Studenckie Radio Żak Politechniki Łódzkiej
 |
Ten artykuł od 2014-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Studenckie Radio „Żak” Politechniki Łódzkiej – najstarsza koncesjonowana akademicka rozgłośnia radiowa w Polsce[2][a], nadająca na terenie Łodzi i okolic. Sygnał stacji można odbierać na falach ultrakrótkich (88,8 MHz), a także za pośrednictwem Internetu. Koncesjonowanym nadawcą programu jest Politechnika Łódzka[3]. Radio „Żak” jest członkiem grupy Polskie Rozgłośnie Akademickie[4].
 Logo radia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba |
Dom Studencki nr 3 Politechniki Łódzkiej, |
| Język |
polski |
| Data założenia |
1959 |
| Właściciel | |
| Redaktor naczelny |
Marcin Radziejewski[1] |
| Częstotliwości w miastach |
|
| Strona internetowa | |
Początki „Żaka” jako studenckiego radiowęzła Politechniki Łódzkiej sięgają 18 maja 1959[5]. Od pracy w „Żaku” zawodową karierę dziennikarską zaczynali m.in.: Wiktor Skrzydłowski, Andrzej Papajak, Adam Kołaciński, Marek Niedźwiecki, Janusz Deblessem, Janusz Graczyk, Tomasz Podwysocki, Marcin Pośpiech i Łukasz Walewski[6][7][8].
Taśmoteka Radia Żak jest jednym z największych archiwów piosenki studenckiej i turystycznej w Polsce[6].
Działalność edytuj
„Żak” ma charakter niekomercyjny. Działalność radia jest finansowana i wspierana przez Politechnikę Łódzką, dzięki czemu rozgłośnia jest całkowicie wolna od reklam[6][5]. Praca w Studenckim Radiu „Żak” ma w całości charakter wolontariatu[9][5]. Pracownicy nie muszą być studentami żadnej uczelni[7]. Żaden z pracowników radia nie pobiera wynagrodzenia za swoją pracę[6][5].
Muzyka na antenie „Żaka” to, od początku jego działalności, szeroko pojęta muzyka alternatywna[7]. W programach porannych i popołudniowych oraz w dziennym paśmie muzycznym można usłyszeć m.in. brit pop, indie rock, folk, reggae, ska i punk rock, w wieczornych audycjach autorskich pojawiają się również metal, blues, rock progresywny, IDM, ambient, noise, awangarda, piosenka studencka i turystyczna, a także muzyka filmowa oraz współczesna. „Żak” nadaje także audycje publicystyczne, skierowane przede wszystkim do ludzi młodych, głównie studentów.
Oprócz nadawania całodobowego programu stacja zajmuje się organizacją i nagłaśnianiem koncertów[6]. Niektóre z nich, kameralne – z udziałem kilkudziesięciu wytypowanych uczestników w charakterze widowni – odbywają się w studiu Radia i są emitowane na żywo. „Żak” współorganizuje również takie imprezy jak Ogólnopolski Studencki Przegląd Piosenki Turystycznej „Yapa”[6], koncert „W górach jest wszystko co kocham”, koncerty inaugurujące rok akademicki i wiele innych. W październiku 2007 roku odbyła się również pierwsza edycja „Żak Festiwalu”, kilkudniowego cyklu imprez artystycznych zorganizowanego przez rozgłośnię.
Radio „Żak” posiada dwa studia nagraniowe oraz salę koncertową[5]
Władze edytuj
Najwyższy organ Radia „Żak” to zgromadzenie walne pracowników, a po nim kolegium redakcyjne[6]. Walne zgromadzenie pracowników i kandydatów zwoływane jest co kwartał przez redaktora naczelnego. Pracownicy będący studentami Politechniki Łódzkiej mogą głosować na nim w sprawach „Żaka”. Oprócz tego każdy pracownik – również pochodzący z innej uczelni niż Politechnika Łódzka (czyli niemający prawa głosowania) – oraz każdy kandydat może na zgromadzeniu walnym przedstawić swój wolny wniosek oraz brać udział w dyskusjach. Kolegium redakcyjne podejmuje natomiast bieżące decyzje w sprawach działalności radia. W skład kolegium wchodzi redaktor naczelny i jego zastępcy do spraw: programowych, technicznych, muzycznych, informacji i promocji radia.
Historia edytuj
Studenckie Radio „Żak” Politechniki Łódzkiej rozpoczęło swoją działalność prawdopodobnie[5] 18 maja 1959[7][6]. Było wówczas organem Zrzeszenia Studentów Polskich[6]. Siedziba rozgłośni mieściła się w III Domu Studenta na terenie Osiedla Akademickiego Politechniki Łódzkiej. Nadawała wówczas w systemie radiowęzłowym, swym zasięgiem obejmując początkowo tylko III Dom Studencki[7][6] – wówczas każdy akademik miał swoje własne studio radiowęzłowe.
Lata 60. edytuj
Jednym z pierwszych pracowników radia był Stanisław Żak, jednak to nie od jego nazwiska pochodzi nazwa radia[6]. Był on redaktorem tego radiowęzła w 1963 roku. Radio Żak zajmowało początkowo jeden pokój[7]. W umywalni zorganizowano spikerkę z mikrofonem, zasłanianą kocem, nad którym wisiała czerwona lampka z napisem „cisza”[7]. Amplifikatornię urządzono w niewielkim pomieszczeniu, w którym zgromadzono sprzęt radiowy – między innymi bardzo nowoczesny jak na owe czasy mikser z trzema potencjometrami (w tym jednym nieczynnym). W spikerce siedziało się na koszu, przykrytym dla wytłumienia dyktą.
W 1965 przyłączono radiowęzły z I i II DS a rok później scalono też radiowęzły pozostałych akademików stojących przy al. Politechniki. W ten sposób Radio Żak objęło swoim zasięgiem całe Osiedle Akademickie Politechniki Łódzkiej[6]. Otrzymało też nazwę Studio Radiowe „Żak”[6]. Siedzibę przeniesiono do nowych pomieszczeń z jednym studiem[6]. Nowe studio nazywano „parasolem”. W 1966 roku też studenci własnoręcznie wykonali pierwszy stół mikserski Radia Żak[6].
Z chwilą połączenia wszystkich radiowęzłów Studio Radiowe „Żak” stało się ważnym ośrodkiem przekazu dla ponad dwóch tysięcy mieszkańców osiedla akademickiego[6]. Program był zróżnicowany i zawierał: koncerty życzeń, dyskusje, reportaże, audycje muzyczne, sportowe, kulturalne i literackie. Były także wyróżnienia i nagrody za dziennikarską pracę. „Żak” był enklawą kultury studenckiej[7] i operując żartem, satyrą i podtekstem przekazywał treści, które w ogólnym obiegu były objęte cenzurą[6].
Lata 70. edytuj
Lata 70. XX w. to złoty wiek w działalności radia, które miało wówczas (1970-72) rekordową liczbę 102 współpracowników[6]. W tym czasie pojawiły się również legitymacje Studia Radiowego „Żak”. Pierwszą legitymację z numerem 2 otrzymał Henryk Mucha, który karierę w „Żaku” rozpoczął 1 stycznia 1970. Markowi Niedźwieckiemu przypadła w udziale legitymacja z numerem 8. Został on przyjęty do Żaka w listopadzie 1973. 2 października 1975 roku po raz pierwszy poprowadził „Studencką Listę Przebojów”.
W 1974 radiowęzeł zmienił swoją nazwę na Studenckie Radio „Żak”[6]. W tym samym roku zorganizowano też pierwszą edycję Ogólnopolskiego Studenckiego Przeglądu Piosenki Turystycznej „Yapa”, którego „Żak” już wtedy był współorganizatorem[6]. Poza „Yapą” radiowcy włączali się także w przygotowywanie innych imprez kulturalnych na Osiedlu Politechniki Łódzkiej: Juwenaliów[6], koncertów, akcji „Studenci Dzieciom”, Przeglądu Twórczości Studentów „Morda”, Przeglądu Piosenki Kabaretowej „Apsik” i wielu innych. Do szkoleń organizowanych w początkowych latach działalności Radia doszły wspólne wigilie, sylwestry, wyjazdy wypoczynkowe na rejsy, w góry[6]. Tradycją są również zloty wszystkich Żakowców organizowane co pięć lat[6].
Lata 80. edytuj
21 stycznia 1981 rozpoczął się na Politechnice Łódzkiej strajk okupacyjny[6]. Studenckie Radio „Żak” stało się wówczas politechnicznym centrum informacji o Uniwersytecie Łódzkim, w którym odbywały się rozmowy z przedstawicielami rządu[6]. To w „Żaku” powstała słynna podczas strajku łódzkiego piosenka „Górski, Górski, miły bracie” napisana przez Tomasza Podwysockiego (ówczesnego Naczelnego „Żaka”), Włodzimierza Polisa, Tomasza Plicha i innych dziennikarzy radia, a wykonywana przez Olka Grotowskiego.
13 grudnia 1981 na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wprowadzony został stan wojenny. Zawieszono zajęcia w szkołach i na uczelniach wyższych. Zamknięto również działalność wszelkich rozgłośni akademickich[6]. W większości przypadków odbywało się to dość brutalnie, ze szkodą dla zawartości taśmotek radiowęzłów[6]. Żakowcy – ostrzeżeni przez zaprzyjaźnione rozgłośnie – zdążyli wykorzystać podpodłogowe szpary i puste przestrzenie głośników do ocalenia wielu dokumentalnych materiałów[6].
Wznowienie działalności radia nie obyło się bez problemów. „Żakowi” został przydzielony przez władze opiekun, który miał nadzorować merytoryczną zawartość audycji. Powołano również Radę Programową, która odgrywała rolę cenzora[6]. Z powodu braku porozumienia z władzami Politechniki Łódzkiej, 29 stycznia 1986 pracownicy radiowęzła zdecydowali się zawiesić jego działalność[6]. Jej wznowienie nastąpiło po osiągnięciu kompromisu z władzami uczelni w marcu 1986[6].
Lata 80. obfitowały w nagrody przywożone z różnego rodzaju konkursów i giełd. W dziedzinie reportażu radiowcy „Żaka” otrzymali m.in. I miejsce w Toruniu dla Adama Kołacińskiego i Tomasza Ciecieręgi za reportaż o Pomarańczowej Alternatywie pt. „Zomo nigdy nie zawodzi”. W dziedzinie audycji poetyckich na konkursie „Przestwór” w Szczecinie przyznano I miejsce Bogusławowi Potońcowi za jednoaktówkę „Co? Gdzie?” i III za „Opowiadanie bez tytułu” Marioli Andrzejczak, zaś Jacek Mikołajczyk i Tomasz Plich otrzymali nagrody za felietony. Marek Sztandera dwukrotnie, rok po roku, we Wrocławiu zdobywał drugie nagrody za audycje muzyczne „Kadry rocka” i „Małe jest piękne”.
Program rozpoczynał się wtedy o godzinie 22:00 – kończył po północy lub o godz. 01:00, ale zdarzały się liczne przypadki jego przedłużania. Kiedyś pobito rekord 125 godzin – każdy telefon słuchacza przedłużał program o 15 minut.
Lata 90. i później edytuj
Stacja przetrwała przemiany polityczne, które dokonały się w Polsce po 1989. Wiele z ówczesnych organizacji studenckich zmieniało politykę, komercjalizowało się i przestawało istnieć. „Żak” – między innymi dzięki wsparciu Politechniki Łódzkiej – mógł zachować pierwotną formę.
1 października 1996 Studenckie Radio „Żak” rozpoczęło emisję na częstotliwości 88,8 MHz[6][7]. Początkowo z cztero-[6] lub sześciogodzinnym[7] programem, zwiększając stopniowo liczbę godzin do całej doby, co nastąpiło 1 października 2005[6][7].
Odbiór edytuj
Studenckie radio Żak nadaje analogowo na falach UKF, zasięgiem obejmuje całą Łódź, a także kilka miast ościennych. Nadaje również w Internecie.
| Lokalizacja nadajnika | Częstotliwość | Moc nadajnika (ERP) |
Polaryzacja |
|---|---|---|---|
| Łódź, VII Dom Studenta PŁ[10] | 88,8 MHz[10] | 0,4 kW[10] | pionowa[10] |
Ponadto stację można odbierać w łódzkiej sieci telewizji kablowej Toya na częstotliwości 89,2 MHz oraz w łódzkiej sieci telewizji kablowej RET-SAT1 na częstotliwości 88,35 MHz[11].
Uwagi edytuj
- ↑ Najstarszą, lecz nieposiadającą koncesji na nadawanie sygnału radiowego, jest Studencka Agencja Radiowa (SAR)[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Redakcja. Studenckie Radio Żak Politechniki Łódzkiej. [dostęp 2023-09-27].
- ↑ a b Anna Kaznodziej, Marta Pokorska: Patronujemy: 50 lat Studenckiego Radia Żak. Kino Charlie (Łódź), 2009-05. [dostęp 2021-01-04].
- ↑ Koncesje na rozpowszechnianie drogą naziemną programów radiowych. KRRiT. [dostęp 2021-01-04].
- ↑ PRA – Porozumienie Rozgłośni Akademickich. Studenckie Radio Żak Politechniki Łódzkiej. [dostęp 2021-01-04].
- ↑ a b c d e f Radio Łódź: 60-lecie Studenckiego Radia Żak PŁ. Radio Łódź SA, 2019-05-16. [dostęp 2021-01-17].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Historia Żaka. Studenckie Radio Żak Politechniki Łódzkiej. [dostęp 2021-01-03].
- ↑ a b c d e f g h i j k Agata Kupracz. Politechnika Łódzka. Radio Żak kończy 58 lat i zaprasza na imprezę. „wyborcza.pl: Łódź”, 11 maja 2017. Agora SA. [dostęp 2021-01-03].
- ↑ Marcin Pośpiech i Łukasz Walewski na 58. urodziny Żaka!. Studenckie Radio Żak Politechniki Łódzkiej, 16 maja 2017. [dostęp 2021-01-03].
- ↑ O nas. Studenckie Radio Żak Politechniki Łódzkiej. [dostęp 2021-01-03].
- ↑ a b c d Program: Studenckie Radio Żak. RadioPolska. [dostęp 2021-01-04].
- ↑ Zapraszamy do słuchania Żaka!. Studenckie Radio Żak Politechniki Łódzkiej. [dostęp 2021-04-20].
Bibliografia edytuj
- Wykorzystano tekst „40 lat minęło…” (reportaż Marioli Andrzejczak napisany w 1999 na okoliczność 40. urodzin „Żaka”), a także informacje ze strony internetowej radia za zgodą autorów.
Linki zewnętrzne edytuj
- Studenckie Radio „Żak” – strona oficjalna