Sulęcin
Sulęcin (niem. Zielenzig) – miasto powiatowe w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sulęcin.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
.jpg) Ul. Kilińskiego – widok od rynku w kierunku wschodnim. | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1244 | ||||
| Burmistrz |
Dariusz Ejchart | ||||
| Powierzchnia |
8,56 km² | ||||
| Wysokość |
70–120 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 95 | ||||
| Kod pocztowy |
69-200 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
FSU | ||||
Położenie na mapie gminy Sulęcin  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu sulęcińskiego  | |||||
 52°26′38″N 15°06′58″E/52,443889 15,116111
| |||||
| TERC (TERYT) |
0807044 | ||||
| SIMC |
0935759 | ||||
Urząd miejski ul. Lipowa 1869-200 Sulęcin | |||||
| Strona internetowa | |||||
Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r. miasto miało 9864 mieszkańców[1].
Nazwa
edytujNazwa pochodzi od nazwy rodowej Sulęta (por. imiona Sulimir, Sulisław). Wzmiankowane od XIII wieku (1244 jako Zulenche, 1286 Sulenzec, 1289 Sulenzhit, 1347 Zcullentzk, 1575 Zyllenzig).
Nazwę Suliencz wymienia również w Rocznikach Królestwa Polskiego spisanych w latach 1455–1480 polski kronikarz Jan Długosz. O miejscowości jako o zamku Suliniec wspomina również polski historyk Marcin Kromer[2]. W 1945 używano urzędowo formy Cielęcin[3] – taka nazwa widniał również na polskich mapach z okresu międzywojennego[4]. Nazwa w obecnej formie została administracyjnie zatwierdzona 19 maja 1946[5].
Położenie
edytujWedług danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,56 km²[6].
Miasto położone jest w województwie lubuskim, w dolinie rzeki Warty nad jej dopływem Postomią. Otaczający je krajobraz jest charakterystyczny dla Pojezierza Lubuskiego z pobliską Górą Bukowiec (227 m n.p.m.). Najbliższym dużym miastem, położonym w odległości ok. 45 kilometrów, jest Gorzów Wielkopolski. Przez miasto przebiega linia kolejowa Rzepin-Międzyrzecz i jest ono oddalone o 16 kilometrów od autostrady A2 Berlin-Poznań.
Sulęcin leży w historycznej ziemi lubuskiej[7], w regionie określanym jako ziemia torzymska[8].
Miasto położone jest na wysokości 70–120 metrów nad poziomem morza[9].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.
Historia
edytuj
.jpg)
Miasto rozwinęło się ze słowiańskiej osady targowej na skrzyżowaniu szlaków Frankfurt nad Odrą – Poznań, Krosno Odrzańskie – Gorzów Wielkopolski. Do XII wieku znajdowało się we władaniu piastowskich książąt Śląska. Henryk Brodaty przekazał miasto wraz z 10 wsiami Mroczkowi z Pogorzeli, który z kolei oddał je w 1244 roku templariuszom. W 1258 roku przeszło pod panowanie brandenburskie. W 1269 roku Otto, margrabia brandenburski wzniósł w Sulęcinie zamek. Władztwo polskie nastało tu ponownie po wybuchu wojny o przynależność ziemi lubuskiej w 1319. Sięgnęły tu na kilka lat granice księstwa głogowskiego. W 1322 piastowski książę Henryk IV Wierny w pobliskich Lubniewicach zatwierdził prawa joannitów do miasta i zamku z okolicami[10]. Władali oni miastem i okolicą aż do 1810 roku – do sekularyzacji. Brandenburgia odzyskała miasto w 1326. Od 1373 do 1415 miasto znajdowało się pod panowaniem Luksemburgów.
Od 1415, aż do końca I wojny światowej nad miastem panowali Hohenzollernowie.
W 1574 roku w Sulęcinie doszło do spotkania udającego się do Warszawy orszaku Henryka Walezego z powitalną delegacją polskiej szlachty. W 1657 roku przez miasto przeszła ekspedycja odwetowa Stefana Czarnieckiego przeciwko Brandenburgii. W czasie wojen napoleońskich w 1806 roku miasto znalazło się pod okupacją Francuzów.
Znaczącą osobą w rozwoju miasta między 1918–1939 rokiem był Karl Kaiser, właściciel fabryki Elektromotoren Werke-Kaiser (obecnie funkcjonuje jedynie w Berlinie), w okresie międzywojennym usytuowana przy wyjeździe w stronę Torzymia (później teren Ursusa). Dzięki niemu zostały stworzone nowe miejsca pracy, Karl Kaiser znacząco wpłynął na rozwój Sulęcina, budując wiele obiektów użyteczności publicznej (m.in. obiekty usytuowane na Winnej Górze – obecnie SOK oraz okolica, niektóre budynki urzędów). Fundator i główny sponsor okolic Sulęcina zginął pod koniec II wojny światowej. Faktem jest również, że częstym gościem w miejscowej fabryce oraz znajdującego się w okolicy MRU był Adolf Hitler (wizytacje w latach 1936–1940).
.jpg)
2 lutego 1945[11] Sulęcin został zdobyty po ciężkich walkach przez wojska 1 Frontu Białoruskiego Armii Radzieckiej. Miasto w wyniku działań wojskowych nie zostało zniszczone, jednak podczas stacjonowania wojsk radzieckich destrukcji uległo 50% zabudowy przez celowe podpalania.
Po wojnie wschodnia część ziemi lubuskiej wraz z Sulęcinem została przyłączona do Polski. Dotychczasową ludność miasta wysiedlono do Niemiec.
W wyniki reformy administracyjnej w 1999 roku Sulęcin znalazł się w województwie lubuskim.
Demografia
edytuj
Ludzie związani z Sulęcinem
edytujZabytki
edytuj.jpg)
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[13]:
- teren miasta
- kościół filialny pod wezwaniem św. Mikołaja, gotycki z XIII wieku, z połowy XIV wieku, 1951 roku
- mury obronne, średniowieczne fragmenty z XIV wieku
- domy, pl. Czarnieckiego nr 12, 15, z połowy XIX wieku; nr 13 z 1771 roku
- dom Joannitów, ul. Młynarska 1, z XVIII wieku/XIX wieku
inne zabytki:
- cmentarz żydowski
- kościół parafialny pw. św. Henryka, neogotycki z XIX wieku.
Transport
edytuj.jpg)
Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie:
- DW137 – Słubice–Ośno Lubuskie–Sulęcin–Międzyrzecz–Trzciel,
- DW138 – Gubin–Torzym–Sulęcin–Trzebów–DK22.
Istnieją bezpośrednie połączenia autobusowe do Poznania, Szczecina, Gorzowa Wielkopolskiego, Zielonej Góry oraz kolejowe do Rzepina i Międzyrzecza.
W 2013 przy ul. Witosa oddano do użytku sanitarne lądowisko.
Szkoły
edytuj.jpg)
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Polskich Olimpijczyków
- Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych
- Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Adama Mickiewicza
- Przedszkole nr 1 im. Małego Przyrodnika
- Przedszkole nr 2 im. Małych Odkrywców
Sport
edytuj- Sulęcińskie Towarzystwo Siatkarskie „Olimpia” Sulęcin gra w I lidze siatkówki mężczyzn
- Miejski Klub Sportowy „Stal” Sulęcin – klub piłkarski założony w 1954 roku i występujący w sezonie 2023/2024 w lubuskiej grupie IV ligi[14]. Mecze domowe rozgrywane są na Stadionie Miejskim im. Stanisława Ożoga przy ul. Moniuszki 2 o pojemności 1000 widzów. Istnieje też sekcja badmintona.
- Stadion Miejski im. Stanisława Ożoga w Sulęcinie
Wspólnoty wyznaniowe
edytujWspółpraca międzynarodowa
edytujMiasta i gminy partnerskie[16]
Przypisy
edytuj- ↑ a b https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf
- ↑ Władysław Jan Grabski, „300 miast wróciło do Polski. Informator historyczny”, PAX, Warszawa 1960, hasło Sulęcin, s. 422.
- ↑ Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196.
- ↑ MAPSTER - Szczegóły [online], igrek.amzp.pl [dostęp 2024-11-18].
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ Dariusz Miszewski, Kształtowanie się świadomości regionalnej mieszkańców województwa lubuskiego, [w:] „Rocznik Lubuski”, t. 33, cz. 2, red. nacz. Bogdan Idzikowski, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 2007, ISSN 0485-3083, s. 26.
- ↑ Małgorzata Korsak: Poszukiwanie tożsamości miasta Sulęcin na tle regionu. sin.put.poznan.pl, 2013. [dostęp 2021-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-22], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 489.
- ↑ Informacja na stronie internetowej Urzędu Miasta Sulęcin UM [dostęp 2011-11-08].
- ↑ Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 67. [dostęp 2013-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-30)].
- ↑ Skarb - Stal Sulęcin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-04-10].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04].
- ↑ sulecin.pl: Współpraca z miastami partnerskimi. [dostęp 2012-02-09].
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona internetowa miasta
- Cielęcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 686.