Strefa Kanału Panamskiego

Strefa Kanału Panamskiego (hiszp. Zona del Canal de Panamá, ang. Panama Canal Zone) – pas terenu wzdłuż Kanału Panamskiego o szerokości ok. 16 km wydzierżawiony w 1903 roku Stanom Zjednoczonym przez nowo utworzone państwo Panamę. Pozostawał pod amerykańską administracją do 1999.

Strefa Kanału Panamskiego

Panama Canal Zone
Zona del Canal de Panamá

1903–1999
Flaga Godło
Stolica	Balboa
Status terytorium	1903–1979 terytorium pod zarządem USA 1979–1999 terytorium pod zarządem Panamy i USA
Powierzchnia  • całkowita	1432 km²
Data powstania	1903
Data likwidacji	1999

Na tym terenie w latach 1904–1914 Amerykanie dokończyli budowę Kanału Panamskiego. Układ między USA i Panamą przyznawał Amerykanom prawo „wieczystego” użytkowania Kanału po opłaceniu jednorazowo 10 mln dolarów i corocznej wpłacie 250 tys. dolarów (później opłatę tę podnoszono). Strefa Kanału, o powierzchni blisko 1700 km², z tego 2/5 to wody wewnętrzne, znajdowała się pod wyłączną jurysdykcją Stanów Zjednoczonych. W latach 70. Panama zażądała rewizji traktatu, domagając się odzyskania suwerenności na tym terenie oraz udziału w zyskach z użytkowania Kanału. Jednocześnie uznała obecność Amerykanów (około 1/3 z 45 tys. mieszkańców w 1970, w tym także wojskowi) w Strefie za nielegalną okupację terytorium kraju. W roku 1977 podpisano nowy traktat, na mocy którego dwa lata później przekazano Panamie około 65% terytorium Strefy. Pozostały teren został ogłoszony terytorium neutralnym i przeszedł pod wspólną administrację Panamy i USA aż do 1999, kiedy przekazano go w całości Panamie.