Strojnogłowik białogardły

Strojnogłowik białogardły
	Arremon brunneinucha
	Lafresnaye, 1839
	; Podgatunek A. b. elsae
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pasówki
Rodzaj	Arremon
Gatunek	strojnogłowik białogardły
Synonimy
	Embernagra brunnei-nucha Lafresnaye, 1839; Buarremon brunneinucha (Lafresnaye, 1839); Buarremon brunneinuchus (Lafresnaye, 1839); Arremon brunneinucha (Lafresnaye, 1839); Atlapetes brunneinucha (Lafresnaye, 1839);
	Embernagra brunnei-nucha Lafresnaye, 1839; Buarremon brunneinucha (Lafresnaye, 1839); Buarremon brunneinuchus (Lafresnaye, 1839); Arremon brunneinucha (Lafresnaye, 1839); Atlapetes brunneinucha (Lafresnaye, 1839);
Podgatunki
	A. b. alleni (Parker, 1954); A. b. allinornatus (Phelps,WH & Phelps,WH Jr, 1949); A. b. apertus (Wetmore, 1942); A. b. brunneinucha (Lafresnaye, 1839); A. b. elsae (Parkes, 1954); A. b. frontalis Tschudi 1844; A. b. inornatus (Sclater,PL & Salvin, 1879); A. b. macrourus (Parkes, 1954); A. b. suttoni (Parkes, 1954);
	A. b. alleni (Parker, 1954); A. b. allinornatus (Phelps,WH & Phelps,WH Jr, 1949); A. b. apertus (Wetmore, 1942); A. b. brunneinucha (Lafresnaye, 1839); A. b. elsae (Parkes, 1954); A. b. frontalis Tschudi 1844; A. b. inornatus (Sclater,PL & Salvin, 1879); A. b. macrourus (Parkes, 1954); A. b. suttoni (Parkes, 1954);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Strojnogłowik białogardły^[4] (Arremon brunneinucha) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Opisany po raz pierwszy w 1839. Występuje w lasach od Meksyku na południe poprzez Amerykę Centralną i Andy do Wenezueli i Peru. Jest gatunkiem najmniejszej troski.

Systematyka edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Frédéric de Lafresnaye pod nazwą Embernagra brunnei-nucha. Opis ukazał się w 1839 roku w Revue Zoologique, par la Société Cuvierienne. Jako miejsce typowe autor wskazał Meksyk^[5]; w 1954 roku Parkes uściślił, że chodziło o Jalapa w stanie Veracruz^[2]. Gatunek ten bywał umieszczany w rodzajach Buarremon lub Atlapetes, obecnie zalicza się go do Arremon^[6]. Wyróżnia się dziewięć podgatunków^[7]^[8]^[9]:

A. b. alleni (Parker, 1954)
A. b. allinornatus (Phelps,WH & Phelps,WH Jr, 1949)
A. b. apertus (Wetmore, 1942) – strojnogłowik kraterowy^[4]
A. b. brunneinucha (Lafresnaye, 1839) – strojnogłowik białogardły^[4]
A. b. elsae (Parkes, 1954)
A. b. frontalis Tschudi 1844
A. b. inornatus (Sclater,PL & Salvin, 1879)
A. b. macrourus (Parkes, 1954)
A. b. suttoni (Parkes, 1954).

Proponowano wydzielenie strojnogłowika kraterowego (A. b. apertus) do osobnego gatunku, ale propozycja ta nie przyjęła się^[6]. Opisano też podgatunki kuehnerii i nigrilatera, ale zostały one zsynonimizowane z A. b. suttoni^[6]^[8].

Etymologia edytuj

Arremon: gr. αρρημων arrhēmōn, αρρημονος arrhēmonos „cichy, bez mowy”, od negatywnego przedrostka α- a-; ῥημων rhēmōn, ῥημονος rhēmonos „mówca”, od ερω erō „będę mówić”, od λεγω legō „mówić”^[10].
brunneinucha: łac. brunneus – brązowy; łac. nuchus – kark, szyja^[11].

Morfologia edytuj

Nieduży ptak ze średniej wielkości, czarnym dziobem. Tęczówki od ciemnobrązowych do czerwonobrązowych. Nogi matowo czarnobrązowe. Podgatunek nominatywny ma szeroką czarną maskę od nasady dzioba i czoła, poprzez okolice oczu, uszy do boku szyi, na której pomiędzy okiem a czołem występuje maleńka biała plamka. Powyżej maski kasztanowa korona przechodząca w słabo zaznaczony żółto-brązowy pasek brwiowy. Głowa kontrastuje z białym podbródkiem, gardłem i podgardlem ograniczonym od dołu wąskim czarnym paskiem piersiowym. Górne części ciała oliwkowozielone, skrzydła i ogon oliwkowe. Brzuch szarawy, boki ciemniejsze. Nie występuje dymorfizm płciowy. Młode osobniki są ciemniej ubarwione. Korona na głowie ciemnobrązowa, górne części ciała ciemnozielonobrązowe, gardło i pierś czarnooliwkowe. Podgatunek A. b. alleni ma czarny pasek piersiowy, ale brak paska brwiowego. A. b. allinornatus ma białą pierś bez opaski piersiowej, krótszy dziób, ale dłuższy ogon i skrzydła. A. b. elsae jest taki jak podgatunek nominatywny, ale z ciemniejszą koroną i krótkim paskiem na czole, a żółto-brązowy pasek brwiowy jest silnie zredukowany lub nie występuje. A. b. frontalis ma nieco dłuższy i grubszy dziób, trzy plamki na czole i zmienny pasek piersiowy. A. b. inornatus ma nieregularne czarne plamy na boku piersi, brak opaski. A. b. macrourus jest podobny do podgatunku nominatywnego, ale jest nieco większy, ma dłuższy ogon i bielszy brzuch. A. b. suttoni ma brązową czapeczkę, która schodzi poniżej karku i ma wyraźniejszy żółty pasek brwiowy^[6]^[12]. Długość ciała z ogonem 16,3–19,5 cm, masa ciała 32–47 g^[6].

Zasięg występowania edytuj

Strojnogłowik białogardły jest gatunkiem osiadłym. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 6,9 mln km²^[13]. Poszczególne podgatunki zamieszkują^[6]:

A. b. alleni – Honduras, północny Salwador i zachodnią Nikaraguę,
A. b. allinornatus – pasma górskie Sierra de San Luis (Falcón) i Sierra de Aroa (Yaracuy) w północno-zachodniej Wenezueli
A. b. apertus – Sierra de los Tuxtlas w Meksyku, w południowo-wschodniej części stanu Veracruz,
A. b. brunneinucha – wschodni Meksyk od San Luis Potosí i Veracruz na południe do północno-wschodniej części stanu Oaxaca,
A. b. elsae – Kostarykę oraz zachodnią i środkową Panamę,
A. b. frontalis – skrajnie wschodnią część Panamy, Kolumbię, zachodnią i północną Wenezuelę (oprócz Falcón i Yaracuy), Ekwador (oprócz zachodnich stoków Andów od południowo-zachodniej części prowincji Chimborazo na południe do północno-zachodniej części prowincji Azua) oraz Peru,
A. b. inornatus – południowo-środkowy Ekwador od południowo-zachodniej Chimborazo na południe do północno-zachodniej Azua (okolice rzek Chimbo i Chanchán),
A. b. macrourus – południowy Meksyk i południowo-zachodnią Gwatemalę,
A. b. suttoni – południowy Meksyk od Guerrero na wschód do środkowej części stanu Oaxaca.

Ekologia edytuj

Głównym habitatem strojnogłowika białogardłego jest podszyt tropikalnych wilgotnych lasów nizinnych i lasów górskich na wysokościach od 400 m n.p.m. do 3500 m n.p.m., w Panamie zazwyczaj powyżej 900 m n.p.m., spotykany jest również w gęstym runie lasów wtórnego wzrostu. W Kostaryce występuje w lasach z epifitami. W Gwatemali w lasach strefy umiarkowanej z dębami i innymi drzewami liściastymi z domieszką sosen^[6]. Informacje o diecie tego gatunku są skąpe. Żeruje głównie na powierzchni gruntu lub w jego pobliżu. Dieta składa się z różnych owadów i nasion. Niekiedy gatunek ten podąża za przemieszczającymi się stadami mrówek koczujących. Występuje zazwyczaj pojedynczo lub w parach^[6]. Długość pokolenia jest określana na 3,4 lat^[13].

Rozmnażanie edytuj

Niewiele jest danych o rozmnażaniu tego gatunku. Sezon lęgowy na różnych obszarach występowania trwa w różnych okresach, najwcześniej zaczyna się od połowy maja i trwa najdłużej do sierpnia. Gniazdo w formie otwartej filiżanki, dosyć duże, zbudowane jest z gałązek i suchych liści, wyłożone korzonkami i włosiem. Umieszczane jest nad ziemią, nie wyżej niż 2 m, na krzakach lub gęstych drzewach. W lęgu dwa jaja, czasem tylko jedno, jednolicie białe. Czas inkubacji to 14 dni, jaja wysiadywane są tylko przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po 13 dniach od wyklucia^[6].

Status edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN strojnogłowik białogardły jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność populacji mieści się w przedziale 500 000 – 4 999 999 dorosłych osobników; trend liczebności populacji oceniła jako umiarkowanie spadkowy^[13].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d Arremon brunneinucha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Chestnut-capped Brush-Finch Arremon brunneinucha (de Lafresnaye, NFAA 1839). Avibase. [dostęp 2022-11-05]. (ang.).
↑ Arremon brunneinucha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Passerellidae Cabanis & Heine, 1850-51 – pasówki – New World Sparrows and allies (Wersja: 2022-05-16), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2022-11-05] .
↑ F. de LaF.L. Fresnaye F. de LaF.L., Quelques oiseaux nouveaux de la collection de M. Charles Brelay, à Bordeaux, „Revue Zoologique, par la Société Cuvierienne”, Paryż: Société Cuvierienne, 1839, s. 97 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ James D. Rising: Chestnut-capped Brushfinch Arremon brunneinucha, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-11-05]. (ang.).
↑ Alan P. Peterson: PASSERIFORMES, PASSERELLIDAE Barker 2013, New World Sparrows. Zoonomen Nomenclatural data, 2022. [dostęp 2022-11-05]. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-05]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6b [online], lipiec 2022 [dostęp 2022-11-05] .
↑ Arremon, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).
↑ brunneinucha, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-11-05] (ang.).
↑ Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 577. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Chestnut-capped Brush-finch Arremon brunneinucha, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-11-05]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Arremon brunneinucha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Chestnut-capped Brush-Finch Arremon brunneinucha (de Lafresnaye, NFAA 1839). Avibase. [dostęp 2022-11-05]. (ang.).

[iucn-3] Arremon brunneinucha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Passerellidae Cabanis & Heine, 1850-51 – pasówki – New World Sparrows and allies (Wersja: 2022-05-16), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2022-11-05] .

[oryg-5] F. de LaF.L. Fresnaye F. de LaF.L., Quelques oiseaux nouveaux de la collection de M. Charles Brelay, à Bordeaux, „Revue Zoologique, par la Société Cuvierienne”, Paryż: Société Cuvierienne, 1839, s. 97 (fr.).

[botw-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ James D. Rising: Chestnut-capped Brushfinch Arremon brunneinucha, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-11-05]. (ang.).

[Zoon-7] Alan P. Peterson: PASSERIFORMES, PASSERELLIDAE Barker 2013, New World Sparrows. Zoonomen Nomenclatural data, 2022. [dostęp 2022-11-05]. (ang.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-05]. (ang.).

[hbwcheck6b-9] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6b [online], lipiec 2022 [dostęp 2022-11-05] .

[10] Arremon, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).

[11] brunneinucha, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-11-05] (ang.).

[HBW_16-12] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 577. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[birdlife-13] Chestnut-capped Brush-finch Arremon brunneinucha, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-11-05]. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]