Szałwia łąkowa

Szałwia łąkowa (Salvia pratensis L.) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Występuje w Europie (bez Skandynawii). W Polsce jest gatunkiem średnio pospolitym.

Szałwia łąkowa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	astrowe
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	szałwia
Gatunek	szałwia łąkowa
Nazwa systematyczna
Salvia pratensis L. Sp. pl. 1:25. 1753

Morfologia

Pokrój

Kwiaty

Pokrój

Roślina o wysokości do 80 cm.

Łodyga

Prosto wzniesiona, czterokanciasta, owłosiona i bruzdowata, pojedyncza lub słabo rozgałęziona w części kwiatostanowej.

Liście

Liście odziomkowe są długoogonkowe, stosunkowo duże, zebrane w rozetę. Dolne liście łodygowe są krótkoogonkowe, górne zaś siedzące. Blaszka liściowa pomarszczona, jajowata, u nasady przeważnie sercowata, ostro zakończona. Brzeg blaszki nieregularnie karbowany. Podsadki zielone, krótsze od kielicha.

Kwiaty

Zebrane po 4-8 w 6-12 nibyokółki, krótkoszypułkowe. Kielich dzwonkowaty, dwuwargowy, gęsto owłosiony. Korona (długość 1-2 cm) o długiej rurce, o barwie fioletowoniebieskiej do fioletowoczerwonej. Górna warga z 3 małymi ząbkami jest hełmiasto sklepiona, dolna krótka i prosta. Wewnątrz 2 pręciki o pylnikach schowanych pod górną wargą, i pojedynczy słupek z 4-krotną zalążnią, długą szyjką i wychylonym na zewnątrz znamieniem. Roślina miododajna, miodniki znajdują się u nasady słupka.

Owoce

Rozłupnia zawierająca gładkie, czarnobrunatne rozłupki.

Korzeń

Długi, zdrewniały korzeń palowy.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do lipca. Występuje w strefie umiarkowanej od niżu po pogórze. Preferuje gleby suchsze, zasobne w składniki mineralne. Rośnie na łąkach, przydrożach i nasypach. Roślina wskaźnikowa gleb bogatych w wapń.

Jest wybitnie przystosowana do zapylania przez owady. Wejście do gardzieli kwiatu zasłania połączona przegubowo z pylnikami specjalna płytka o łyżeczkowatym kształcie. Pod ciężarem siadającego na wardze dolnej owada płytka odsłania wejście do kwiatu, a równocześnie połączone z nią dźwigniowo pylniki dotykają grzbietu owada obklejając go pyłkiem. Słupek w tym kwiecie nie jest jeszcze dojrzały (są to kwiaty przedsłupne), a ich szyjka jest wyprostowana, więc znamię znajduje się wysoko. Gdy owad przeleci do innego kwiatu szałwii z dojrzałym już słupkiem, przyniesiony przez niego na grzbiecie pyłek z łatwością przyklei się do znamienia słupka, gdyż w dojrzałym słupku szyjka wygina się w dół.

Zastosowanie

Jako roślina lecznicza ma mniejsze znaczenie niż szałwia lekarska, ale dawniej stosowano ją do leczenia chorób oczu oraz używano jako środka dezynfekcyjnego. Służyła także jako przyprawa do poprawiania smaku i zapachu wina i piwa.