Strączyn

rodzaj roślin

Strączyn (Cladrastis Raf.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae). Obejmuje cztery gatunki[3]. Jeden z nich – strączyn żółty C. kentukea – występuje we wschodniej części Ameryki Północnej, pozostałe w Chinach i Japonii[3]. Są to drzewa rosnące w zimozielonych lasach górskich strefy umiarkowanej oraz w lasach mieszanych i liściastych zrzucających liście zimą[5].

Strączyn
Ilustracja
Strączyn żółty
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

strączyn

Nazwa systematyczna
Cladrastis Rafinesque
Neogenyton: 1 (1825)[3]
Typ nomenklatoryczny

C. fragrans Rafinesque[4]

Drzewa te wyróżniają się żółtą barwą drewna. Znaczenie użytkowe ma zwłaszcza strączyn żółty C. kentukea uprawiany jako ozdobny i dostarczający cenionego drewna. Jest ono wykorzystywane m.in. do wyrobu kolb karabinów. Z drewna twardzielowego uzyskuje się żółty barwnik[6][5][7]. W Polsce rzadko uprawiany jako drzewo ozdobne jest strączyn żółty, inne są uznawane za zbyt wrażliwe na mrozy[8].

Morfologia edytuj

Pokrój
Drzewa do 25 m wysokości o pędach bezbronnych[7][8].
Liście
Sezonowe, skrętoległe[7], bez przylistków[9]. Blaszka nieparzysto pierzasto złożona. Listków jest 7–13 i osadzone są one skrętolegle na osi liścia, która u nasady jest zgrubiała[7]. Blaszki listków są cienkie, całobrzegie[9].
Kwiaty
Zebrane w wiechy wzniesione lub zwisające[7], wyrastające na końcach pędów, z odpadającymi podsadkami i przysadkami[9]. Kwiaty motylkowe[7], ale z wszystkimi płatkami wolnymi[8], białymi, rzadko różowawe, rzadko z żółtymi plamkami[7]. Kielich dzwonkowaty, z 5 równymi ząbkami[7][9]. Pręcików 10, wolnych, lub z nitkami zrastającymi się u nasady. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną, równowąskolancetowatą zalążnią[7][9], z cienką i wygiętą szyjką słupka zwieńczoną drobnym znamieniem[9].
Owoce
Strąki spłaszczone, czasem przewężone między nasionami i oskrzydlone[7][9].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów plemienia Sophoreae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)[2][10]. Zaliczane tu w niektórych ujęciach inne gatunki (C. platycarpa, C. chingii i C. scandens)[9] klasyfikowane są razem jako Platyosprion platycarpum (Maxim.) Maxim.[11] Jako najbliżej spokrewnione rodzaje wskazywane są perełkowiec Styphnolobium i Pickeringia[3].

Wykaz gatunków[3][8]

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2022-01-11] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-01-11] (ang.).
  3. a b c d e Cladrastis Raf.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-11].
  4. Cladrastis. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-11].
  5. a b G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 233. ISBN 978-1-900347-80-8.
  6. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 207, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 281. ISBN 0-333-73003-8.
  8. a b c d Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste C. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 120–123. ISBN 83-01-11074-0.
  9. a b c d e f g h Bojian Bao & Michael A. Vincent: Cladrastis Rafinesque. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-01-11].
  10. Genus Cladrastis Raf.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-11]. (ang.).
  11. Platyosprion platycarpum. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-11].