiem. Inny człowiek zatrzymał samochód przed pierwszą napotkaną w Bielsku knajpą i do późnej nocy odrabiał godziny zmarnowane w odwykówce. Do pułku przyjechał wprawdzie nie po trzech dniach, spóźniony tylko o jedną dobę, ale za to pijaniuteńki jak boże drzewko (…). Dworak wściekł się po raz drugi i postanowił zwolnić Ciepcia do rezerwy, ale nie zdążył, ponieważ nastąpił alarm i – wytrzeźwiony już – Rago pojechał na Przełęcz Zdziarską po swoją kulę w czoło. Dwudziestego dziewiątego listopada odbyła się uroczysta eksportacja zwłok na stację w Nowym Targu, z pochodniami, trębaczami, salwami, wszelkimi innymi honorami wojskowymi i tłumem górali, tym razem naprawdę spontanicznym. 1 grudnia w Warszawie nastąpił jeszcze paradniejszy pogrzeb na koszt państwa. W brygadzie niektórzy cynicy utrzymywali, że Ciepcio – jak zawsze – miał szczęście. Zamiast wstydliwego odejścia do cywila, opuścił ten świat nieomal jako bohater narodowy, za którego trumną kroczył sam Wódz Naczelny”.

W piątek 2 grudnia 1938 w Warszawie odbył się pogrzeb „poległego na polu chwały w dniu 27 listopada od kuli czeskiej na przełęczy zdiarskiej. Nabożeństwo w kościele garnizonowym odprawił ks. biskup polowy Gawlina, w otoczeniu licznego duchowieństwa, w obecności Naczelnego Wodza, marszałka Śmigłego-Rydza, przedstawiciela rządu i ministra spraw wojskowych, gen. Głuchowskiego, generalicji, rodziny Zmarłego. Po nabożeństwie przemówił ks. Machay, który złożył Zmarłemu imieniem Związku Górali Spisza i Orawy głęboki hołd za przelanie krwi ofiarnej na ziemi spiskiej za mieszkańców tej ziemi. Poza tym wiceminister spraw wojskowych gen. Głuchowski udekorował trumnę Krzyżem Zasługi za Dzielność. Po nabożeństwie, kazaniu i egzekwiach trumnę podjęli na barki najbliżsi towarzysze broni i złożyli ją na lawecie armatniej. Uformował się następnie olbrzymi kondukt żałobny, który ruszył na cmentarz wojskowy na Powązkach. Na cmentarzu po odprawieniu egzekwii pożegnał towarzysza broni w imieniu pułku ułanów lubelskich ppłk Michalski, w imieniu ułanów Krechowieckich ppłk Chrząstowski, dalej płk Dworak, po czym trumna spoczęła w mogile”.

Awanse

• porucznik – ze starszeństwem z 1 czerwca 1920
• rotmistrz – 2 kwietnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 3. lokatą w korpusie oficerów zawodowych kawalerii
• major – 27 czerwca 1935 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 13. lokatą w korpusie oficerów zawodowych kawalerii

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5145 – 28 lutego 1922 roku
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie
• Krzyż Zasługi za Dzielność – pośmiertnie 29 listopada 1938 roku „za czyny męstwa i odwagi w obronie granic Państwa”
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Odznaka za Rany i Kontuzje
• Państwowa Odznaka Sportowa

Zobacz też

• kpr. Stanisław Serafin zginął 11 marca 1938 roku na granicy polsko-litewskiej
• Polsko-czechosłowackie konflikty graniczne
• Samodzielna Grupa Operacyjna „Śląsk”

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• FranciszekF. Skibiński FranciszekF., Ułańska młodość 1917-1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989, s. 298-301, ISBN 83-11-07705-3, OCLC 834091250 .
• LudwikL. Ferenstein LudwikL., Czarny naramiennik. Wspomnienia oficera sztabu 10 Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1984, s. 8-9, ISBN 83-11-07167-5, OCLC 835911988 .
• Władysław Laudyn: Zarys historii wojennej 7-go Pułku Ułanów Lubelskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1931, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.