Strelicjowate
Strelicjowate (Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.) – rodzina bylin z rzędu imbirowców. Zalicza się tu 3 rodzaje z 12 gatunkami[3]. Rodzaj Phenakospermum występuje w równikowej części Ameryki Południowej, strelicja w południowo-wschodniej Afryce, a pielgrzan na Madagaskarze. Kwiaty zapylane są przez owady, ptaki[4] i lemury[5]. Pielgrzan i strelicje uprawiane są jako rośliny ozdobne w ciepłym klimacie, strelicja królewska także jako kwiat cięty[5].
 Strelicja królewska | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
strelicjowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch. Fam. Fl. Pl. 2: 72. 1934 | |
| Zasięg | |
| |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Byliny i rośliny drewniejące, o podziemnym pędzie (kłączach lub podziemnych pniach) rozgałęziającym się dychotomicznie lub wyprostowanym i nierozgałęzionym pniu nadziemnym, zakończonym pękiem liści[5][4]. Jest to jedyna rodzina w rzędzie imbirowców z przedstawicielami o pniu zdrewniałym[4].
- Liście
- Dwurzędowe, ułożone w jednej płaszczyźnie, z pochwą liściową, ogonkiem (czasem go brak) i blaszką liściową (brak jej u Strelitzia juncea[6]). Blaszka całobrzega, ale bywa postrzępiona na skutek działania wiatru[5].
- Kwiaty
- Grzbieciste i obupłciowe kwiaty wyrastają wsparte są łódkowatymi podsadkami (pochwami kwiatowymi). Trzy zewnętrzne listki okwiatu są wolne, podczas gdy trzy listki okwiatu wewnętrznego są w różnym stopniu zrośnięte[5]. U strelicji środkowy z tych listków jest krótki i łódkowaty, a boczne są zredukowane, przylegają do siebie tworząc strzałkowaty organ ukrywający pięć pręcików i słupek[4]. U Ravenala pręcików jest 6. Zalążnia jest dolna i trójkomorowa, zagłębione w niej są miodniki[5].
- Owoce
- Trójkomorowe torebki[5] rozszczepiające się lub rozpadające na trzy części[4]. Zawierają nasiona okryte futrzastą i jaskrawo zabarwioną osnówką – pomarańczową u strelicji, niebieską u pielgrzana i czerwoną u Phenakospermum[5].
Systematyka edytuj
- Pozycja i podział rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd imbirowce (Zingiberales), rodzina strelicjowate (Streliziaceae). Rodzina stanowi klad siostrzany rodziny Lowiaceae[2]:
| imbirowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa imbirowe (Zingiberidae Cronquist), nadrząd Zingiberanae Takht. ex Reveal, rząd imbirowce (Zingiberales Griseb.), rodzina strelicjowate (Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.)[7].
- Phenakospermum Endl.
- Ravenala Adans. – pielgrzan
- Strelitzia Aiton – strelicja
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-27] (ang.).
- ↑ Strelitziaceae Hutch., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-08].
- ↑ a b c d e Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 433. ISBN 83-7079-779-2.
- ↑ a b c d e f g h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 184-185. ISBN 978-1-84246-634-6.
- ↑ Strelitzia Banks. aMonocot. [dostęp 2018-02-27].
- ↑ Crescent Bloom: Strelitziaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).
- ↑ Royal Botanic Gardens, Kew: List of genera in family STRELITZIACEAE. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).