Strażnica WOP Lubycza Królewska
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Lubycza Królewska – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-radzieckiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Sformowanie |
1 czerwca 1976[a] |
| Rozformowanie |
2 stycznia 2003 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Komendanci / Dowódcy | |
| Pierwszy |
Henryk Czajkowski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
ul. Kolejowa 5 |
| Formacja | |
| Podległość |
Nadbużańska Brygada WOP |
Strażnica Straży Granicznej w Lubyczy Królewskiej imienia mjr. Tadeusza Kuncewicza – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Ukrainą[1].
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
1 czerwca 1976 w związku ze zmianą ochranianego odcinka, dyktowaną przez reformę administracyjną kraju i nowy podział na województwa[2] odtwarzano brygady na granicy ze Związkiem Radzieckim. Na bazie 23 Chełmskiego Oddziału WOP sformowano Nadbużańską Brygadę WOP. W jej strukturach 1 czerwca 1976[3], na bazie Placówki WOP Hrebenne zorganizowano strażnicę WOP Lubycza Królewska[4]. W 1978 strażnica z miejscowości Hrebenne została przeniesiona do Lubyczy Królewskiej[4] w strukturach Nadbużańskiej Brygady WOP[5].
1 października 1989 rozformowana została Nadbużańska Brygada WOP, na jej bazie powstał Nadbużański Batalion WOP[5], a Strażnica WOP Lubycza Królewska wraz z batalionem została włączona w struktury Bieszczadzkiej Brygady WOP w Przemyślu[6] i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[7].
- Straż Graniczna:
16 maja 1991 ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Strażnica w Lubyczy Królewskiej została włączona w struktury Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie[8] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Lubyczy Królewskiej (Strażnica SG w Lubyczy Królewskiej)[b].
W 2000 począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003, nastąpiło zniesie Strażnicy SG w Lubyczy Królewskiej im. mjr. Tadeusza Kuncewicza[c]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, wraz z obiektami i obsadą etatową przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Hrebennem[9][10].
Wydarzenia edytuj
- 2000 – 4 grudnia w Lubyczy Królewskiej odbyły się uroczystości związane z otwarciem nowego, zmodernizowanego obiektu strażnicy. Obecni byli: komendant główny SG gen. bryg. Marek Bieńkowski, jego zastępcy: płk SG Wojciech Dylewski i ppłk SG Jarosław Frączyk, kierownictwo Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych: płk Jan Sadowski i por. Mirosław Jan Rubas, kombatanci: żołnierze 27 WD AK, z Tadeuszem Perszem[d] na czele oraz Jerzy Wojciech Głąb dyrektor miejscowego zespołu szkół wraz z nauczycielem historii Zdzisławem Pizunem[2] (Obiekt w Lubyczy Królewskiej eksploatowany był od 1975 i wymagał gruntownego remontu[2].
Sąsiednie strażnice edytuj
- Strażnica WOP Dołhobyczów ⇔ Strażnica WOP Sołotwina – 01.06.1976[4]
- Strażnica WOP Dołhobyczów ⇔ Strażnica WOP Lubaczów – 1990[6]
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Dołhobyczowie ⇔ Strażnica SG w Lubaczowie – 16.05.1991[8]
- Strażnica SG w Łaszczowie ⇔ Strażnica SG w Lubaczowie – 05.05.1994
- Strażnica SG w Łaszczowie ⇔ Strażnica SG w Horyńcu-Zdroju – 30.05.1995[11].
Dowódcy/komendanci strażnicy edytuj
- Komendanci strażnicy SG:
Nadanie imienia strażnicy edytuj
Nadanie imienia strażnicy SG w Lubyczy Królewskiej podano za: Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL. W: Stanisław Dubaj: Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i Podległych Placówek SG – Tom VIII−IX, zeszyt 1 – 2012–2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2013, s. 323, 327–329.
Pomysł nadania patronatu Strażnicy SG w Lubyczy Królewskiej imienia mjr. Tadeusza Kuncewicza[e] wyszedł od gen. bryg. SG Marka Bieńkowskiego na 10-lecie formacji. Wykorzystując możliwości Tadeusza Persza, nawiązano kontakt z zamieszkałą w Warszawie Zofią Kuncewicz – wdową po mjr. Tadeuszu Kuncewiczu, by otrzymać zgodę najbliższej rodziny przyszłego patrona. Po uzyskaniu akceptacji rodziny, na polecenie gen. bryg. Marka Bieńkowskiego nadanie patronatu Strażnicy SG w Lubyczy Królewskiej ujęto jako jedno z czternastu ważniejszych przedsięwzięć w obchodach 10–lecia formacji. Uroczystości w Lubyczy Królewskiej odbyły się 25 maja 2001, zgodnie z zapisami w akcie minister spraw wewnętrznych i administracji Marek Biernacki nadał strażnicy imię mjr. Tadeusza Kuncewicza Żołnierza Armii Krajowej. Podczas uroczystości głos zabrali m.in.: żona patrona Zofia Kuncewicz, przewodniczący SWPFG płk Jan Sadowski oraz oficer 27 WD AK mjr Tadeusz Persz i oficer 9 Pułku Piechoty Legionów AK płk Stanisław Książek – bliscy przyjaciele patrona. Zofia Kuncewicz dokonała również odsłonięcia tablicy na elewacji budynku[f]. W budynku strażnicy przygotowano kącik tradycji z popiersiem Kuncewicza, a ściany wielu pomieszczeń udekorowano obrazami poświęconymi patronowi, przygotowanymi przez laureatów Konkursu plastycznego.
Uwagi edytuj
- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Zarządzenie nr 019/Org. Komendanta Głównego Straży Granicznej z 30 kwietnia 1991 : Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, sygn. KGSG 666/2, s. 104–105 (Nowosad 2013 ↓, s. 301.)
- ↑ Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 zmieniające zarządzeni e w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk (w tym 5 w Nadbużańskim Oddziale SG (Dubaj 2013 ↓, s. 316).
- ↑ Patron Placówki SG w Horodle mjr Tadeusz Franciszek Persz (1917–2005) urodził się w Berdyczowie, a wychował w Kowlu, gdzie ukończył szkołę średnią. W 1936 odbył dywizyjny kurs podchorążych rezerwy w Łucku. W 1937 rozpoczął studia na Wydziale Chemii Politechniki Lwowskiej. W marcu 1942 zaprzysiężony przez ZWZ, od stycznia oficer 27 WD AK w randze dowódcy kompanii. Walczył w akcji „Burza” na Wołyniu i Lubelszczyźnie; latem 1944 podporządkowany mjr. T. Kuncewiczowi na Zamojszczyźnie. Razem z ppleg AK przymusowo złożył broń 30 lipca 1944 w Szczebrzeszynie. W 1948 ukończył studia na Politechnice Gliwickiej, uzyskując˛ tytuł magistra inżyniera chemika. Pracę zawodową rozpoczął w Dolnośląskich Zakładach Garbarskich w Brzegu na Dolnym. Potem kolejno kierował szkołami zawodowymi przemysłu skórzanego w Nowym Targu, Radomiu i Chełmie. W 1979 przeszedł na emeryturę. Autor kilkunastu książek z dziedziny obróbki skór futerkowych (szczególnie był usatysfakcjonowany z tytułu „mistrza obróbki skór futerkowych”). Społecznik – działacz ruchu wędkarskiego. Założyciel i integrator rozproszonego środowiska żołnierzy 27 WD AK. Kawaler Orderu Virtuti Militari. Pochowany w rodzinnym grobowcu w Chełmie. (Pismo dostępne jest w sali tradycji Placówki SG w Horodle) → Dubaj 2013 ↓, s. 332.
- ↑ Mjr Tadeusz Kuncewicz (1916–1991), działacz konspiracji SZP-ZWZ-AK, dowódca batalionu 9 Pułku Piechoty Legionów AK na Zamojszczyźnie, znany z działalności bojowej pod pseudonimami: „Kmicic”, „Wierny”, „Podkowa”. Na Zamojszczyźnie cieszył się niezwykłą popularnością a wokół jego osoby wytworzyła się legenda znakomitego dowódcy i gorliwego patrioty. Latem 1944 pod jego dowództwem na Zamojszczyźnie działał Oddział Zbiorczy 27 WD AK, którym kierował Tadeusz Persz. Mjr Tadeusz Kuncewicz był prześladowany po zakończeniu II wojny światowej, prawie 10 lat był więziony. Po wyjściu z więzienia w 1955 początkowo mieszkał w Lublinie, a następnie w Warszawie, gdzie został pochowany. Kawaler Orderu Virtuti Militari. Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Zwierzyńcu, a w LO w Szczebrzeszynie oraz w kościele pw. św. Izydora w Topółczy umieszczono tablice. poświęcone jego pamięci → Dubaj 2013 ↓, s. 328.
- ↑ Bohaterskiemu Dowódcy – Towarzysze Broni, Funkcjonariusze NOSG i Społeczeństwo Ziemi Zamojskiej. Autorem projektu był mjr dr Stanisław Dubaj. Odsłonięta w 2001 pamiątkowa tablica poświęcona mjr. Tadeuszowi Kuncewiczowi, mimo likwidacji strażnicy, pozostała na elewacji budynku w Lubyczy Królewskiej → Dubaj 2013 ↓, s. 332.
Przypisy edytuj
- ↑ Dubaj 2013 ↓, s. 323.
- ↑ a b c Dubaj 2013 ↓, s. 327.
- ↑ a b Henryk Czajkowski. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-11-19]. (pol.).
- ↑ a b c Jackiewicz 1998 ↓, s. 107.
- ↑ a b Nadbużańska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-11-18]. (pol.).
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 121.
- ↑ Bieszczadzka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-11-20]. (pol.).
- ↑ a b Łach 2013 ↓, s. 290.
- ↑ Rydz 2011 ↓, s. 220.
- ↑ Nowosad 2013 ↓, s. 306.
- ↑ Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-11-20]. (pol.).
- ↑ a b Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. ppłk. WOP i SG Romualda Parafiniuka. emeryci-sg.org.pl, 2022-03-10. [dostęp 2022-03-12]. (pol.).
- ↑ Dubaj 2013 ↓, s. 329.
Bibliografia edytuj
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Halina Łach, System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1.
- Jerzy Rydz: Nadbużański Oddział Straży Granicznej im. 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej w Chełmie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
- Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL. W: Stanisław Dubaj: Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i Podległych Placówcek SG – Tom VIII−IX, zeszyt 1 – 2012–2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2013, s. 316–343. (pol.).
- Dariusz Nowosad. Nadbużański Oddział Straży Granicznej w latach 1991–2011. „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych”. VIII–IX, zeszyt 1, 2012–2013, s. 299–314, 2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. [dostęp 2021-11-24]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.