Wikipedia

Synogarlica mała

Synogarlica mała (Streptopelia tranquebarica) – gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Występuje na Półwyspie Indyjskim i w Azji Południowo-Wschodniej. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Synogarlica mała
Streptopelia tranquebarica[1]
(Hermann, 1804)
Ilustracja
Samiec podgatunku S. t. humilis; Tajpej (Tajwan)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

gołębiowe

Rodzina

gołębiowate

Podrodzina

gołębie

Rodzaj

Streptopelia

Gatunek

synogarlica mała

Synonimy
  • Columba tranquebarica Hermann, 1804
  • Columba humilis (Temminck, 1824) = Streptopelia tranquebarica humilis
  • Oenopopelia tranquebarica (Oates, 1898)
  • Turtur humilis
  • Turtur tranquebaricus
Podgatunki
  • S. t. humilis (Temminck, 1824)
  • S. t. tranquebarica (Hermann, 1804)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Po raz pierwszy gatunek opisał Johann Hermann w Observationes Zoologicae, wydanym w 1804 (po śmierci autora). Holotyp pochodził z Tarangambadi (ówcześnie duńskiej kolonii znanej jako Tranguebar). Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Columba tranquebarica[3]. Obecnie (2019) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza synogarlicę małą w rodzaju Streptopelia[4]. Choć dawniej uznawano ją za bliżej spokrewnioną z sierpówkami (S. decaocto), wyniki badań genetycznych wskazują na bliższe pokrewieństwo z synogarlicą wyspową (S. bitorquata), z którą tworzy klad bazalny obejmujący również turkawkę wschodnią (S. orientalis), zwyczajną (S. turtur) i różowobrzuchą (S. hypopyrrha). Odrębność tych dwóch gatunków względem całej grupy synogarlic z półobrożą na szyi, choć zaskakująca ze względu na ich wygląd – synogarlice małe i wyspowe mają właśnie półobroże, nie plamy jak turkawki – oprócz genetyki znajduje również potwierdzenie w różnicach w głosie. U synogarlic małych i wyspowych brakuje – podobnie jak u wspomnianych turkawek – jednego z głosów, który występuje u innych synogarlic[5].

IOC wyróżnia 2 podgatunki[4], podobnie jak autorzy HBW[6]. Oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniany jest również S. t. humilis, opisany przez Temmincka w 1824[7][8] pod nazwą Columba humilis. Do opisu dołączone były dwie tablice barwne opatrzone numerami 258 i 259, przedstawiające odpowiednio samca i samicę[7]. Osobniki ze wschodnich Himalajów bywały dawniej wydzielane do S. t. murmensis[6] (Hartert, 1920[9]). W 1898 synogarlica mała została wskazana jako gatunek typowy dla nowo opisanego przez Oatesa rodzaju Oenopopelia[10], współcześnie nieuznawanego[4].

Podgatunki i zasięg występowania edytuj

Według szacunków BirdLife International zasięg występowania synogarlicy małej zajmuje około 19 mln km²[11]. IOC wyróżnia następujące podgatunki[4]:

Synogarlice małe występują również w kontynentalnej części Malezji, na Celebesie[6] (S. t. humilis) i na Jawie[13], gdzie prawdopodobnie zostały introdukowane[6][13]. W latach 40. XX wieku wprowadzono je również na Singapur[14].

Wędrujące lub zabłąkane osobniki odnotowywano w Libanie, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Omanie[15] (4 stwierdzenia do końca 2018 roku[16], według innego źródła – 5[17]), Iranie, Afganistanie, Rosji (wschodnia Syberia), północnych Chinach (południowa prowincja Heilongjiang), Sri Lance i południowej Japonii[13]. Przedstawiciele S. t. humilis pojawiają się w południowej Japonii zimą, od października do marca, lecz przygodnie mogą pojawiać się w innych częściach kraju cały rok[18]. Zimą synogarlice małe regularnie zalatują do Hongkongu[19]. W Bhutanie to nieczęste ptaki osiadłe, występują na wzgórzach w środkowej i wschodniej części kraju; nie są notowane każdego roku[20].

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi 20,5–23 cm[6]. Masa ciała dla 21 osobników z Tajwanu, płeć nieokreślona: średnio 101,5 g, odchylenie standardowe: 31,2 g[21]; dla 13 samców z Indii i Chin: średnio 103 g, od 80 do 144 g[22]. Synogarlice małe są najmniejszymi przedstawicielami Streptopelia. Dalszy opis dotyczy osobników podgatunku nominatywnego. Przedstawiciele S. t. humilis wyróżniają się nieco większymi rozmiarami ciała[13], większym nasyceniem barw w upierzeniu[12] i jego ogólnie ciemniejszą kolorystyką, co szczególnie dobrze widoczne jest na spodzie skrzydła – ma ciemną, niebieskoszarą barwę, nie zaś jasnoszarą i białą na wewnętrznych pokrywach[13].

 
U osobników młodocianych nie występuje czarna półobroża, a większość piór ma jasnopłowe krawędzie

U samca czoło, kark i pokrywy uszne są szare, w ciepłym odcieniu. Zwykle tył szyi okala szeroka czarna półobroża. Płaszcz, pokrywy skrzydłowe i lotki III rzędu mają intensywnie winnoczerwony kolor. Skrzydełko, pokrywy lotek I rzędu i lotki czarniawobrązowe. Obszar od grzbietu do pokryw nadogonowych ciemny, niebieskoszary. Środkowe sterówki szare (podobnie jak kuper), pozostałe czarniawe z białą (trzy najbardziej zewnętrzne sterówki) lub szarą (pozostałe) zewnętrzną połową. Biała barwa brody płynnie przechodzi w jasny róż gardła i dalej w winnoróżowy kolor piersi i brzucha. Pokrywy podogonowe białe, te najbardziej zewnętrzne z czarnymi nasadami (zwłaszcza na chorągiewkach wewnętrznych). Spód skrzydła jasnoszary (bardziej wewnętrzne pokrywy białe). Tęczówka ma barwę od brązowej do ciemnobrązowej, prawie czarnej. Dziób czarny z bardziej szarą nasadą i woskówką. Nogi barwy od czerwonej[13] lub magenta[12] do ciemnoczerwonej[13] lub czarnej[19].

Dymorfizm płciowy nie przejawia się w wymiarach[12]. Samice cechuje ziemistobrązowy wierzch ciała z jasnym, bardziej szarym czołem. Z tyłu szyi występuje taka sama półobroża jak u samców. Mają ciemniejsze brązowe lotki oraz bardziej szary grzbiet i kuper. Wyróżniają się również upierzeniem spodu ciała. Broda i gardło są jasne, płowoszare, pierś za to szarobrązowa (podobnie jak brzuch), a pokrywy podogonowe białe. Osobniki młodociane są podobne do samic, jednak nie mają czarnej półobroży, a na większości piór okrywowych i pokryw skrzydłowych można dostrzec jasnopłowe krawędzie. Ponadto pokrywy pierwszorzędowe mają szerokie kasztanowe końcówki[13].

Ekologia i zachowanie edytuj

Środowiskiem życia synogarlic małych są otwarte tereny z drzewami, krzewami i suchymi zadrzewieniami[6], również nadbrzeżnymi[19]. Ptaki te rzadko pojawiają się w pobliżu siedlisk ludzkich, inaczej niż inne azjatyckie synogarlice[6]. Na Filipinach występują w pobliżu terenów rolniczych, wsi oraz na namorzynach[23]. W Nepalu najczęściej odnotowywane są od 75 do 300 m n.p.m., rzadko do 1370 m n.p.m.[24], w Bhutanie – do 400 m n.p.m.[20] W Azji Południowo-Wschodniej występują poniżej 1200 m n.p.m.[25], w Bengalu Zachodnim i Asamie – 1300 m n.p.m. Synogarlice małe latem zapuszczają się na teren Himalajów, lecz poniżej 800 m n.p.m. W całym zasięgu są to raczej ptaki nizinne. Populacje z północnych rubieży zasięgu występowania są wędrowne, większość osobników na zimę migruje do południowej Azji[6].

Synogarlice małe żywią się nasionami traw, roślin zielnych i zbóż, w tym ryżu i kukurydzy, oraz pąkami i młodymi liśćmi. Większość pożywienia pobierają z ziemi. Zwykle pojawiają się w parach lub trójkach, jednak w miejscach obfitujących w pokarm mogą łączyć się w stada liczące około 50 lub więcej osobników[6]. Często dołączają wtedy do sierpówek i synogarlic senegalskich (S. senegalensis)[13].

Lęgi edytuj

Osobniki z południowych części zasięgu gniazdują, gdy pożywienia jest pod dostatkiem. W północnych częściach zasięgu okres lęgowy rozpoczyna się wraz z latem[6]. W północnych Indiach lęgi trwają od kwietnia do września[12] (podobnie jak w położonych w strefie umiarkowanej rejonach Chin[13]), w pozostałych częściach kraju zwykle mogą odbywać się o każdej porze roku[12]. Na Filipinach okres lęgowy rozpoczyna się w lutym i kończy w czerwcu[23], a na Andamanach – jak wskazują daty jaj zebranych tam przez Osmastona – trwa od lutego do kwietnia[12]. Gniazdo ma formę płaskiej lub nieznacznie wgłębionej platformy. Budulec stanowią gałęzie i łodygi traw. Zwykle gniazdo umieszczone jest od 3 do 8 m nad ziemią, wyżej niż u innych synogarlic, często blisko końca porośniętej liśćmi gałęzi. W zniesieniu znajdują się zwykle 2, rzadko 3 jaja o kremowobiałej skorupce[6]. Obydwa ptaki z pary biorą udział w budowie gniazda, wysiadywaniu i opiece nad młodymi[13][12]. Wymiary średnie dla 4 jaj: 25,9 na 19,9 mm[12]. Okres inkubacji nieznany[12][13].

Status i zagrożenia edytuj

IUCN uznaje synogarlicę małą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku (stan w 2020). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy[11]. W 2015 w Chinach w lokalnej klasyfikacji synogarlica mała została uznana za gatunek najmniejszej troski (LC)[26]. W większej części zasięgu ptaki te uchodzą za pospolite po bardzo liczne[13][6] (oryg. common to abundant).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Streptopelia tranquebarica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Streptopelia tranquebarica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Johann Hermann: Observationes Zoologicae: quibus novae complures, aliaeque animalium species describuntur et illustrantur. Strasburg: 1804. (łac. • fr.).
  4. ↑ a b c d Frank Gill & David Donsker (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v9.2), 22 czerwca 2019. [dostęp 2020-01-03].
  5. ↑ Johnson i inni, A molecular phylogeny of the dove genera Streptopelia and Columba, „Auk”, 118 (4), 2001, s. 874–887 [zarchiwizowane z adresu 2019-12-31].
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M., Boesman, P. & Garcia, E.F.J.: Red Turtle-dove (Streptopelia tranquebarica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [dostęp 2020-01-03].
  7. ↑ a b Coenraad Jacob Temminck: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux. T. 4. s. Tablice 258 i 259. (fr.).
  8. ↑ E.C. Dickinson. Systematic notes on Asian birds. 9. 1 The “Nouveau recueil de planches coloriées” of Temminck & Laugier (1820-1839). „Leiden Zoologische verhandelingen”. 335, s. 46, 2001. ISSN 0024-1652. 
  9. ↑ Ernst Hartert: Die Vögel der paläarktischen Fauna. T. 2. 1920, s. 1499. (niem.).
  10. ↑ Eugene William Oates: The fauna of British India, including Ceylon and Burma. T. Birds. 4. 1898, s. 47.
  11. ↑ a b Red Turtle-dove Streptopelia tranquebarica. [dostęp 2020-01-03].
  12. ↑ a b c d e f g h i j Salim Ali & S. Dillon Ripley: Handbook of the Birds of India and Pakistan. Wyd. 2. T. 3. Stone Curlews to Owls. Delhi: Oxford University Press, 1981, s. 149–152.
  13. ↑ a b c d e f g h i j k l m n David Gibbs: Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World. A&C Black, 2010, s. 256–257. ISBN 978-1-4081-3556-3.
  14. ↑ Peter K. L. Ng, Richard Corlett, Hugh T. W. Tan: Singapore Biodiversity: An Encyclopedia of the Natural Environment and Sustainable Development. Editions Didier Millet, 2011, s. 414. ISBN 978-981-4260-08-4.
  15. ↑ Richard Porter, Simon Aspinall: Birds of the Middle East. Bloomsbury Publishing, 2016, s. 180. ISBN 978-1-4729-4600-3.
  16. ↑ Hanne & Jens Eriksen, Oman Bird List, edition 7.9 [online], Birds Oman, 28 grudnia 2018 [dostęp 2020-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-16].
  17. ↑ Dawn Balmer & David Murdoch, Around the region, „Sandgrouse”, 31, 2008, s. 95 [zarchiwizowane z adresu 2020-01-05].
  18. ↑ Mark Brazil: Birds of Japan. Bloomsbury Publishing, 2018, s. 220. ISBN 978-1-4729-1387-6.
  19. ↑ a b c J. MacKinnon, K. Phillipps: A Field Guide to the Birds of China. Oxford: Oxford University Press, 2000, s. 132. ISBN 0-19-854940-7. (ang.).
  20. ↑ a b Peter Spierenburg: Birds in Bhutan: status and distribution. Oriental Bird Club, s. 104.
  21. ↑ Hau-Jie Shiu et al.. Morphological Characters of Bird Species in Taiwan. „Taiwania”. 50, s. 82, 2005.   
  22. ↑ John B. Dunning: CRC Handbook of Avian Body Masses. CRC Press, 2007, s. 124. ISBN 978-1-4200-6445-2.
  23. ↑ a b Robert Kennedy, Pedro C. Gonzales, Edward Dickinson, Hector C. Miranda, Jr, Timothy H. Fisher: A Guide to the Birds of the Philippines. Oxford University Press, 2000, s. 148. ISBN 978-0-19-854668-9.
  24. ↑ Richard Grimmett, Carol Inskipp, Tim Inskipp & Hem Sagar Baral: Birds of Nepal: Revised Edition. 2016, s. 86.
  25. ↑ Craig Robson, Birds of South-East Asia: Concise Edition, Bloomsbury Publishing, 2015, s. 78, ISBN 978-1-4729-2425-4.
  26. ↑ Red List of China’s Vertebrates, „Biodiversity Science”, 14 (5), 2016, s. 515 [zarchiwizowane z adresu 2017-08-29].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Synogarlica_mała&oldid=68361098”