Stobno (wieś w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim)
Stobno (niem. Stöwen) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Trzcianka[3].
| wieś | |
.jpg) Kościół w Stobnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
540 |
| Strefa numeracyjna |
67 |
| Kod pocztowy |
64-905[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PCT |
| SIMC |
0530554 |
Położenie na mapie gminy Trzcianka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego  | |
 53°05′28″N 16°37′50″E/53,091111 16,630556[1]
| |
Położenie edytuj
Stobno leży 13 km na północny wschód od Trzcianki, przy drodze wojewódzkiej nr 180, nad Strugą Stobnieńską.
Historia edytuj
Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Pierwsza wzmianka z 1419 wiązana dotychczas z osadą o nazwie Stobno budzi obecnie kontrowersje historyków ponieważ z jej kontekstu wynika, że chodzi raczej o wieś parafialną Izdebno na wschód od Janowca Wielkopolskiego na pograniczu powiatów gnieźnieńskiego oraz kcyńskiego[5].
Okolice wsi były jednak zasiedlone wcześniej niż pierwsze historyczne zapisy. W dwudziestoleciu międzywojennym archeolodzy odkryli w Stobnie ślady pierwszych zbiorowisk ludzkich z okresu młodszej epoki kamiennej.
W 1510 miejscowość odnotowano pod obecną nazwą Stobno. Sołectwo było we wsi opuszczone. Mieszkało w niej wówczas 5 kmieci, którzy nie posiadali łanów, lecz uprawiali niewiele ziemi. W osadzie było także 3 karczmarzy. Kmiecie ci nie płacili nic plebanowi, a 3 karczmarze płacili po 3 solidy i świętopietrze. W 1565 w Stobnie odnotowano folwark oraz 6 kmieci gospodarujących na 3 śladach, 6 zagrodników, 6 kołodziejów, którzy płacili daninę zwaną leśne za korzystanie z drewna. Odnotowany pod tą datą został także młynik o jednym kole korzecznym leżący w odległości 0,5 mili od wsi. Do miejscowości przynależała również puszcza, na strudze Pokrzywnica: bory oraz lasy niewielkie, które według dokumentu nie przynosiły mieszkańcom pożytku. W połowie XVI wieku wieś leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego[5].
Przed rokiem 1586 odnotowano zarazę w Stobnie. W 1586 odbyło się postępowanie sądowe w sprawie rozgraniczenia starostw wałeckiego i ujskiego przeprowadzone przez wojewodę poznańskiego i starostę ujskiego Stanisława Górkę, który przed rewizorami królewskimi postawił świadków, lokalnych mieszkańców pogranicznych, w tym m.in. młynarza Gędka z Pokrzywnicy, z młyna Gędek (obecnie to osada Kłoda), który zeznał, że wieś Pokrzywnica oraz jego młyn założona została na gruncie wsi Stobno w starostwie ujskim. Wojewoda Górka jako świadków postawił przed sądem również 5 kmieci ze Stobna, z których rewizorzy wybrali Macieja Pieczkę lat 50 i Macieja Szurka lat 30. Starszych świadków w Stobnie nie było ponieważ zmarli w czasie zarazy. Rewizorzy królewscy ocenili wówczas, że opinia lustratorów z 1565 o niewielkim pożytku z lasów w Stobnie jest niesłuszna, bo w trakcie ich postępowania udowodniono, że na terenie tych lasów było wiele barci, z których płynął dochód zarówno do stwa wałeckiego, jak i do starostwa ujskiego. W 1593 Jan Potulicki wojewoda kaliski i starosta ujski wydał przywilej dla sołtysa w Stobnie[5].
W 1692 roku wieś zamieszkiwało czterech budników, działał też folusz. Wieś stanowiła własność królewską w starostwie ujsko-pilskim aż do 1772 r. Pod koniec XVI wieku miejscowość była wsią królewską należącą do królów polskich i leżała do starostwie ujskim w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[6].
Po I rozbiorze Polski trafiła w granice Królestwa Prus.
W latach 1926–1927 został zbudowany w stylu eklektycznym kościół pw. św. Franciszka z Asyżu, jako filia kościoła parafialnego w Pile.
Ludność niemiecka opuściła Stobno w 1945 r., a zastąpili ją Polacy, w większości z Kresów Wschodnich oraz Łemkowie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa pilskiego.
Zabytki edytuj
Do zabytków Stobna należą[7]:
- stopień wodny „Nowe nr 12”, na rzece Noteć
- urządzenia hydrotechniczne z 1896 r.
- dom z końca XIX w.
- budynek mieszkalno-gospodarczy z końca XIX w.
- schron bojowy z 1938 r.
Kultura i edukacja edytuj
We wsi znajduje się przedszkole, szkoła podstawowa, remiza OSP, jak również Ośrodek Hipoterapii i Rehabilitacji dla Dzieci Niepełnosprawnych „Stecrom”.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131206
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1224 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497
- ↑ a b c Jurek 2005 ↓, s. 681.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 242.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-12-19].
Bibliografia edytuj
- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zesz. 2, hasło „Stobno”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 681.
- Małgorzata Linettej, Andrzej Świątek: Trzcianka. Miasto i gmina. Poznań: Oficyna Wydawnicza Głos Wielkopolski, 2002, s. 42–43. ISBN 83-88965-26-3.
- Piotr Maluśkiewicz: Trzcianka i okolice. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 36. ISBN 83-03-02947-9.