Wikipedia

Straż Marszałkowska (Kancelaria Sejmu)

umundurowana formacja podległa marszałkowi Sejmu

Straż Marszałkowska – umundurowana formacja podległa marszałkowi Sejmu, stanowiąca zarazem jedną z komórek organizacyjnych Kancelarii Sejmu, powołaną do ochrony Sejmu i Senatu[4].

Straż Marszałkowska
Ilustracja
Państwo

 Polska

Data utworzenia

druga połowa XVI w.

Komendant

Michał Sadoń[1][2]

Zatrudnienie

208 (2022)[3]

Adres
ul. Wiejska 4/6/8
00-902 Warszawa
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Funkcjonariusze Straży Marszałkowskiej w gmachu Sejmu podczas uroczystości przed tablicą upamiętniająca posłów i senatorów, którzy zginęli w katastrofie smoleńskiej
Sztandar Straży Marszałkowskiej
Strażnicy podczas mszy żałobnej Zbigniewa Romaszewskiego w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie

Na czele Straży Marszałkowskiej stoi komendant Straży Marszałkowskiej, który podobnie jak jego zastępca, jest powoływany i odwoływany przez szefa Kancelarii Sejmu[5]. Straż Marszałkowska jest najmniej liczną formacją mundurową w Polsce[6].

Historia edytuj

W drugiej połowie XVI w. Straż (albo Wartę) Marszałkowską stanowili żołnierze chorągwi piechoty węgierskiej chroniący osobę króla oraz porządku podczas obrad Sejmu; podlegli byli oni ówczesnemu ministrowi spraw wewnętrznych (marszałkowi). W tamtej epoce regularnie wydawano przepisy porządkowo-karne, tzw. artykuły marszałkowskie. W sprawach wynikłych z ich naruszenia orzekał sąd marszałkowski, a egzekucję wyroków zapewniała Straż. W XVII i XVIII w. podstawowe zadania Straży związane z królem i Sejmem zostały rozszerzone o sprawowanie władzy policyjnej w całej Warszawie[7].

Po reaktywacji parlamentu w 1919 r., bezpieczeństwo w czasie obrad zapewniała Milicja Ludowa, była ona jednak źle oceniana przez posłów i w jej miejsce ponownie powołano Straż Marszałkowską[7]. Zadaniem SM było zapewnienie fizycznej ochrony terenu parlamentu oraz ochrona przeciwpożarowa. W latach 20. komendantem SM był Roman Stawicki[8].

Po II wojnie światowej Straż podjęła działalność w Sejmie Ustawodawczym (1947).

Zadania edytuj

Zadania Straży Marszałkowskiej określała do 1 lutego 2018 r. w rozdziale 11 Ochrona Sejmu i Senatu nieobowiązująca już ustawa o Biurze Ochrony Rządu. Obecnie należy do nich głównie ochrona obiektów i urządzeń w zarządzie Kancelarii Sejmu, zapewnienie bezpieczeństwa osób tam przebywających oraz kontrola uprawnień do przebywania w tych obiektach[9], jak również ochrona Senatu, w zakresie odrębnie ustalonym[10]. Straż Marszałkowska pełni również funkcje reprezentacyjne[11].

Strażnikom Straży Marszałkowskiej przy wykonywaniu obowiązków przysługuje ochrona prawna ustanowiona dla funkcjonariuszy publicznych[12]. Mogą oni m.in. legitymować osoby[13] lub użyć w określonych sytuacjach środków przymusu bezpośredniego i broni palnej[14]. Od 1 lutego do 19 maja 2018 r. strażnikom SM przy wykonywaniu obowiązków przysługiwały uprawnienia funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa[15]. Zgodnie z jeszcze wcześniejszą ustawą o BOR nie mieli oni statusu funkcjonariusza tej służby i pozostawali pracownikami Kancelarii Sejmu, do których mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy i ustawy o pracownikach urzędów państwowych z 1982 r.[16].

11 marca 2014 r. marszałek Sejmu Ewa Kopacz nadała Straży Marszałkowskiej sztandar[17].

26 stycznia 2018 r. Sejm uchwalił ustawę o Straży Marszałkowskiej[18]. Weszła ona w życie 20 maja 2018 r.[19]. Wprowadzone zostały nowe mundury nawiązujące do ubiorów historycznych, rogatywki[20], a od lipca 2018 r. – za przykładem uzbrojenia straży w parlamencie węgierskim – również szable[21].

Struktura edytuj

  • Wydział Ochrony
  • Wydział Organizacji Zabezpieczenia
  • Wydział Ratowniczo-Gaśniczy
  • Sekretariat

Stopnie edytuj

Wykaz stopni w latach 2003–2017[a][22]

  • Młodszy strażnik/Młodszy ratownik
  • Strażnik/Ratownik
  • Starszy strażnik/Starszy ratownik
  • Dowódca zmiany/Dowódca sekcji
  • Zastępca komendanta
  • Komendant

Wykaz stopni i stanowisk od roku 2018
Ustawa o Straży Marszałkowskiej z 2018[18] i Rozporządzenie MSWiA w sprawie wzoru umundurowania oraz oznak strażnika Straży Marszałkowskiej[23] prezentują hierarchię stopni, jak i stanowisk. Relacje pomiędzy dwiema hierarchiami stanowią art. 36–38 ustawy. Jednak naramienniki w Straży Marszałkowskiej są przypisane do stanowiska, a nie do stopnia.

Wykaz według Dz.U. z 2018 r. poz. 287:

Stanowisko Naramiennik Stopnie[b]
Służba przygotowawcza
Strażnik stażysta

Ratownik stażysta

1) korpus szeregowych:
  • aplikant,
  • starszy aplikant
Służba stała
Młodszy strażnik

Młodszy ratownik

2) korpus podoficerski:
  • młodszy strażnik,
  • strażnik,
  • starszy strażnik
Strażnik

Ratownik

Starszy strażnik

Starszy ratownik

Dowódca zmiany

Dowódca sekcji

Po ukończeniu szkolenia specjalistycznego
Strażnik młodszy specjalista

Strażak młodszy specjalista

3) korpus chorążych:
  • młodszy aspirant,
  • aspirant,
  • starszy aspirant,
  • aspirant sztabowy;

4) korpus oficerów:

  • podkomisarz,
  • komisarz,
  • nadkomisarz,
  • podinspektor,
  • młodszy inspektor
Strażnik specjalista

Strażak specjalista

Strażnik starszy specjalista

Strażak starszy specjalista

Strażnik główny specjalista

Strażak główny specjalista

Zastępca komendanta SM Inspektor lub niższy
Komendant SM Nadinspektor lub niższy

Wykaz według Dz.U. z 2018 r. poz. 1788:

Nazwa stopnia Naramiennik Korpus
Aplikant   szeregowych
Starszy aplikant  
Młodszy strażnik   podoficerski
Strażnik  
Starszy strażnik  
Młodszy aspirant   chorążych
Aspirant  
Starszy aspirant  
Aspirant sztabowy  
Podkomisarz   oficerski
Komisarz  
Nadkomisarz  
Podinspektor  
Młodszy inspektor  
Inspektor  
Nadinspektor  

Na stopnie nieoficerskie mianuje funkcjonariuszy Szef Kancelarii Sejmu. Na stopnie oficerskie (wyłączając stopnie podkomisarza i nadinspektora) mianuje Marszałek Sejmu. Tak jak w innych służbach, Prezydent RP na wniosek Marszałka Sejmu mianuje na pierwszy stopień oficerski (podkomisarza) oraz na stopień najwyższy (nadinspektora). Na stanowiska służbowe mianuje Szef Kancelarii Sejmu.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Stopnie uszeregowano od najniższego do najwyższego.
  2. ↑ Ustawa używa sformułowań typu „Mianowanie ... może nastąpić po...”, czyli nie jest to proces automatyczny.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michał Sadoń komendantem Straży Marszałkowskiej. wnp.pl/parlamentarny. [dostęp 2020-07-19].
  2. ↑ Komendant Straży Marszałkowskiej Wojciech Leśnik kończy służbę, Michał Sadoń powołany na p.o. Komendanta SM. Komunikat CIS. sejm.gov.pl, 15 kwietnia 2020. [dostęp 2020-04-18].
  3. ↑ Straż Marszałkowska [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2021-03-22].
  4. ↑ Art. 1 ust. 1 i 7 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Straży Marszałkowskiej (Dz.U. z 2023 r. poz. 1729).
  5. ↑ Art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Staży Marszałkowskiej.
  6. ↑ Kancelaria Sejmu. 25 lat. Warszawa: Biuro Komunikacji Społecznej Kancelarii Sejmu, 2015, s. 48. ISBN 978-83-7666-425-5.
  7. ↑ a b STRAŻ MARSZAŁKOWSKA. orka.sejm.gov.pl. [dostęp 2018-09-08].
  8. ↑ Włodzimierz Dzwonkowski, Henryk Mościcki: Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1927. Warszawa: 1928, s. LXVIII.
  9. ↑ Art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Staży Marszałkowskiej.
  10. ↑ Art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Staży Marszałkowskiej.
  11. ↑ Art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Staży Marszałkowskiej.
  12. ↑ Art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Staży Marszałkowskiej.
  13. ↑ Art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Staży Marszałkowskiej.
  14. ↑ Art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Staży Marszałkowskiej.
  15. ↑ Uchylony art. 249 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Służbie Ochrony Państwa (Dz.U. z 2024 r. poz. 325).
  16. ↑ Kamil Zeidler (red.), Jacek Lipski, Urszula Nalaskowska: Ustawa o Biurze Ochrony Rządu. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2008, s. 275. ISBN 978-83-7526-482-1.
  17. ↑ Informacja o nadaniu sztandaru przez Marszałka Sejmu. sejm.gov.pl. [dostęp 2014-03-12].
  18. ↑ a b Druk nr 1971. sejm.gov.pl. [dostęp 2018-01-29]. Obok niej została uchwalona ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę o Straży Marszałkowskiej (Druk nr 1972. sejm.gov.pl. [dostęp 2018-01-29].).
  19. ↑ Ustawa z dnia 26 stycznia 2018 r. o Straży Marszałkowskiej (Dz.U. z 2023 r. poz. 1729). Wraz z nią weszła w życie także ustawa z dnia 26 stycznia 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Straży Marszałkowskiej (Dz.U. z 2018 r. poz. 730)
  20. ↑ Bez szabli, ale z historycznym nawiązaniem – nowe mundury Straży Marszałkowskiej - Defence24. www.defence24.pl. [dostęp 2018-09-05].
  21. ↑ Kontrowersje wokół szabel dla sejmowej straży - Do Rzeczy. dorzeczy.pl. [dostęp 2018-09-05].
  22. ↑ Dz.U. z 2003 r. nr 20, poz. 175.
  23. ↑ Dz.U. z 2018 r. poz. 287.

Linki zewnętrzne edytuj

Informacje w projektach siostrzanych
   Definicje słownikowe w Wikisłowniku
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Straż_Marszałkowska_(Kancelaria_Sejmu)&oldid=73108884”