Stowarzyszenie Architektów Polskich
Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP) – założone w 1934 ogólnopolskie stowarzyszenie zawodowe zrzeszające architektów.
 Pałac Zamoyskich, siedziba Zarządu Głównego SARP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
lipiec 1934 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Zasięg | |
| Prezes | |
| Nr KRS | |
| Data rejestracji |
31 stycznia 2002 |
| Strona internetowa | |
Siedziba Zarządu Głównego SARP mieści się w pałacu Zamoyskich przy ul.Foksal 2 w Warszawie.
Historia
edytujHistoria działalności stowarzyszeniowej architektów w Polsce sięga 1877. Z inicjatywy budowniczych i inżynierów założono Krakowskie Towarzystwo Techniczne, późniejsza zaś aktywność architektów działała w ramach warszawskiego Towarzystwa Popierania Handlu i Przemysłu (1899). Kontynuacją tych starań stała się samodzielna Delegacja Architektów Polskich utworzona w 1908 po Międzynarodowym Kongresie Architektów w Wiedniu. Głównym zadaniem DAP miało być reprezentowanie dążeń architektów polskich działających we wszystkich zaborach. Dzięki tworzeniu wspólnych ekspozycji architektonicznych na wystawach i kongresach oraz organizacji konkursów, architektura polska zaistniała na arenie międzynarodowej. Wypracowywano także jednolite stanowisko wobec ochrony wykonywania zawodu architekta oraz szereg postulatów w sprawie organizacji szkolnictwa architektonicznego. Jednym z ważniejszych osiągnięć środowiska przed uzyskaniem niepodległości było opracowanie zasad regulaminów konkursów architektonicznych (1911)[1][2].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Koło Architektów w Warszawie zorganizowało I Powszechny Zjazd Architektów (1919). W 1926 roku powstało w Warszawie Stowarzyszenie Architektów Polskich – SAP. Jednocześnie na zjeździe polskich stowarzyszeń architektonicznych uchwalono powołanie instytucji periodycznych zjazdów delegatów pod nawiązującą do tradycji nazwą Delegacja Architektów Polskich. W tym samym roku w Poznaniu utworzono Związek Stowarzyszeń Architektów Polskich – ZSAP. 8 lat później, w lipcu 1934, Walny Zjazd Delegatów w Warszawie powołał jednoczące wszystkie organizacje architektów Stowarzyszenie Architektów Rzeczypospolitej Polskiej – SARP. Nazwa ta przetrwała do 1952, kiedy to na VI Walnym Zjeździe Delegatów SARP zmieniono nazwę na Stowarzyszenie Architektów Polskich, zachowując tradycyjny skrót SARP[2].
W czerwcu 1938 na walnym zjeździe w Warszawie SARP przyjął paragraf aryjski[3]. W ramach „walki o prawdziwe oblicze architektury polskiej” wykluczono członkostwo w stowarzyszeniu osób narodowości żydowskiej[4]. W głosowaniu oddano 29 głosów „za”, przeciw zagłosował jeden z delegatów Oddziału Katowickiego SARP dysponujący 2 głosami[4].
SARP zostało reaktywowane w listopadzie 1944 na I Zebraniu Architektów Wyzwolonych Ziem Polski w Lublinie[5].
W 1977 SARP został odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy[6].
Działalność
edytujStatutowymi celami działalności SARP są:
- dbałość o jakość architektury i środowiska – zbudowanego oraz naturalnego – pojmowanych jako interes publiczny,
- tworzenie warunków dla rozwoju twórczości architektonicznej i jej ochrona,
- rozwój warsztatu architekta i ochrona zawodu.
SARP prowadzi zarówno szeroko pojętą działalność kulturalną, naukowo-oświatową (organizacja sympozjów i wystaw), organizuje konkursy architektoniczne, jak i służy świadczeniu wzajemnej pomocy przez polskich architektów. Od 1966 Stowarzyszenie przyznaje Honorową Nagrodę SARP, od 1983 Nagrodę Roku SARP. Od 1997 jest współorganizatorem konkursu Polski Cement w Architekturze[7].
Decyzją Ministra Kultury z 16 lutego 1995 wydano stowarzyszeniu zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów architektonicznych, architektoniczno-urbanistycznych oraz urbanistycznych na następujących polach eksploatacji: utrwalenie, zwielokrotnienie (techniką graficzną, drukarską, fotograficzną, kserograficzną i cyfrową), wprowadzenie do obrotu, wprowadzenie do pamięci komputera, najem, dzierżawa[8].
W latach 2000–2010 wydawało dwumiesięcznik architektoniczny Arch[9].
Oddziały SARP
edytujOddziały SARP znajdują się w następujących miastach: Białystok, Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Częstochowa, Gorzów Wielkopolski, Jelenia Góra, Katowice, Kielce, Koszalin, Kraków, Lublin, Łódź, Olsztyn, Opole, Poznań, Radom, Rzeszów, Słupsk, Szczecin, Toruń, Warszawa, Wrocław, Wybrzeże w Gdańsku i Zielona Góra. Do dnia 22 września 2019 r. istniał również oddział "Sądecko-Podhalański" w Zakopanem[10].
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Członkowie
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Adam Kotarbiński, O ideowości i ideologii w architekturze i urbanistyce, Arkady, 1985, s. 18.
- ↑ a b Stowarzyszenie Architektów Polskich – Historia SARP. Stowarzyszenie Architektów Polskich, 2014-03-01. [dostęp 2018-05-10].
- ↑ Paragraf aryjski w S.A.R.P., „Mały Dziennik”, Niepokalanów, 5 lipca 1938, Cytat: W dniach 28 i 29 czerwca odbył się w Warszawie ogólnopolski zjazd Stow. Architektów R.P. Na zjeździe przeprowadzono prawie jednogłośnie zasadę, że członkami stowarzyszenia nie mogą być żydzi i osoby pochodzenia żydowskiego.
- ↑ a b Grzegorz Rytel: Lucjan Korngold. Warszawa-São Paulo 1897–1963. Warszawa: Wydawnictwo Salix Alba, 2014, s. 85. ISBN 978-83-930937-4-8.
- ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 74. ISBN 978-83-280-3725-0.
- ↑ Sztandar Pracy I klasy dla SARP. „Dziennik Polski”. Nr 108, s. 1-2, 14-15 maja 1977.
- ↑ Konkurs Polski Cement w Architekturze – Architektura Betonowa [online], architekturabetonowa.pl [dostęp 2022-10-20] (pol.).
- ↑ Obwieszczenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie ogłoszenia decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o udzieleniu i o cofnięciu zezwolenia na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (M.P. z 2009 r. nr 21, poz. 270)
- ↑ Zawieszenie wydawania dwumiesięcznika ARCH | Oddział Warszawski SARP [online] [dostęp 2022-10-20] (pol.).
- ↑ Stowarzyszenie Architektów Polskich | Oddziały SARP [online], sarp.pl [dostęp 2025-01-15] (pol.).
- ↑ Prezesi SARP. Stowarzyszenie Architektów Polskich. [dostęp 2017-06-16].