Stephanie Kwolek
Stephanie Louise Kwolek (ur. 31 lipca 1923 w New Kensington, zm. 18 czerwca 2014 w Wilmington)[1] – amerykańska chemiczka polskiego pochodzenia. Stała na czele zespołu, który w 1965 roku wynalazł polimer, z którego wytwarzany jest kevlar[2].
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 31 lipca 1923 New Kensington | |
| Data i miejsce śmierci | 18 czerwca 2014 Wilmington | |
| Zawód, zajęcie | chemiczka | |
ŻyciorysEdytuj
Jej rodzice, John Kwolek (zniekształcona forma „Chwałek”) i Nellie Zajdel Kwolek, wyemigrowali z Polski w wieku kilkunastu lat. Mała Stephanie uwielbiała bawić się tkaninami, marząc o zostaniu projektantką mody, z czasem jednak odkryła w sobie zamiłowanie do nauki. Ojciec, mający decydujący wpływ na rozwój zainteresowań naukowych młodej Stephanie, zmarł, kiedy miała ona 10 lat[3].
Stephanie uczyła się w katolickiej szkole w New Kensington, prowadzonej przez zakonnice. W 1946 ukończyła chemię na Margaret Morrison Carnegie College w Carnegie Mellon University w Pittsburghu. Następnie aspirowała do studiowania medycyny, lecz z powodu problemów materialnych zatrudniła się jako chemik eksperymentalny w firmie DuPont z myślą o zebraniu funduszy na studia. W DuPont specjalizowała się w niskotemperaturowych procesach tworzenia polikondensatów[3].
Stephanie zaczęła zajmować się środkami chemicznymi służącymi do produkcji nowych tkanin; włókna, które tworzyła, rzuciły wyzwanie utartym poglądom na zastosowanie materiałów odzieżowych. Po czasie perspektywa ukończenia studiów lekarskich wydała jej się dającą o wiele mniej możliwości, niż praca w DuPont, która była dla niej bardzo satysfakcjonująca[3].
DuPont dynamicznie się rozwijało. Firma produkowała materiały syntetyczne, które naśladowały właściwości substancji występujących w naturze (nić pajęcza stała się inspiracją do opracowania nylonu wynalezionego w latach trzydziestych XX wieku). W latach sześćdziesiątych DuPont poleciło Kwolek opracowanie materiału zastępującego stalowe wzmocnienia stosowane w oponach, z materiału lżejszego, ale zarówno wytrzymalszego. Stephanie Kwolek zdecydowała się na stworzenie ciekłego polimeru poprzez połączenie dwóch polimerów o postaci krystalicznej. Wskutek ich połączenia powstała ciecz - substancja była nieprzejrzysta i o niskiej gęstości. Tak właśnie powstało włókno o nadzwyczajnej lekkości i wytrzymałości. Nigdy wcześniej nie udało się uzyskać go w warunkach laboratoryjnych. W ten sposób Stephanie Kwolek wynalazła kevlar w 1964 roku. Był pięciokrotnie wytrzymalszy od stali oraz dużo lżejszy. Kwolek stwierdziła: "Nigdy w życiu nie spodziewałabym się, że ten mały ciekły kryształ może się przekształcić w coś takiego". Kevlar zaczęto stosować do produkcji wielu przedmiotów - od ognioodpornych rękawic po kombinezony astronautyczne, telefony komórkowe i kamizelki kuloodporne. Produkcja włókien w niskich temperaturach otworzyła całkiem nowy dział badań nad ciekłymi polimerami krystalicznymi[3].
Stephanie Kwolek za wynalezienie kevlaru, a także późniejszych syntetyków, takich jak lycra i spandex, otrzymała w 1999 roku nagrodę za całokształt dokonań: Lemelson-MIT Lifetime Achievement Award[3] [4].
Była posiadaczką 28 patentów[5].
NagrodyEdytuj
- National Inventors Hall of Fame (1995)
- National Medal of Technology (1996)
- Perkin Medal (1997)
- Lemelson-MIT Prize (1999)
PrzypisyEdytuj
- ↑ Jeremy Pearce, Stephanie L. Kwolek, Inventor of Kevlar, Is Dead at 90, nytimes.com, 20 czerwca 2014 [dostęp 2014-06-21] (ang.).
- ↑ Biogramy Słynnych Polaków i Osób Polskiego Pochodzenia. msz.gov.pl, 27 grudnia 2012. [dostęp 2015-01-02].
- ↑ a b c d e Rachel Swaby, Upór i przekora, 2017, s. 277-280.
- ↑ Rachel Swaby, "Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat", 2017.
- ↑ Nie żyje Stephanie Kwolek, chemiczka polskiego pochodzenia. To ona wynalazła kevlar. gazeta.pl, 21 czerwca 2014. [dostęp 2015-01-02].