Subfaza gardzieńska

Subfaza gardzieńska – faza postojowa (niższej rangi) czoła lądolodu skandynawskiego podczas zlodowacenia północnopolskiego. Jest to najmłodsza faza postojowa lądolodu na terenie Polski[1][2].

Wyróżnianie subfazy gardzieńskiej opiera się przede wszystkim na kryterium geomorfologicznym, mianowicie istnieniu ciągu moren czołowych, najlepiej widocznych w okolicy jeziora Gardno (skąd nazwa subfazy)[3][4]. Ciąg ten kontynuuje się ku zachodowi aż do okolic Darłowa. Ku wschodowi natomiast można prześledzić przebieg tego ciągu morenowego aż po okolice Gdańska[1]. Kulminacjami tego ciągu wzgórz są Rowokół i Barzowicka Góra[5].

Innymi nazwami subfazy gardzieńskiej są: faza gardzieńska (gardnieńska)[6][7] oraz faza lub subfaza sławieńsko-lęborska (sławnieńsko-lęborska)[5]. W Niemczech na określenie tej subfazy używa się nazwy faza meklemburska (Mecklenburg-Phase, od nazwy Meklemburgii), a w Danii – faza Møn (od nazwy wyspy Møn)[8], choć korelacja ta nie jest przyjmowana przez wszystkich[9].

Jako pierwsza[10] subfazę tę (pierwotnie jako fazę) wyróżniła Ludmiła Roszko[11].

Subfazę gardzieńską datuje się na ok. 14,0–13,8 tys. lat BP[12][1], 15,5–16,0 tys. lat BP[7] albo 16.5 ± 0.5 tys. lat BP[13].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Józef Edward Mojski, Ziemie polskie w czwartorzędzie: zarys morfogenezy, Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny, 2005, s. 404, ISBN 978-83-7372-846-2.
  2. Leszek Marks, Pleistocene glacial limits in the territory of Poland, „Przegląd Geologiczny”, 53 (10/2), 2005, s. 988–993.
  3. Krzysztof Petelski, Ewolucja poglądów na budowę geologiczną i powstanie gardzieńskiej moreny czołowej, „Landform Analysis”, 7, 2008, s. 130–137.
  4. Jolanta Czerniawska, Rozwój doliny dolnej Łupawy w późnym plejstocenie, „Badania fizjograficzne nad Polską zachodnią. Seria A – Geografia fizyczna”, 58, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2007, s. 21–30, ISBN 978-83-7063-538-1.
  5. a b Małgorzata Uniejewska, Marian Nosek, Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Arkusz Sławno (19) 1 : 50 000, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1987.
  6. Leszek Marks i inni, Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland, „Acta Geologica Polonica”, 66 (3), s. 403–427.
  7. a b Leszek Marks, Quaternary stratigraphy of Poland – current status, „Acta Geologica Polonica; 2023; vol. 73; No 3; 307-340”, 2023, ISSN 0001-5709 [dostęp 2024-04-03].
  8. Leszek Marks, Last deglaciation of northern continental Europe, „Cuadernos de Investigación Geográfica”, 41 (2), 2015, s. 279–293.
  9. Jóżef Edward Mojski, The evolution of the southern Baltic coastal zone, „Oceanologia”, 42 (3), 2000, s. 285–303.
  10. Bolesław Augustowski, Niziny Nadmorskie (Pobrzeże Bałtyckie), [w:] Rajmund Galon (red.), Geomorfologia Polski. Tom 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.
  11. L. Roszko, Recesja ostatniego lądolodu z terenu Polski, [w:] R. Galon (red.), Ostatnie zlodowacenie skandynawskie w Polsce, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 65–100 [dostęp 2024-05-08].
  12. Leszek Marks, Last Glacial Maximum in Poland, „Quaternary Science Reviews”, 21 (2), 2002, s. 103–110.
  13. Karol Tylmann, Szymon Uścinowicz, Timing of the last deglaciation phases in the southern Baltic area inferred from Bayesian age modeling, „Quaternary Science Reviews”, 287, 1 lipca 2022, s. 107563.