Stosunek płciowy

zbliżenie dwóch osobników w celu prokreacyjnym lub dla osiągnięcia przyjemności seks

Stosunek płciowy, stosunek seksualny, kopulacja (łac. copulatio) – zbliżenie dwóch osobników w celu prokreacyjnym lub dla osiągnięcia przyjemności, podczas którego prącie w stanie wzwodu wprowadzane jest do pochwy. Stosunek płciowy prowadzi zazwyczaj do zaplemnienia, umożliwiając zapłodnienie[1]. W odniesieniu do ludzi stosowane są również określenia: współżycie płciowe i współżycie seksualne.

Stosunek płciowy, widok w przekroju (Leonardo da Vinci, 1492)

Psychofizjologia stosunku seksualnego edytuj

Stosunek płciowy jako forma kontaktów seksualnych edytuj

Stosunek płciowy jest częścią szerszej kategorii – kontaktów płciowych, które obejmują dwie zasadnicze grupy czynności seksualnych:

Fazy stosunku seksualnego edytuj

Reakcje seksualne u mężczyzn i kobiet zachodzące w czasie stosunku można umownie podzielić na cztery zasadnicze fazy, przy czym u obu płci fazy te przebiegają w sposób nieco odmienny.

Cykl reakcji seksualnych podczas stosunku u kobiety edytuj

Cykl reakcji seksualnych u kobiety w czasie stosunku tradycyjnie opisywany jest według modelu, którego schemat zamieszczono powyżej[2].

 
Model reakcji seksualnych kobiety według R. Basson[3]

Jednak Rosemary Basson z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver (Kanada) skonstruowała w 2001 roku nowy model reakcji seksualnych kobiety. Według niej pożądanie jest bardzo rzadko przyczyną aktywności seksualnej kobiet. Najczęściej ich motywacja jest pozaseksualna i ma podłoże psychologiczne. Głównymi motywami ich zachowań są: potrzeba czułości i wyrażenia uczuć wobec partnera, chęć wzmocnienia więzi z partnerem, potrzeba uznania własnej atrakcyjności. Dopiero tak motywowana kobieta otwiera się na stymulację seksualną, a jeśli taka stymulacja następuje, kobieta uzyskuje zdolność do wzbudzania u siebie podniecenia. Jeśli pobudzenie seksualne nie pojawia się samoczynnie, to może być wywołane poprzez odpowiednią dalszą stymulację, dlatego też autorka nazywa je pożądaniem reaktywnym, a więc odpowiadającym na bodziec. U niektórych kobiet, wedle prof. Basson, w środkowej fazie cyklu miesiączkowego lub przy dłuższej abstynencji seksualnej, a czasem zupełnie bez powodu pojawia się coś w rodzaju „głodu seksualnego”, nasilenia potrzeb seksualnych, co autorka nazywa pożądaniem spontanicznym albo wrodzonym. Ma ono podłoże biologiczne, w głównej mierze hormonalne i może modyfikować zwykły przebieg całego cyklu reakcji seksualnych. W szczególności chodzi tu o modyfikowanie podatności na bodźce seksualne oraz modyfikowanie intensywności i szybkości pobudzania[4].

Do podobnych wniosków, analizując to z ewolucyjnego punktu widzenia, dochodzi Jerzy A. Kowalski[5]. Proponuje on dokonać odróżnienia u kobiet pradawnej, pierwotnej receptywności seksualnej „rujowej” od nowego rodzaju receptywności, receptywności rozszerzonej, dodatkowej, „pozarujowej”. Ta pierwsza stanowi podstawę samoczynnej pobudliwości seksualnej, w znacznym stopniu niezależnej od stymulacji bodźcowej z otoczenia; w przypadku zaistnienia stosunku seksualnego kobieta może osiągać wtedy bardzo szybko stan najwyższego podniecenia. Ta druga stanowi podstawę pobudliwości, która musi być dopiero wywołana niejako „na życzenie”, za pośrednictwem specjalnej stymulacji. U kobiet występują więc właściwie dwa wzorce pobudzenia seksualnego: wzorzec owulacyjny oraz wzorzec pozaowulacyjny.

Czas trwania edytuj

Stosunek płciowy u ludzi cechuje też duża rozpiętość w zakresie czasu jego trwania. Może on trwać od poniżej minuty do ponad kilku godzin, przy czym nie stwierdzono żadnej istotnej korelacji między czasem trwania stosunku i satysfakcją z niego dla obojga partnerów[potrzebny przypis].

Pozycje edytuj

 
Pozycja misjonarska (klasyczna).
Osobny artykuł: lista pozycji seksualnych.

Ludzie uprawiają stosunki płciowe[styl do poprawy] w kilkuset rozmaitych pozycjach[5]. Według światowych statystyk[potrzebny przypis] najczęściej wykorzystywane pozycje w parach heteroseksualnych to:

  • pozycja klasyczna, w której mężczyzna leży na kobiecie skierowanej twarzą w jego stronę. W pozycji tej uprawia stosunki seksualne ok. 60% par.
  • druga najbardziej popularna pozycja to taka, w której oboje partnerzy leżą na boku, a kobieta jest skierowana plecami do mężczyzny (ok. 30% par). Jest to pozycja szczególnie popularna u osób otyłych, które ze względów biologicznych i fizycznych, nie są w stanie przyjmować pozycji klasycznej.
  • do innych popularnych pozycji należą takie, gdzie kobieta klęczy lub opiera się o coś, nachylona górną częścią ciała, a mężczyzna klęczy lub stoi za nią,
  • oraz pozycja na jeźdźca, gdzie kobieta siedzi na leżącym partnerze.

Stosunek płciowy a homoseksualizm edytuj

 
Ilustracja stosunku płciowego gejów (masturbacja i stosunek analny)

Stosunek płciowy w odniesieniu do dwóch osób tej samej płci w relacji homoseksualnej nie ma cech reprodukcyjnych, ponieważ nie prowadząc do zaplemnienia nie daje również szansy na zapłodnienie. Dlatego stosunek płciowy pomiędzy osobami w relacji homoseksualnej należy raczej rozumieć jako płciowe zjednoczenie dwóch osób z wykorzystaniem narządów płciowych przynajmniej jednej z nich[6]. Ten rodzaj relacji dwóch osób umożliwia im osiągnięcie orgazmu bądź innej przyjemności np. z doznań możliwych podczas innych form współżycia płciowego.

Inne formy współżycia płciowego edytuj

U ludzi spotykane są także inne formy współżycia płciowego, np.:

Wymienione powyżej inne formy współżycia płciowego mogą czasem występować łącznie, w zależności od indywidualnych upodobań partnera/partnerki, zwykle w celu urozmaicenia i zwiększenia osiąganej przyjemności i satysfakcji seksualnej.

Stosunki analne i oralne były w przeszłości uznawane za zaburzenie preferencji seksualnych. Współcześnie, z medycznego punktu widzenia, tego rodzaju zachowanie seksualne uznawane jest za metodę urozmaicenia współżycia płciowego. Jednak należy przy tym pamiętać, że, szczególnie w przypadku stosunków doodbytniczych (analnych), istnieje podwyższone ryzyko zakażenia oraz istotne ryzyko uszkodzenia nabłonka odbytnicy. Innych form współżycia seksualnego nie akceptuje wiele religii (islam, judaizm, katolicyzm).

Ujęcie ogólnobiologiczne edytuj

Jednym z zasadniczych biologicznych celów stosunku płciowego jest prokreacja, prowadząca do powstania nowego osobnika potomnego. Jednak nie każdy stosunek płciowy powoduje zapłodnienie i nie zawsze podejmuje się go w celu prokreacyjnym. Stosunki seksualne podejmowane są też dla wzmocnienia więzi emocjonalnej lub dla przyjemności.

W przypadku ludzi statystyki pokazują, że w państwach uprzemysłowionych średnio zaledwie jeden stosunek na 300 prowadzi do zapłodnienia (zobacz: antykoncepcja).[potrzebny przypis] Również u wielu zwierząt (np. goryle i szympansy) obserwuje się niekiedy kopulacje, których celem nie jest prokreacja[7].

U różnych gatunków przebieg kopulacji jest różny – uwarunkowany między innymi wymogami środowiska, właściwościami dziedzicznymi czy budową narządów płciowych.

  • sekwencja zdarzeń w prokreacji:
stosunek płciowy → zapłodnienieciążaporódpołóg
  • równolegle przebiega rozwój nowego osobnika:
komórka jajowa + plemnikzygotazarodekpłódnoworodek

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Mała encyklopedia medycyny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 1175. ISBN 83-0106177-4.
  2. Jerzy A. Kowalski: Homo eroticus. Jak narodziła się ludzka seksualność. Opole: Wydawnictwo IBS, 2011, s. 95. ISBN 978-83-931776-0-8.
  3. Jerzy A. Kowalski: Homo eroticus. Jak narodziła się ludzka seksualność. s. 96.
  4. K. Nowosielski, V. Skrzypulec. Cykl reakcji seksualnej kobiety. „Ginekologia Polska”. 80, s. 442–443, 2009. 
  5. a b Jerzy A. Kowalski: Homo eroticus. Jak narodziła się ludzka seksualność. s. 95–96.
  6. L. Areskin, K. Starke: Leksykon erotyki. Katowice: Książnica, 1998, s. 366–356.
  7. Sadowski, Chmurzyński, Biologiczne mechanizmy zachowania.