Wikipedia

Strażnica WOP Gryfino

zlikwidowany pododdział graniczny

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Marwice/Gryfino – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczą na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną/Republiką Federalną Niemiec[b].

Strażnica WOP Marwice/Gryfino
Strażnica SG w Gryfinie
Ilustracja
Budynek byłej strażnicy w Gryfinie (maj 2014)
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1945[a]

Rozformowanie

24 sierpnia 2005 (przekształcenia)[1]

Tradycje
Rodowód

60 strażnica WOP

Kontynuacja

PSG w Gryfinie

Komendanci / Dowódcy
Ostatni

Tomasz Kling

Organizacja
Dyslokacja

Marwice 1;
Gryfino ul. Szczecińska 33

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza
Straż Graniczna

Podległość

12 komenda odcinka
40 batalion OP
122 batalion WOP
12 Pomorska Brygada WOP
batalion graniczny WOP
Pomorska Brygada WOP
Pomorski Oddział SG

Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica Straży Granicznej w Gryfinie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

 
W Marwicach stacjonowała strażnica WOP → 53°10′05″N 14°24′47″E/53,168120 14,413160

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 12 komendy odcinka Chojna jako 60 strażnica WOP (Marwice)[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 60 strażnica OP Gryfino została włączona w struktury 40 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 122 batalionu WOP w Chojnie[4][5].

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[c], a 60 strażnica WOP Gryfino I kategorii otrzymała nr 58 w skali kraju i stacjonowała w Gryfinie[7][8].

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica specjalna WOP Gryfino była 5 w 12 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza w Szczecinie[9][10].

Po reorganizacji 122 batalionu WOP Chojna w 1958[d], Strażnica WOP Gryfino posiadała numer 9[11].

1 stycznia 1960 funkcjonowała jako 21 strażnica WOP Gryfino III kategorii w strukturach 122 batalionu WOP. Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 0148 z 02.09.1963 przeformowano Strażnicę WOP Gryfino lądową kategorii II na Strażnicę WOP Gryfino rzeczną kategorii I i 1 stycznia 1964 była jako 13 strażnica WOP Gryfino rzeczna kategorii I[12].

 
Żołnierze WOP na motocyklach WSK-125 (1974)

1 czerwca 1976 nastąpiła zmiana rejonu służbowego działania strażnicy, dyktowaną przez reformę administracyjną kraju i nowy podział na województwa[13],ponadto Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę WOP Gryfino podporządkowano bezpośrednio pod sztab 12 Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie[14], a w 1984 utworzonego batalionu granicznego WOP w Chojnie jako Strażnica WOP Gryfino i tak funkcjonowała do 31 października 1989. 1 listopada 1989 został rozformowany batalion graniczny WOP w Chojnie, a podległe strażnice weszły w podporządkowanie bezpośrednio dowódcy Pomorskiej Brygady WOP[e] i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[15].

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, od 16 maja 1991 ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Strażnica w Gryfinie weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej[16] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Gryfinie (Strażnica SG w Gryfinie}[17].

Jako strażnica Straży Granicznej w Gryfinie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej... została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Gryfinie (Placówka SG w Gryfinie)[17].

Ochrona granicy edytuj

 
Żołnierz WOP na przystani Gryfino-Mescherin, patrol wodny na odcinku Mescherin-Gartz (1974)

Początkowo 60 strażnica WOP Marwice ochraniała odcinek granicy państwowej wzdłuż rzeki Odry:[18]

1 stycznia 1964 na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne gdzie kontrolę graniczną osób, towarów i jednostek pływających wykonywała załoga strażnicy:

Straż Graniczna:

2 stycznia 1996 na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne małego ruchu granicznego, w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga GPK SG w Krajniku Dolnym[19]:

Sąsiednie graniczne jednostki organizacyjne edytuj

 
Żołnierze WOP w rej. Gryfic, znak gran. nr 751 i samochód terenowy UAZ-649B (1983)
Straż Graniczna:

Dowódcy/komendanci strażnicy edytuj

  • ppor. Senktas (był w 1945)[18]
  • por. Władysław Sobieraj (był w 10.1946)[g].
  • nn
  • por. Romuald Jaroszewski (1954–1956)[21]
  • por. Edward Maniawski (1956–1958)[21]
  • por. Idzi Lebuda (1958–1961)[22]
  • por. Jerzy Balcerek (1961–1963)
  • kpt. Mieczysław Kur (1963–1965)
  • por. Tadeusz Sołtysik p.o. (był w 1965)
  • kpt. Mieczysław Kur (od 1966)

---

  • por./kpt. Paweł Grzybowski (był w 1986–był w 1989)
Komendanci strażnicy SG:
  • Wojciech Tatara
  • Tomasz Kling (do 23.08.2005)[23].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
  2. ↑ Od 3 października 1990 z RFN.
  3. ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[6].
  4. ↑ Rozkaz dowódcy WOP nr 05/org.mob z 21.04.1958[11].
  5. ↑ Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Biuro Organizacyjno-Prawne OP-I-02948/89. Zarządzenie Organizacyjne Nr 0357/Org z dnia 29 września 1989 r. Na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 maja 1989 r. akceptującej kierunki zmian w organizacji jednostek WOP, ujęte w ramowym planie restrukturyzacji Wojsk Ochrony Pogranicza – Dowódca WOP w terminie do 31 października 1989 r. Rozformuje:
    • Batalion Graniczny Pomorskiej Brygady WOP w Chojnie istniejący w według etatu nr 44/0105 o stanie osobowym na okres „W” 377 żołnierzy i 7 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 223 żołnierzy i 8 pracowników cywilnych...
  6. ↑ Tylna Strefa Działania Strażnicy.
  7. ↑ Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 052 z 19.10.1946[20].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Techman 2011 ↓, s. 112.
  2. ↑ Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 ↓, k. 119–123.
  3. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
  4. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 61.
  5. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
  6. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
  7. ↑ Wyganowski 2001 ↓, s. 279.
  8. ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.7.
  9. ↑ Historia PBWOP ↓, s. 124–132.
  10. ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.191.
  11. ↑ a b Historia PBWOP ↓, s. 124-132.
  12. ↑ Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
  13. ↑ Dubaj 2013 ↓, s. 327.
  14. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 53.
  15. ↑ Pomorska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-11-18]. (pol.).
  16. ↑ Łach 2013 ↓, s. 295.
  17. ↑ a b c d e Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-10-26]. (pol.).
  18. ↑ a b Szczygieł-Lembicz 2010 ↓, s. 188.
  19. ↑ Zachodnia granica RP – Przejścia graniczne na granicy z RFN. „Pismo Komendy Głównej Straży Granicznej”. 6/1997, s. okładka, 1997. Warszawa: Straż Graniczna. ISSN 1234-3897. (pol.). 
  20. ↑ Rozkazy personalne DWOP ↓.
  21. ↑ a b Historia PBWOP ↓, s. 177–199.
  22. ↑ Historia PBWOP ↓, s. 177–199, 346.
  23. ↑ Pożegnanie z mundurem. [w:] Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej [on-line]. cos.strazgraniczna.pl, 2014-02-06. [dostęp 2022-06-17]. (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
  • Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
  • Emilia Szczygieł-Lembicz. Jednostka wojskowa w Chojnie na tle powstania i organizacji Pomorskiej Brygady WOP w latach 1945–1961 w:. „Rocznik Chojeński. Pismo Historyczno–Społeczne”. t. 2, 2010. Chojna: Towarzystwo Historyczno–Kulturalne „Terra Incognita. ISSN 2080-9565. 
  • Ryszard Techman: Pomorski Oddział Straży Granicznej w Szczecinie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
  • Andrzej Wyganowski: w: Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski, „Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X–XX wiek”: materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r.. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
  • Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL. W: Stanisław Dubaj: Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i Podległych Placówcek SG – Tom VIII−IX, zeszyt 1 – 2012–2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2013, s. 316–343.
  • Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin., sygn. 217/143.
  • Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
  • Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
  • Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
  • Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
  • Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Strażnica_WOP_Gryfino&oldid=72837860”