Strażnica WOP Ożenna
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Ozienna/Ożenna – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
.jpg) Budynek byłej strażnicy w Ożennej (kwiecień 2018) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
2005 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
177 strażnica WOP |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Ożenna 4 |
| Formacja | |
| Podległość |
39 komenda odcinka |
Strażnica Straży Granicznej w Ożennej – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej ze Republiką Słowacką.
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 39 komendy odcinka[1] jako 177 strażnica WOP (Ozienna)[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[3].
W marcu 1947 sformowano Krośnieńską Komendę WOP w Krośnie w skład której została włączona Strażnica WOP Ożenna[4].
Wiosną 1947 strażnica WOP wróciła do Ożennej i otrzymała numer 178[5].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 178 strażnica OP Ożenna została włączona w struktury 41 samodzielnego batalionu Ochrony Pogranicza w Krośnie[4], a w 1950 1 Brygady WOP w Krośnie[6].
W 1952, w związku z rozformowaniem 1 Brygady WOP w Krośnie, odcinek i pododdziały przejęła 26 Brygada WOP w Przemyślu. W miejscu postoju rozformowanej brygady sformowano 265 batalion WOP Krosno, któremu podporządkowano 7 strażnic[7] w tym strażnicę w Ożennej, która miała numer 178[8] w skali kraju.
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[b]. Strażnica WOP Ożenna II kategorii otrzymała numer 178 w skali kraju, w strukturach 265 batalionu WOP[10].
W 1957, w 3 Brygadzie WOP w Nowym Sączu przeformowano 18 strażnic WOP w placówki WOP[c], w tym strażnicę WOP w Ożennej.
1 stycznia 1960 była jako 27 placówka WOP Ożenna kategorii II w strukturach 264 batalionu WOP w Sanoku[11] 3 Brygady WOP w Nowym Sączu[12].
1 stycznia 1964 była jako 21 placówka WOP Barwinek kategorii II w strukturach 264 batalionu WOP w Sanoku[11].
1 września 1989 Strażnica WOP Barwinek została przekazana z Bieszczadzkiej Brygady WOP i włączona w struktury batalionu granicznego Karpackiej Brygady WOP w Sanoku Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu[13] i tak funkcjonowała do 15 maja 1991.
- Straż Graniczna:
Po rozwiązaniu 15 maja 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica weszła w podporządkowanie Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej[14] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Ożennej.
1 stycznia 2005 została włączona w struktury Karpackiego Oddziału Straży Graniczne[d].
Funkcjonowała do 2005, kiedy to została rozformowania[15].
Ochrona granicy edytuj
W ochronie granicy dowódcy strażnicy WOP Ożenna ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.
- Straż Graniczna:
6 grudnia 1996 na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne małego ruchu granicznego w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
1 lipca 1997 na szlaku turystycznym w rejonie znaku gran. nr I/197–I/198 zostało uruchomione przejście graniczne, w którym doraźnie kontrolę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
Zasięg terytorialny edytuj
W 1960, 27 placówka WOP Ożenna II kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 17 500 m :
- Włącznie od znaku granicznego nr I/174, włącznie do znaku granicznego nr I/201.
- Straż Graniczna:
Z chwilą utworzenia Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu, w 16 maja 1991 Strażnica SG w Ożennej ochraniała odcinek granicy państwowej z Czechosłowacją[16]:
- Włącznie od znaku gran. nr I/171, wyłącznie do znaku gran. nr I/202.
- Linia rozgraniczenia z:
- Strażnicą SG w Barwinku: włącznie znak gran. nr I/171, dalej granicą gmin Dukla oraz Krempna i Nowy Żmigród.
- Strażnicą SG w Gładyszowie: wyłącznie znak gran. nr I/202, dalej granicą gmin Krempna oraz Sękowa[16].
Wydarzenia edytuj
- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[17].
Sąsiednie graniczne jednostki organizacyjne edytuj
- 176 strażnica WOP Barwinek ⇔ 178 strażnica WOP Konieczna − 1946
- 177 strażnica OP Huta Polańska ⇔ 179 strażnica OP Radocyna − 1950
- 177 strażnica WOP Huta Polańska kat. III ⇔ 179 strażnica WOP Konieczna kat. II − 15.03.1954
- 28 placówka WOP Barwinek kat. II ⇔ 26 placówka WOP Konieczna kat. II − 1.01.1960
- 22 placówka WOP Barwinek kat. II ⇔ nn − 1.01.1964
- Strażnica WOP Barwinek Lądowa ⇔ Strażnica WOP Gładyszów Lądowa – 1990[13]
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Barwinku ⇔ Strażnica SG w Gładyszowie – 16.05.1991.
- GPK SG w Barwinku ⇔ GPK SG w Koniecznej – 2.01.2003.
Komendanci/dowódcy strażnicy edytuj
- Zenon Krych (1.01.1949[e]–31.12.1950[f])[18]
- ppor. Henryk Juszczyk cz.p.o. [19]
- kpt. Jerzy Kukla (był w 1986–był w 06.1988)
- Komendanci strażnicy SG:
- ppor. SG Tomasz Kantor (16.05.1991–1996)[20]
- kpt. SG Ireneusz Stachura (1996–2005).
Uwagi edytuj
- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego 1954[9].
- ↑ Zarządzenie MSW nr 034/57/WW z 21.02.1957 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 134).
- ↑ Z dniem 1 stycznia 2005 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 22 września 2004 zmieniającym rozporządzenie w sprawie utworzenia oddziałów Straży Granicznej, ochrona polsko–słowackiego odcinka granicy państwowej ochranianego dotychczas przez Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej powierzona została Karpackiemu Oddziałowi Straży Granicznej w Nowym Sączu (Kozłowski 2008 ↓, s. 78).
- ↑ Zenon Krych w okresie 26.06.1945–31.12.1948 służba w Wojsku Polskim.
- ↑ Zenon Krych od 1.01.1951 komendant szkoły podoficerskiej 1 Brygady WOP.
Przypisy edytuj
- ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 80.
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 125.
- ↑ Historia KaBWOP ↓, s. 19.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 126.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 119.
- ↑ Historia KaBWOP ↓, s. 21.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.19.
- ↑ a b Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 218.
- ↑ a b Łach 2013 ↓, s. 544.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 291.
- ↑ muzeumsg-1 ↓.
- ↑ a b Kozłowski 2011 ↓, s. 245.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
- ↑ Zenon Krych. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2024-03-11]. (pol.).
- ↑ Książka obsady etatowej BiB WOP ↓.
- ↑ Kozłowski 2011 ↓, s. 239.
Bibliografia edytuj
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Piotr Kozłowski: Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej im. płk. Jana Tomasza Gorzechowskiego w Przemyślu. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Piotr Kozłowski, Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej w świetle liczb i danych statystycznych (2002–2006), [w:] Biuletyn 1/2008, t. II. Co na granicy, Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2008, s. 77–106, ISSN 1492-2505 (pol.).
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Straż Graniczna od 1991–Karpacki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).
- Archiwum SG. Historia Karpackiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Kraków 1962.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Archiwum Straży Granicznej. Książka obsady etatowej Bieszczadzkiej Brygady Wojsk Obrony Pogranicza, 1988–1991. Szczecin.
- Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.