Stewart lub Stuart – dynastia władców Szkocji od 1371 r., potem także Anglii od 1603 r.

Stuart
Herb Stuart
Kraj

Królestwo Szkocji, Królestwo Anglii, Królestwo Irlandii, Królestwo Francji (tytularnie), Królestwo Wielkiej Brytanii

Tytuły
Założyciel

Robert II Stewart

Ostatni przedstawiciel

Anna Stuart

Rok założenia

1371

Rok rozwiązania

1807

Pochodzenie etniczne

szkocka, angielska

Królewski dom Stuartów

(1603–1625)   (1625–1649)   (1660–1685)
Jakub I   Karol I   Karol II

(1685–1688)   (1689–1702)   (1702–1714)
Jakub II  Maria II   Anna

Poprzedzeni przez Dynastię Tudorów
Zastąpieni przez Dynastia hanowerska

Dzieje edytuj

Linia królewska edytuj

Pierwszym królem Szkocji z tego rodu był Robert II, który zasiadł na tronie w 1371 r. Był synem Waltera, szóstego dziedzicznego Wielkiego Stewarda Szkocji i Marjorie, siostry króla Dawida II, ostatniego z dynastii Bruce. Od nazwy urzędu pełnionego przez jego przodków przyjęła się nazwa dynastii (w wersji angielskiej Stuart). Główna linia męska dynastii wygasła na Jakubie V w 1542 r. Dziedziczką tronu została jego córka Maria (zm. 1587 r.). Panowała do 1567 r. Została pozbawiona tronu na rzecz swego syna – Jakuba VI (zm. 1625 r.). Jego ojcem był Henryk Stuart, lord Darnley (zm. 1567 r.), książę Albany z młodszej linii dynastii Stuart.

Jakub VI w 1603 r. przejął po śmierci Elżbiety I tron Anglii jako Jakub I. W 1649 r. dynastia utraciła wskutek rewolucji tron Anglii, a króla Karola I ścięto. W 1651 Cromwell wygnał Stuartów także ze Szkocji. Karol II wrócił do Wielkiej Brytanii w 1660 r. W 1689 r. jego brat Jakub II (VII Szkocki) został zdetronizowany w wyniku tzw. „chwalebnej rewolucji”. Koronę przekazano linii żeńskiej (królowa Maria II). Ostatnią panującą władczynią z rodu Stuartów była do 1714 jej siostra Anna. Genealogia rodu Stuartów została szczegółowo przedstawiona w artykule: Drzewo genealogiczne Stuartów

Linia królewska Stuartów wygasła na Henryku Benedykcie, kardynale Yorku w 1807 r. Przez swą matkę, Marię Klementynę, był prawnukiem polskiego króla Jana III Sobieskiego. Linia naturalna pochodząca od Jakuba II wygasła po mieczu w r. 1953 ze śmiercią Jakuba Marii Karola Fitz-James Stuarta, księcia Alba, wnuka siostry cesarzowej francuskiej Eugenii.

Linie boczne edytuj

Od naturalnego potomstwa króla Karola II wywodzą się liczne angielskie rody arystokratyczne:

  1. książęta Buccleuch (z tej rodziny pochodziła Alicja żona Diuka Gloucesteru, wuja królowej Elżbiety II),
  2. książęta Cleveland (wygaśli w 1774 r.),
  3. książęta Grafton, Northumberland (wygaśli w 1716 r.),
  4. of St. Albans,
  5. książęta Richmond,

Od naturalnego syna króla Jakuba II i VII wywodzi się rodzina Fitzjames Stuart:

  1. książęta de Alba, de Berwick, de Liria y Jerica,
  2. hrabiowie de Baños i de Teba,
  3. książęta de Peñaranda, Berwick i hrabiowie de Montijo.

Przedstawicielką tej rodziny jest m.in. Cayetana Fitz-James Stuart – zwana najbardziej utytułowaną kobietą świata.

Genealogia Stuartów edytuj

Królowie Szkocji edytuj

Robert II Stewart (2 marca 1316 – 19 kwietnia 1390) król Szkocji
x Elżbieta Mure
│
├─>Robert III Stewart (zm. 1406) król Szkocji
│ x Annabella Drummond
│ │
│ ├─>Dawid Stewart (ur. 1378, zm. 1402)
│ │ x Marjorie Douglasa (zm. 1421)
│ │
│ ├─>Jakub I Stewart (10 grudnia 1394 – 21 lutego 1437) król Szkocji
│ │ x Joanna Beaufort (ok. 1404 – 15 lipca 1445)
│ │ │
│ │ ├─>Małgorzata Stewart (ok. 25 grudnia 1424 – 16 sierpnia 1445)
│ │ │ x Ludwik XI król Francji
│ │ │
│ │ ├─>Izabela Stewart (1425/1427 – 1494)
│ │ │ x Franciszek I Bretoński książę Bretanii
│ │ │
│ │ ├─>Eleonora Stewart (26 października 1427 – 20 listopada 1480)
│ │ │ x Zygmunt Habsburg
│ │ │
│ │ ├─>Maria Stewart (1428 – 20 marca 1465)
│ │ │ x Wolfart van Borsselen, hrabia Grandpre
│ │ │
│ │ ├─>Joanna Stewart (ok. 1428 – po 16 października 1486)
│ │ │ x James Douglas, 1. hrabia Morton
│ │ │
│ │ ├─>Aleksander Stewart (16 października 1430 – 1430), książę Rothesay
│ │ │
│ │ ├─>Jakub II Stewart (16 października 1430 – 3 sierpnia 1460), król Szkocji
│ │ │  x Maria z Gueldres
│ │ │  │
│ │ │  ├─>syn (ur. i zm. 19 maja 1450)
│ │ │  │
│ │ │  ├─>Jakub III Stewart (1451/1452-1488), króla Szkocji
│ │ │  │ x Małgorzata Duńska (23 czerwca 1456 – przed 14 lipca 1486)
│ │ │  │ │
│ │ │  │ ├─>Jakub IV Stewart (1473-1513), król Szkocji
│ │ │  │ │  xMałgorzata Tudor (30 listopada 1489 – 15 października 1541 )
│ │ │  │ │  │
│ │ │  │ │  ├─>Jakub V Stewart (1512 – 14 grudnia 1542), król Szkocji
│ │ │  │ │  │  x Maria de Guise (22 listopada 1515 – 11 czerwca 1560)
│ │ │  │ │  │  │
│ │ │  │ │  │  ├─>Jakub Stewart (1540–1541), książę Rothesay
│ │ │  │ │  │  │
│ │ │  │ │  │  ├─>Robert Stewart (ur. i zm. kwiecień 1541), książę Albany
│ │ │  │ │  │  │
│ │ │  │ │  │  └─>Maria I Stuart (1542-1587), królowa Szkotów
│ │ │  │ │  │     x Franciszek II Walezjusz (19 stycznia 1544 – 5 grudnia 1560)
│ │ │  │ │  │     x Henryk Stuart, lord Darnley (7 grudnia 1545 – 10 lutego 1567)
│ │ │  │ │  │     │
│ │ │  │ │  │     └─>Królowie Anglii z dynastii Stuartów
│ │ │  │ │  │
│ │ │  │ │  │    x James Hepburn, 4. hrabia Bothwell
│ │ │  │ │  │
│ │ │  │ │  └─>Aleksander Stewart
│ │ │  │ │
│ │ │  │ ├─>Jakub Stewart, (1476-1504), książę Ross, arcybiskup Saint Andrews
│ │ │  │ │
│ │ │  │ └─>Jan Stewart (1479-1503). hrabia Mar
│ │ │  │
│ │ │  ├─>Aleksander Stewart, 1. książę Albany (ok. 1454-1485),
│ │ │  │
│ │ │  ├─>Dawid Stewart, hrabia Moray (ok. 1456-1457),
│ │ │  │
│ │ │  ├─>Jan Stewart, 1. hrabia Mar i Garioch (ok. 1459-1479),
│ │ │  │
│ │ │  ├─>Małgorzata Szkocka
│ │ │  │  x William Crichton, 3 pan Crichton w Auchingoul
│ │ │  │
│ │ │  └─>Maria Szkocka (zm. 1488),
│ │ │    x Tomasz Boyd, 1. hrabia Arran
│ │ │    x Jakub Hamilton, 1. hrabia Hamilton
│ │ │
│ │ └─>Annabella Stewart (ok. 1433 – po 1471)
│ │   x Ludwik Sabaudzki, hrabia Genewy
│ │   x George Gordon, 2. hrabia Huntly
│ │
│ ├─>Robert Stewart (zm. młodo);
│ │
│ ├─>Małgorzata Stewart - zwana Lady of Galloway (zm. 1449/1456)
│ │  x Archibald Douglasa, 4. hrabia Douglas (ur. 1370?, zm. 1424)
│ │
│ ├─>Maria Stewart (zm. ok. 1458)
│ │  x Jerzy Douglas, 13. hrabia Angus (zm. 1402/1405)
│ │  x Jakub Kennedy of Dunure (zm. 1408)
│ │  x Wilhelm, 1. lorda Graham of Kincardine (zm. 1424)
│ │  x Wilhelm Edmonstona of Duntreath
│ │
│ ├─>Egidia Stewart (zm. niezamężnie);
│ │
│ └─>Elżbieta Stewart (zm. przed 1411)
│    x Jakuba Douglasa, 1. lord Dalkeith (zm. 1441)
│
├─>Alexander of Buchan (1343–1394),
│
├─>Margaret Stewart
│  x Jan MacDonald, Lord Isles,
│
├─>Walter Stewart (zm. 1362)
│  x Isabel Macduff, 9. hrabina Fife,
│
├─>Robert of Albany (1339–1420),
│
├─>Marjory Stewart
│  x Jan Dunbar, 5. hrabia Moray
│  x Alexander Keith
│
├─>Joanna Stewart
│  x Sir Jan Keith
│  x Sir Jana Lyon
│  x Sir James Sandilands
│
├─>Isabel Stewart
│  x Jamesa Douglasa, 2. hrabia Douglas
│  x Dawid Edmondstone
│
├─>Katherine Stewart
│
└─>Elizabeth Stewart
  x Thomas Hay, Lord Wysoki Konetabl Szkocji

x Eufemia de Ross
│
│
├─>Dawid Stewart 1 hrabia Caithness (zm. przed 1389),
│
├─>Waltera Stewarta, 1 hrabia Atholl (zm. 1437),
│
├─>Margaret Stewart
│
├─>Elżbieta Stewart
│  x Dawid Lindsay, 1 hrabia Crawford,
│
└─>Egidia Stewart
   x William Douglas z Nithsdale

Zobacz też edytuj

Linki zewnętrzne edytuj