Swietłana Sawicka

astronautka radziecka

Swietłana Jewgienijewna Sawicka, ros. Светлана Евгеньевна Савицкая (ur. 8 sierpnia 1948 w Moskwie) – radziecka kosmonautka, pierwsza kobieta w otwartej przestrzeni kosmicznej, druga kobieta w kosmosie. Inżynier, zawodowy pilot, polityk; Lotnik Kosmonauta ZSRR.

Swietłana Sawicka
Светла́на Сави́цкая
Ilustracja
Znaczek pocztowy z załogą Sojuza T-7
Data i miejsce urodzenia

8 sierpnia 1948
Moskwa

Narodowość

rosyjska

Funkcja

kosmonauta-badacz, inżynier pokładowy

Łączny czas misji kosmicznych

19 dni 17 godzin
6 minut

Misje

Sojuz T-7, Sojuz T-12

Stopień wojskowy

pułkownik

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego
Order „Za zasługi dla Ojczyzny” IV klasy Order Lenina Order Lenina Order „Znak Honoru” Medal „Za zasługi w podboju kosmosu”

Życiorys

edytuj

Urodziła się w Moskwie jako córka oficera-lotnika radzieckiego, późniejszego marszałka lotnictwa ZSRR, Jewgienija Sawickiego[1]. Dziadek jej walczył na ziemiach polskich, zginął przy forsowaniu Narwi. Został pochowany na kwaterze wojskowej cmentarza w Pułtusku.

Mając 16 lat wykonała pierwszy skok ze spadochronem. W roku 1965, mając 17 lat, została pilotką i jednocześnie jej nazwisko pojawiło się na liście rekordów świata w skokach spadochronowych z dużej wysokości. Zaliczyła 500 skoków, uzyskała trzy rekordy świata w skokach ze stratosfery, m.in. za skok z wysokości 14 km, przy czym otworzyła spadochron po przeleceniu 13 km. Dwa lata później uhonorowano ją tytułem mistrza sportu ZSRR.

Po 3 latach, w roku 1970, jako studentka Moskiewskiego Instytutu Lotniczego wystartowała w 6 Mistrzostwach Świata w Akrobacji wygrywając kategorię kobiet[2]. Cztery lata później, lecąc na myśliwskim eksperymentalnym samolocie naddźwiękowym, ustanowiła osiem rekordów świata w zakresie wznoszenia samolotu. W roku 1975, lecąc na seryjnie produkowanym samolocie „E-133”, osiągnęła prędkość 2683 km/godz. (rekord niepobity przez 7 lat).

Ukończyła Moskiewski Instytut Lotniczy im. Sergo Ordżonikidze oraz Centralną Szkołę Lotniczo-Techniczną Instytutu Lotniczego w Moskwie DOSAAF i pracowała następnie jako pilot-instruktor. Po wysłuchaniu wykładów w szkole lotników-oblatywaczy – została oblatywaczem samolotów i sprawdziła w tym charakterze 20 maszyn. Zdobyła kwalifikacje pilota-oblatywacza II klasy. Spędziła 1500 godzin w powietrzu i była instruktorem Centralnego Aeroklubu im. Czkałowa w Moskwie[1]. Aktywna była na polu sportów lotniczych – począwszy od 1974 ustanowiła 18 międzynarodowych rekordów lotniczych na samolotach odrzutowych biura MiG: Je-33, Je-66B (wersje MiG-21) i Je-133 (wersja MiG-25). Ustanowiła też trzy rekordy świata w grupowych skokach ze spadochronem ze stratosfery.

W 1980 została przyjęta do oddziału kosmonautów, do żeńskiej grupy kosmonautów nr 2. Po szkoleniu uzyskała kwalifikacje instruktora kosmonauty-badacza 2. klasy. Pierwszy lot kosmiczny odbyła na statku Sojuz T-7 i stacji kosmicznej Salut 7 w dniach 19–27 sierpnia 1982. Trwał on 7 dób 21 godzin 52 minuty i 24 sekundy, przy czym załoga stacji wykonywała eksperymenty badawcze.

 
Znaczek wydany dla uhonorowania pierwszej kobiety w otwartej przestrzeni kosmicznej

W dniach 17–29 lipca 1984 Sawicka odbyła drugi lot w kosmos na statku Sojuz T-12 i stacji Salut-7 jako inżynier pokładowy, trwał on 11 dób, 19 godzin, 14 minut i 36 sekund. 25 lipca 1984 jako pierwsza kobieta Sawicka wyszła w otwartą przestrzeń kosmiczną, przebywając tam 3 godziny 35 minut.

Po zakończeniu służby w oddziale kosmonautów, w latach 1992–1995 Sawicka pracowała naukowo jako docent Moskiewskiego Państwowego Instytutu Lotnictwa. Od 1989 zajmowała się też działalnością polityczną – była deputowanym ludowym ZSRR i członkiem Rady Najwyższej ZSRR. Od 1995 jest deputowaną do Dumy Państwowej Rosji (drugiej, trzeciej i czwartej kadencji), w składzie frakcji partii komunistycznej. W 1997 została wybrana pierwszym wiceprezydentem rosyjskiego stowarzyszenia Bohaterów Związku Radzieckiego.

Podobnie jak inni radzieccy kosmonauci, Sawicka za lot kosmiczny została uhonorowana 27 sierpnia 1982 tytułem Bohatera Związku Radzieckiego i medalem Złotej Gwiazdy. Po raz drugi otrzymała je 29 lipca 1984, będąc jedyną kobietą – dwukrotnym Bohaterem Związku Radzieckiego. Odznaczona również dwukrotnie Orderem Lenina, Orderem „Znak Honoru”, Złotym Medalem FAI i innymi odznaczeniami (w 1985 r. – Medalem im. de la Vaulx), ponadto zdobyła 12 złotych medali sportowych ZSRR i uhonorowano ją 14 razy dyplomem Międzynarodowej Federacji Lotniczej FAI, a także tytułem „Zasłużonego Mistrza Sportu ZSRR” (1970).

Dekretem Prezydenta Federacji Rosyjskiej Dmitrija Miedwiediewa № 436 z 12 kwietnia 2011 została odznaczona Medalem „Za zasługi w podboju kosmosu”[3].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Władysław Geisler. „Astronautyka”. 4, s. 13, 1982. Wrocław: Ossolineum. 
  2. 6 MISTRZOSTWA ŚWIATA W AKROBACJI SAMOLOTOWEJ. [w:] Medale na skrzydłach [on-line]. [dostęp 2017-03-09].
  3. Указ Президента Российской Федерации № 436 «О награждении медалью „За заслуги в освоении космоса” иностранных граждан». kremlin.ru, 12 kwietnia 2011. [dostęp 2011-07-09]. (ros.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj