Stowarzyszenie Na Rzecz Zabytków Fortyfikacji "Pro Fortalicium"

Stowarzyszenie Na Rzecz Zabytków Fortyfikacji "Pro Fortalicium" – organizacja pozarządowa zrzeszająca osoby zainteresowane historią fortyfikacji i zabytkową architekturą obronną. Od 2001 roku Stowarzyszenie, z siedzibą w Bytomiu (dawniej w Piekarach Śląskich), szczególnie aktywne w województwie śląskim, ale działające także na terenie woj. mazowieckiego i małopolskiego. Główną działalnością "Pro Fortalicium" jest ratowanie zabytkowych obiektów fortecznych, wydawanie publikacji, organizacja imprez masowych, lekcji historii. Stowarzyszenie posiada swoją centralę w budynku ProFort Centrum w Bytomiu-Miechowicach, ul. Stolarzowicka 19. Pierwszym prezesem stowarzyszenia (w latach 2001-2006) był Waldemar Machoń z Piekar Śląskich (jednocześnie jeden z założycieli). Od 2006 r. do dziś (2021) prezesem jest Dariusz Pietrucha (Bytom, Piekary Śląskie).

Stowarzyszenie na Rzecz Zabytków Fortyfikacji "Pro Fortalicium"
Państwo

 Polska

Siedziba

Bytom

Rodzaj stowarzyszenia

Stowarzyszenie

Profil działalności

ochrona zabytków, edukacja, turystyka

Zasięg

Polska

Prezes

Dariusz Pietrucha

Członkowie

141[1]

Nr KRS

0000070923

Data rejestracji

14 grudnia 2001

brak współrzędnych
Strona internetowa

Fortyfikacje

edytuj

W województwie śląskim przedmiotem starań o ochronę są zarówno polskie jak i niemieckie pozycje obronne, jak i inne zabytki. W remontowanych schronach bojowych tworzone są izby muzealne. Znajdują się one m.in. w Dobieszowicach, Będzinie[2], Wyrach-Gostyni[3], Świętochłowicach, Rybniku, Chorzowie, Piekarach Śląskich[4] (obiekty polskie) oraz Zbrosławicach (niemiecki). W gminie Bobrowniki powstała pierwsza ścieżka dydaktyczna poświęcona części polskiej linii obrony. W jej skład wchodzi najstarsza placówka muzealna Stowarzyszenia w Dobieszowicach[5]. Została ona uznana za w internetowym głosowaniu portalu nasze miasto.pl jedną z dziesięciu największych atrakcji turystycznych województwa śląskiego otrzymując tytuł "Perły w koronie 2009"[6]. Poza województwem śląskim istnieje koło terenowe "Przedmoście Warszawa" prowadzące m.in. izbę muzealną w niemieckim obiekcie w Dąbrowieckiej Górze[7][8] oraz działania na rzecz ochrony pozostałości obiektów wykorzystywanych podczas wojny polsko-bolszewickiej z roku 1920[9].

 
Schron bojowy nr 52 w Dobieszowicach. Obecnie izba muzealna prowadzona przez Stowarzyszenie "Pro Fortalicum"

Publikacje i współpraca

edytuj

Corocznie ukazuje się "Śląski Rocznik Forteczny". Wydano także następujące pozycje:

  • "Fortyfikacje Obszaru Warownego Śląsk. Historia, Przewodnik"
  • "Fortyfikacje niemieckie z 1939 roku na Górnym Śląsku. Przewodnik. Technika. Historia. Budowa."
  • "Przedmoście Warszawa w pasie działań 15 Dywizji Piechoty. Sierpień 1920. Przewodnik po odcinku WIĄZOWNIA "
  • "Mapa fortyfikacji i miejsc pamięci na terenie powiatu będzińskiego"
  • "Atlas Fortyfikacji Województwa Śląskiego"[10]

Większość wydawnictw powstała dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, które pomaga także w innych przedsięwzięciach Stowarzyszenia[11]. Kolejnymi ważnymi partnerami są Muzeum Śląskie i Górnośląskie[12], Muzeum Zagłębia[13], Biuro Edukacji Publicznej IPN w Katowicach[14], 34 DROP z Bytomia, a także liczne jednostki samorządu terytorialnego na terenie woj. śląskiego, mazowieckiego i małopolskiego.

 
VI Edycja Inscenizacji Historycznej upamiętniającej bitwę pod Wyrami

Imprezy masowe i grupy rekonstrukcyjne

edytuj

Największym przedsięwzięciem, w jakim bierze udział "Pro Fortalicium", jest organizowana każdego roku "Bitwa Wyrska"[15], czyli inscenizacja upamiętniająca starcie wojsk polskich z niemieckimi w rejonie wsi Gostyń i Wyry. Od kilku lat stowarzyszenie organizuje również duże widowisko historyczne "Walki o Miechowice 1945". W obrębie izb muzealnych Stowarzyszenie urządza własne "pikniki forteczne" (np. w Miechowicach, Zbrosławicach[16], Dobieszowicach[17], Świętochłowicach[18], Dąbrowieckiej Górze) lub współorganizuje dni otwarte w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa (Rybnik[19], Ruda Śląska[20]) oraz różne inne imprezy popularyzujące historię lub o charakterze prospołecznym.

Przypisy

edytuj
  1. stan na 6 czerwca 2016 r.
  2. Wyborcza.pl [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-26].
  3. Służba wartownicza 73 pp w schronie bojowym „Sowiniec”. - dobroni.pl. [dostęp 2011-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-07)].
  4. Schron w Dąbrówce Wielkiej jest odnowiony - NaszeMiasto.pl [online], piekaryslaskie.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
  5. http://bedzin.naszemiasto.pl/artyku/768100,pro-fortalicium-opracowalo-szlak,id,t.html
  6. Perły na moście, w aptece i elektrociepłowni - Naszemiasto.pl [online] [dostęp 2017-11-26].
  7. admin: Tysiące gości na Dąbrowieckiej Górze. otwock.24, 11.05.2010. [dostęp 2011-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-16)].
  8. admin: Co ci przypomina widok znajomy ten?. otwock.24, 14.08.2010. [dostęp 2011-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-16)].
  9. Udział przewodniczącego koła w programie telewizyjnym "Było nie minęło" Adam Sikorski: Było nie minęło. TVP, 2011-02-19. [dostęp 2011-02-22].
  10. Stowarzyszenie Na Rzecz Zabytków Fortyfikacji "Pro Fortalicium". [dostęp 2011-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-04)].
  11. BIP Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego [online], bip.slaskie.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  12. Śląski Zeszyt Historyczny 2005, INFORT wydanie specjalne https://web.archive.org/web/20110221023820/http://www.fortyfikacja.com/polecamy.html
  13. Działy - Muzeum Zagłębia w Będzinie [online], www.muzeum.bedzin.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  14. Instytut Pamięci Narodowej [online], www.ipn.gov.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
  15. Fiat 508 na Bitwie Wyrskiej 2010. - dobroni.pl. [dostęp 2011-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-26)].
  16. http://www.rawelin.org/rawelin/bylismy/zbroslawice%202009/d25.htmhttp://www.cytadela.aplus.pl/archiwum/07/relacja07.htm
  17. Obrona polskiego schronu w Dobieszowicach 2004 [online], www.cytadela.aplus.pl [dostęp 2017-11-26].
  18. Piknik Forteczny w Świętochłowicach (film) - TVS
  19. Schron na Wawoku otwarty • Kultura i rozrywka • www.rybnik.com.pl [online], www.rybnik.com.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  20. Strona główna - Zabytek.pl [online], www.zabytek.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).