Bawół (rodzaj)

Bawół
	Syncerus
	Hodgson, 1847
	; Przedstawiciel rodzaju – bawół afrykański (S. caffer)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	bawoły
Plemię	Bovini
Rodzaj	bawół
	Typ nomenklatoryczny
	Bos brachyceros J.E. Gray, 1837
Synonimy
	Planiceros J.E. Gray, 1872; Synceros J.E. Gray, 1872; Bathyleptodon Lönnberg, 1937; Homoioceras Bate, 1949; Cyncerus: Afolayan & Amubode, 1985;
	Planiceros J.E. Gray, 1872; Synceros J.E. Gray, 1872; Bathyleptodon Lönnberg, 1937; Homoioceras Bate, 1949; Cyncerus: Afolayan & Amubode, 1985;
Gatunki
	5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies

Bawół^[7] (Syncerus) – rodzaj ssaków z podrodziny bawołów (Bovinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[8]^[9]^[10].

Morfologia edytuj

Długość ciała 180–340 cm, długość ogona 50–110 cm, wysokość w kłębie 100–175 cm; długość rogów 35–116 cm; masa ciała 250–900 kg^[9]^[11].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1847 roku angielski etnolog i zoolog Brian Houghton Hodgson w artykule poświęconym rodzajom przeżuwaczy opublikowanym na łamach The Journal of the Asiatic Society of Bengal^[1]. Hodgson wymienił dwa gatunki – Bos brachyceros^[a] J.E. Gray, 1837 i Bos bornouensis C.H. Smith, 1842 (= Bos caffer Sparrman, 1779) – z których gatunkiem typowym jest Bos brachyceros^[a] J.E. Gray, 1837.

Etymologia edytuj

Syncerus (Cyncerus): gr. συν sun ‘razem’; κερας keras, κερατος keratos ‘róg’^[12].
Planiceros: łac. planus ‘poziom, płaszczyzna’; gr. κερας keras, κερατος keratos ‘róg’^[13]. Gatunek typowy: Gray wymienił trzy gatunki – Bos brachyceros^[a] J.E. Gray, 1837, Bubalus centralis J.E. Gray, 1872 (= Bos caffer Sparrman, 1779) i Bubalus reclinis Blyth, 1863 (= Bos caffer Sparrman, 1779) – z których gatunkiem typowym jest Bubalus centralis J.E. Gray, 1872 (= Bos caffer Sparrman, 1779).
Synceros: gr. συν sun ‘razem’; κερας keras, κερατος keratos ‘róg’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Bos caffer Sparrman, 1779.
Bathyleptodon: gr. βαθυς bathus ‘wysoki, głęboki’^[14]; λεπτος leptos ‘delikatny, drobny’^[15]; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’^[16] . Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Bathyleptodon aberrans Lönnberg, 1937 (= Bos caffer Sparrman, 1779).
Homoioceras: gr. ὁμοιος homoios ‘jak, przypominający’^[17]; κερας keras, κερατος keratos ‘róg’^[18] . Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Homoioceras singae Bate, 1949 (= Bos caffer Sparrman, 1779).

Podział systematyczny edytuj

Część ujęć systematycznych do rodzaju Syncerus zalicza tylko S. caffer^[10]^[19]^[11] inne zaś w obrębie rodzaju wyróżniają cztery gatunki (caffer, brachyceros, matthewsi i nanus) w oparciu o analizy kraniometryczne (cechy czaszki i rogów) oraz genetyczne^[8]^[9]; tutaj klasyfikacja za Mammals Diversity Datbase i All the Mammals of the WOrld (2023) z jednym współcześnie występującym gatunkiem^[19]^[11]^[7]:

Syncerus caffer (Sparrman, 1779) – bawół afrykański

Opisano również kilka gatunków wymarłych:

Syncerus acoelotus A.W. Gentry & A. Gentry, 1978^[20]
Syncerus andersoni (W.B. Scott, 1907)^[21]
Syncerus antiquus (Duvernoy, 1851)^[22]
Symcercus iselini (Stehlin, 1934)^[23]

Uwagi edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d Podgatunek S. caffer.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Syncerus Hodgson, 1847.

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b B.H. Hodgson. On Various Genera of the Ruminants. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 16 (2), s. 709, 1847. (ang.).
↑ Gray 1872 ↓, s. 10.
↑ Gray 1872 ↓, s. 12.
↑ A.J.E. Lönnberg. On some fossil mammalian remains from East Africa. „Arkiv för Zoologi”. 29A, s. 16, 1957.
↑ D.M.A. Bate. A new African fossil long-horned buffalo. „The Annals and magazine of natural history”. Twelfth series. 2 (17), s. 397, 1949. DOI: 10.1080/00222934908526730. (ang.).
↑ T.A. Afolayan & F.O. Amubode. Stock assessment of large mammals in Nigerian wooded savanna and its management implications. „Forest Ecology and Management”. 13 (3–4), s. 260, 1985. DOI: 10.1016/0378-1127(85)90039-8. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 180–181. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 326. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 585–588. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Syncerus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 600. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ ^a ^b Palmer 1904 ↓, s. 656.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 541.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 34.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 139.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 171.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 119.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 51.
↑ ^a ^b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-29]. (ang.).
↑ A.W. Gentry & A. Gentry. Fossil Bovidae (Mammalia) of Olduvai Gorge, Tanzania, Part 1. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Geology”. 29, s. 313, 1978. (ang.).
↑ W.B. Scott. A collection of fossil mammals from the coast of Zululand. „Geological Survey of Natal and Zululand”. 3, s. 256, 1907. (ang.).
↑ G.L. Duvernoy. Note sur une espèce de Buffle fossile [Bubalus (Arni) antiquus], découverte en Algérie, caractérisée et décrite. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 33, s. 597, 1851. (fr.).
↑ H.G. Stehlin. Bubalus iselini n. spec. aus dem obern Pliocaen von Val d’Arno. „Eclogae Geologicae Helvetiae”. 27, s. 407–412, 1934. (niem.).

Bibliografia edytuj

J.E. Gray: Catalogue of ruminant Mammalia (Pecora, Linnaeus) in the British Museum. London: British Museum, 1872, s. 1–102. (ang.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[caff-2] Podgatunek S. caffer.

[7] Niepoprawna późniejsza pisownia Syncerus Hodgson, 1847.

[Hodgson-1] B.H. Hodgson. On Various Genera of the Ruminants. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 16 (2), s. 709, 1847. (ang.).

[CITEREFGray1872[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8707790_10]-3] Gray 1872 ↓, s. 10.

[CITEREFGray1872[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8707756_12]-4] Gray 1872 ↓, s. 12.

[lon-5] A.J.E. Lönnberg. On some fossil mammalian remains from East Africa. „Arkiv för Zoologi”. 29A, s. 16, 1957.

[bate-6] D.M.A. Bate. A new African fossil long-horned buffalo. „The Annals and magazine of natural history”. Twelfth series. 2 (17), s. 397, 1949. DOI: 10.1080/00222934908526730. (ang.).

[afo&amu-8] T.A. Afolayan & F.O. Amubode. Stock assessment of large mammals in Nigerian wooded savanna and its management implications. „Forest Ecology and Management”. 13 (3–4), s. 260, 1985. DOI: 10.1016/0378-1127(85)90039-8. (ang.).

[Cichocki&inni-9] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 180–181. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 326. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Groves&inni-11] C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 585–588. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Syncerus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).

[amw-13] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 600. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792403_656]-14] Palmer 1904 ↓, s. 656.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792288_541]-15] Palmer 1904 ↓, s. 541.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=74_34]-16] Jaeger 1959 ↓, s. 34.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=179_139]-17] Jaeger 1959 ↓, s. 139.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=211_171]-18] Jaeger 1959 ↓, s. 171.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=159_119]-19] Jaeger 1959 ↓, s. 119.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=91_51]-20] Jaeger 1959 ↓, s. 51.

[mdd-21] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-29]. (ang.).

[gen-22] A.W. Gentry & A. Gentry. Fossil Bovidae (Mammalia) of Olduvai Gorge, Tanzania, Part 1. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Geology”. 29, s. 313, 1978. (ang.).

[sco-23] W.B. Scott. A collection of fossil mammals from the coast of Zululand. „Geological Survey of Natal and Zululand”. 3, s. 256, 1907. (ang.).

[duv-24] G.L. Duvernoy. Note sur une espèce de Buffle fossile [Bubalus (Arni) antiquus], découverte en Algérie, caractérisée et décrite. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 33, s. 597, 1851. (fr.).

[ste-25] H.G. Stehlin. Bubalus iselini n. spec. aus dem obern Pliocaen von Val d’Arno. „Eclogae Geologicae Helvetiae”. 27, s. 407–412, 1934. (niem.).

[7]

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[b]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]