Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2012/03

Aktualnie na stronie głównej Szama Grajer (ur. 17 kwietnia 1911 w Lublinie, zm. po 9 listopada 1942 tamże) – polsko-żydowski fryzjer, restaurator oraz sutener, kolaborant okresu II wojny światowej, jedna z najbardziej wpływowych osobistości w getcie lubelskim. Przed wojną był znaną postacią lubelskiego półświatka, karaną za stręczycielstwo oraz sutenerstwo. W czasie niemieckiej okupacji został konfidentem Gestapo. Wkrótce stał się jedną z najbardziej wpływowych osobistości w getcie, zyskując sobie przydomek „żydowskiego króla”. Dopuszczał się wyłudzeń i wymuszeń a wielką skalę, zyskami dzieląc się z Niemcami. Prowadzona przezeń restauracja była ulubionym miejscem spotkań kolaborantów i przedstawicieli półświatka, chętnie odwiedzanym także przez niemieckich urzędników oraz oficerów SS. Po rozpoczęciu Einsatz Reinhardt aktywnie współpracował z Niemcami podczas wielkich akcji likwidacyjnych w gettach lubelskim i warszawskim. Jako niewygodny świadek finansowych machinacji został zamordowany przez Niemców niedługo po ostatecznej likwidacji getta lubelskiego. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 marca edytuj

6 sierpnia 1944 roku na terenie dawnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Pruszkowie został utworzony nazistowski obóz przejściowy Dulag 121. W obozie gromadzono cywilną ludność Warszawy i okolicznych miejscowości, wypędzaną z domów w trakcie oraz po zakończeniu powstania warszawskiego. Obóz funkcjonował do połowy grudnia 1944 roku, a w formie szczątkowej – do 16 stycznia 1945 roku. Przez Dulag 121 przeszło w tym okresie od 390 000 do 410 000 osób, spośród których dziesiątki tysięcy zostały po krótkim pobycie w obozie wywiezione na roboty przymusowe w głąb Rzeszy lub zesłane do obozów koncentracyjnych. Z powodu chorób, wyczerpania lub z rąk strażników poniosło śmierć od kilkuset do kilku tysięcy więźniów Dulagu 121. Ponad 30 000 osób zdołało jednak opuścić obóz dzięki pomocy zatrudnionego tam polskiego personelu.

2 marca edytuj

Szóstym albumem studyjny deathmetalowej grupy muzycznej Vader jest The Beast. Wydawnictwo ukazało się 20 września 2004 roku i dotarło do 8. miejsca listy sprzedaży OLiS w Polsce. Muzykę do albumu skomponował lider grupy Piotr Wiwczarek, który napisał również słowa do dwóch utworów. Pozostałe teksty napisali Paweł Frelik oraz Łukasz Szurmiński. Według informacji zespołu w sierpniu 2004 roku album został nielegalnie rozpowszechniony w internecie za sprawą dziennikarza muzycznego, któremu został udostępniony materiał promocyjny. Był to pierwszy album studyjny grupy zrealizowany z perkusistą Dariuszem Brzozowskim. Basista – Marcin Nowak, wymieniony w książeczce płyty nie brał udziału w nagraniach. Album uzyskał szereg pozytywnych ocen ze strony krytyków muzycznych. The Beast uzyskał również nominację do Fryderyka w kategorii album roku rock/metal.

3 marca edytuj

Pierwszym gubernatorem prowincji Tajwan był Liu Mingchuan. Mimo ubogiego pochodzenia, dzięki talentom wojskowym osiągnął wysokie stopnie wojskowe, odznaczając się w walkach z tajpingami i Nian. Następnie sprawnie dowodził obroną Tajwanu przed Francuzami w 1884 roku. Mianowany gubernatorem wyspy, rozpoczął niezwykle szerokie reformy, nie wszystkie ukończone sukcesem. W późniejszych latach, sfrustrowany rosnącą opozycją lokalną i na dworze w Pekinie, Liu zrezygnował z urzędu ze względu na słabe zdrowie i opuścił wyspę w 1891 roku. Jego energiczne i oświecone rządy są wysoko oceniane, zarówno przez historyków chińskich, jak i tajwańskich, uznawany jest za jedną z najwybitniejszych postaci w historii Tajwanu. Nawet w czasach dyktatury Kuomintangu, gdy podręczniki szkolne mówiły o Chinach, a historię Tajwanu praktycznie pomijały, wspominały one Liu Mingchuana i jego reformy.

4 marca edytuj

Na terenie rezerwatu przyrody Łężczok, w granicach administracyjnych Raciborza, znajduje się ponad 400-letni okaz dębu szypułkowego, nazywany Dębem Sobieskiego. Jest najgrubszym i najstarszym drzewem w Raciborzu, rezerwacie Łężczok, a także jednym z trzech najstarszych i najokazalszych drzew parku krajobrazowego o nazwie Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. Swą nazwę dąb wziął od podania, według którego drzewo to miało zostać zasadzone na pamiątkę pobytu na tamtych terenach króla Jana III Sobieskiego podczas przemarszu na odsiecz wiedeńską w 1683 roku.

5 marca edytuj

76. sezonem w The Football League i 2. kolejnym w angielskiej ekstraklasie dla Manchesteru City był sezon 1967/1968. Zespół był wówczas prowadzony przez Joe Mercera i Malcolma Allisona. Będąc beniaminkiem w poprzednim sezonie, klub zakończył rozgrywki na 15. miejscu. Po sprowadzeniu Francisa Lee nie przegrał jedenastu kolejnych meczów i stał się jednym z faworytów do zdobycia mistrzostwa Anglii. Przed ostatnią kolejką sezonu Manchester City prowadził w tabeli, mając tyle samo punktów co lokalny rywal Manchester United. Zwycięstwo nad Newcastle United 4:3, przy równoczesnej porażce United na Old Trafford z Sunderlandem 1:2, sprawiło, że City zostało mistrzem Anglii. Trofeum zdobyte przez The Citizens było pierwszym wywalczonym za kadencji Mercera i Allisona.

6 marca edytuj

Jednym z twórców ruchu literackiego znanego jako "Ruska Trójca" był poeta Markijan Szaszkewycz. Działalność ruchu miała duże znaczenie dla obudzenia i wzrostu ukraińskiej świadomości narodowej i rozwoju języka ukraińskiego. Do założenia kółka Szaszkewycza zainspirowała twórczość Iwana Kotlarewśkiego i M. Maksymowycza. Mimo złej sytuacji materialnej Szaszkewycz do końca życia tworzył i utrzymywał kontakt korespondencyjny z innymi działaczami ukraińskimi, opowiadając się za koniecznością stworzenia jednej literatury w tym języku, tworzonej na ziemiach zamieszkiwanych przez Ukraińców w Austrii i Rosji.

7 marca edytuj

Apokalipsa świętego Jana należy do tych ksiąg biblijnych, których wykładnia zawsze sprawiała wiele problemów i powstało wiele systemów interpretacyjnych. Starożytna egzegeza wschodnia miała charakter profetyczny i preferowała interpretacje alegoryczne. Od III wieku wielu egzegetów uważa, że Apokalipsa te same zagadnienia przedstawia kilkakrotnie i pod różnymi symbolami. W końcu średniowiecza pojawiła się interpretacja historiozoficzna o antymuzułmańskim charakterze, odnosząca symbole Apokalipsy do historii Kościoła. Historiozoficzną wykładnię stosowała początkowo także egzegeza protestancka. Miała ona charakter antykatolicki i antypapieski. W XVII wieku powstała interpretacja eschatologiczna odnosząca większość symboli Apokalipsy do końca świata. W końcu XIX wieku podjęty został spór o jedność literacką Apokalipsy oraz genezę jej symboli. Wywiązała się polemika, w której toku skrajne i zbyt daleko idące propozycje zostały odrzucone. Spór nie został jeszcze całkowicie rozstrzygnięty, przy czym dotyczy obecnie tylko początkowych i końcowych partii Apokalipsy.

8 marca edytuj

Czeska tenisistka Eva Birnerová dwukrotnie reprezentowała swój kraj w Pucharze Federacji w 2002 i 2003 roku. Najwyżej sklasyfikowana była w rankingu WTA na 59 miejscu w 2007 roku (zarówno w grze pojedynczej, jak i podwójnej). Od października 2005 jej trenerem jest Tim Sommer. Profesjonalistką jest od 17 marca 2002. Pierwszy raz w pierwszej setce rankingu pojawiła się w styczniu 2004. Była finalistką turnieju WTA w Taszkencie (Tashkent Open). W grze podwójnej odniosła trzy zwycięstwa − w 2006 w stolicy Szwecji (w parze z Jarmilą Gajdošovą), w 2011 w Bad Gastein (w parze z Lucie Hradecką) oraz w Bogocie (wraz z Aleksandrą Panową). Doszła do finałów w Portorožu (z Émilie Loit) i w Sztokholmie (z Marą Santangelo).

9 marca edytuj

Największym żyjącym współcześnie gatunkiem gryzonia jest kapibara z rodziny kawiowatych. Nazwa capybara pochodzi z języka guarani: kapiÿva i po raz pierwszy została użyta w piśmiennictwie w 1648 roku przez niemieckiego przyrodnika Georga Marggrafa. Kapibara jest roślinożernym zwierzęciem wodno-lądowym, zamieszkującym Amerykę Południową. Wodne środowisko życia tego gryzonia i jego masywna sylwetka zmyliły Linneusza, który zaliczył go pierwotnie do rodzaju Sus, czyli... parzystokopytnych z rodziny świniowatych. Kapibary są zwierzętami stadnymi. Żyją w grupach liczących od jednej pary do kilkudziesięciu zwierząt obu płci wraz z ich potomstwem. W najgorętszych porach dnia kapibary lubią się tarzać w błocie lub na płyciznach. Aktywność i żerowanie zaczyna się późnym popołudniem i trwa do nocy. Kapibary żerują powoli, poświęcając temu wiele czasu i systematycznie poszukując smakowitych roślin.

10 marca edytuj

Następcą przestarzałej Warszawy 223/224 był Polski Fiat 125p. Był to samochód klasy średniej produkowany przez FSO na Żeraniu od 28 listopada 1967 roku do 29 czerwca 1991 toku na podstawie umowy licencyjnej z włoską firmą FIAT. Powstał w wyniku połączenia części mechanicznej Fiata 1300/1500 z karoserią Fiata 125 i nie miał swojego odpowiednika w fiatach produkowanych w Turynie. Najbardziej charakterystycznym nadwoziem był produkowany przez cały okres produkcji sedan. W 1972 roku pojawiła się wersja kombi, a w 1975 roku wersja pick-up. W 1983 roku zmieniono nazwę na FSO 150p ze względu na wygaśnięcie umowy licencyjnej. W 1978 roku wprowadzono na rynek następcę Fiata 125p – Poloneza, jednakże oba modele produkowano równocześnie jeszcze do 1991 roku, kiedy to produkcję Fiata 125p zakończono. W 2006 roku pierwsze egzemplarze tego samochodu zaczęły być rejestrowane jako pojazdy zabytkowe.

11 marca edytuj

Jednym ze stopni wodnych Śródmiejskiego Węzła Wodnego we Wrocławiu jest Mieszczański Stopień Wodny. Stopień ten piętrzy w centrum Wrocławia ramię Odry – największej z rzek przepływających przez miasto. Stopień składa się z dwóch elektrowni, dwóch jazów i Śluzy Mieszczańskiej. Pierwszy stopień wodny powstał w 1334 roku, w latach 1792–1794 zbudowana została Śluza Mieszczańska. W 1916 roku przebudowano stopień wodny, a w latach dwudziestych XX wieku powstały na stopniu dwie elektrownie. W 1959 roku stopień został ponownie przebudowany. W 1970 roku południowa elektrownia została zmodernizowana. W latach 2003–2005 wyremontowano śluzę.

12 marca edytuj

Ze względu na szeroki zakres i wysoką jakość opracowania przykład znamienitego wydawnictwa poświęconego florze krajowej stanowi Flora Danica. Ten atlas botaniczny zawierający 3240 rycin wydawany był w kolejnych częściach przez 122 lata od 1761 do 1883. Ilustracje przedstawiały wszystkie znane wówczas gatunki roślin naczyniowych występujące w ówczesnym Królestwie Danii (w tym czasie pod władzą króla duńskiego znajdowały się również: Norwegia, tereny północnych Niemiec, Grenlandia, Islandia i Wyspy Owcze). Dodatkowo także przedstawione zostały wybrane gatunki grzybów i mszaków. Najbardziej znanym dziełem zainspirowanym atlasem Flora Danica, a nie związanym bezpośrednio z botaniką, jest królewski serwis obiadowy, będący sztandarowym produktem Królewskiej Fabryki Porcelany Royal Copenhagen.

13 marca edytuj

Osobliwością reprezentacji Chorwacji w skokach narciarskich jest to, że powstała w 2007 roku dla jednego skoczka – Urbana Zamernika i przez cały czas ten zawodnik jest jednym reprezentantem swego kraju. W składzie trenerskim reprezentacji jest jedynie Anton Zamernik, ojciec Urbana, który jest oficjalnie asystentem trenera oraz serwismenem. Reprezentacja Chorwacji tylko dwa razy została sklasyfikowana w klasyfikacji drużynowej FIS Cup – w sezonie 2007/08 na 22, a w 2010/2011 na 25 miejscu. Na poziomie Pucharu Kontynentalnego i Pucharu Świata Chorwaci nie rywalizowali. Rekordzistą Chorwacji w długości skoku pozostaje Josip Šporer, który w latach 40. XX wieku osiągnął w Planicy odległość 102 metrów.

14 marca edytuj

Jednym z dwóch bliźniaczych krążowników pancernych typu Garibaldi w służbie japońskiej cesarskiej marynarki wojennej (obok okrętu Kasuga) był zbudowany we Włoszech Nisshin. Stępkę pod budowę okrętu położono w maju 1902 roku, wodowano go w lutym 1903 roku, a wszedł do służby japońskiej 7 stycznia 1904 roku. Okręt ten aktywnie służył przede wszystkim w trakcie wojny japońsko-rosyjskiej (1904–1905). M.in. w październiku 1904 roku wziął aktywny udział w bitwie na Morzu Żółtym, a w maju 1905 roku w bitwie pod Cuszimą. Bez akcji bojowych służył później podczas I wojny światowej, patrolując Ocean Spokojny i Morze Śródziemne. Od 1921 roku służył jako okręt obrony wybrzeża, a w 1927 roku stał się okrętem szkolnym Akademii Morskiej w Yokosuka. W 1935 roku został wycofany ze służby i rok później zatopiony jako okręt-cel.

15 marca edytuj

W 1999 roku na platformę Windows została wydana komputerowa strategiczna gra turowa Jagged Alliance 2. Gra jest trzecią częścią serii Jagged Alliance, w oparciu o nią powstały dwa osobne dodatki: Unfinished Business oraz Wildfire. Akcja Jagged Alliance 2 toczy się w fikcyjnym państwie Trzeciego Świata – Arulco. Gracz zostaje zatrudniony do wyeliminowania królowej Arulco. Podczas wypełniania głównego zadania gracz może wypełnić także wiele zadań pobocznych, zlecanych przez NPC. Gra została stosunkowo przychylnie przyjęta przez recenzentów. Chwalono ją za nieliniowość, swobodę w wykonywaniu zadań, różnorodność taktyk walki, ciekawą fabułę, szczegółowy świat gry, realizm, inteligentnych przeciwników oraz oprawę dźwiękową. Szczególnie chwalono staranność, z jaką przygotowano postacie najemników.

16 marca edytuj

Fragmentem biblijnego 1 Listu do Koryntian św. Pawła z Tarsu jest Hymn o Miłości. Jest to pieśń pochwalna, jak również próba wytłumaczenia, czym jest miłość, poprzez wyliczenie jej cech. Zgodnie z przekazem dar miłości nadawać ma sens i wartość wszystkim innym charyzmatom. Święty Paweł zwraca uwagę, że miłość to pragnienie dobra i szczęścia. To bezinteresowny dar z siebie, siła przezwyciężająca egoizm. Podkreśla również znaczenie samej wiary poprzez bezkrytyczne zaufanie. Hymn o Miłości nazywany bywa "Pieśnią nad pieśniami Nowego Testamentu". Tekst Hymnu o Miłości często towarzyszy obrządkowi zawarcia związku małżeńskiego w kościołach chrześcijańskich jako czytanie biblijne podczas nabożeństwa.

17 marca edytuj

Świstak tatrzański należy do grona największych europejskich gryzoni. Ze względu na masywne rozmiary jego tułowia pierwsi polscy badacze nazywali go „niedźwiedziomyszą” lub „misiomyszą”. Świstak tatrzański jest podgatunkiem endemicznym zamieszkującym w Tatrach w strefie pięter roślinnych: regla górnego, kosodrzewiny, halnego i w ograniczonym zakresie turniowego. Jest to zwierzę dzienne, o terytorialnym i socjalnym sposobie życia. W sytuacjach zagrożenia komunikuje się z członkami stada za pomocą charakterystycznych świstów. Jesienią zapada w sen zimowy i przesypia średnio 215 dni w roku. W Polsce objęty jest ochroną gatunkową. Jest silnie zagrożony wyginięciem ze względu na małą populację – łącznie po obu stronach Tatr żyje obecnie około 700–800 zwierząt. Do głównych zagrożeń należy presja ze strony drapieżników i kłusownictwo.

18 marca edytuj

Jednym z najdokładniej przebadanych antybiotyków jonoforowych jest walinomycyna z grupy streptogramin B. Jest to jonofor o wysokiej selektywności wiązania kationu potasu K⁺, który może być transportowany w postaci kompleksu przez błony komórkowe. Proces ten obniża naturalny potencjał elektrochemiczny komórki. Ze względu na bardzo wysoką toksyczność związek ten nie jest stosowany w leczeniu ludzi ani zwierząt. Walinomycyna powstaje naturalnie w procesach metabolicznych bakterii Streptomyces fulvissimus, a także innych promieniowców z rodzaju Streptomyces (patogennych dla człowieka). Badania nad tym związkiem przyczyniły się do poznania mechanizmu działania jonoforów.

19 marca edytuj

Określany przez jednego ze swoich projektantów jako "interesująca doniczka" Life F190 wziął udział w sezonie 1990 Formuły 1. Model ten, początkowo znany pod nazwą FIRST F189, był konstrukcją FIRST Racing. FIRST planował wystawić go w sezonie 1989, ale F189 nie zdołał przejść obowiązkowych testów zderzeniowych i nie został dopuszczony do rywalizacji. F189 został zakupiony przez założyciela Life Racing Engines, Ernesto Vitę, który umieścił w nim zakupiony od Franco Rocchiego nietypowy silnik W12. Samochód osiągał bardzo słabe wyniki, a jego kierowcy ani razu nie zdołali się prekwalifikować.

20 marca edytuj

4 marca 2010 roku w Togo zostały przeprowadzone wybory prezydenckie. Zakończyły się one zwycięstwem urzędującego prezydenta Faure Gnassingbé, który zdobył prawie 61% głosów poparcia, podczas gdy jego główny rywal Jean-Pierre Fabre niecałe 34% głosów. Rezultat wyborów został odrzucony przez opozycję, która oskarżyła władze o fałszerstwa wyborcze i zorganizowała protesty swoich zwolenników. Międzynarodowi obserwatorzy, m.in. z Unii Europejskiej, nie dopatrzyli się jednak przypadków fałszowania głosów, choć skrytykowali część procesu wyborczego. 3 maja 2010 roku prezydent Gnassingbé został zaprzysiężony na drugą kadencję, a pod koniec miesiąca powołany został koalicyjny gabinet, w skład którego weszli również przedstawiciele części opozycji.

21 marca edytuj

Jedną z teorii rozwoju przedsiębiorstw jest uppsalski model internacjonalizacji. Teoria ta powstała w latach 70. XX wieku, a jej twórcami byli Jan Johanson oraz Fin Wiedersheim-Paul. Zgodnie z tą teorią wejście firmy na rynek zagraniczny odbywa się według następującego schematu: nieregularny eksport; eksport przez pośredników; utworzenie filii handlowej; podjęcie produkcji za granicą. Model uppsalski, jak każdy model etapowy, spotkał się z krytyką. Głównym zarzutem było przekonanie, że każde przedsiębiorstwo zaczyna od rynku krajowego. W rzeczywistości niektóre przedsiębiorstwa są urodzonymi globalistami. Kolejnym powodem krytyki były etapy, gdyż nie każda firma przechodzi przez wszystkie etapy. Teoria jednak dopuszcza pomijalność niektórych etapów.

22 marca edytuj

Jednym z dwóch żyjących obecnie przedstawicieli rodziny Helodermatidae, obejmującej jaszczurki blisko spokrewnione z waranami, jest heloderma meksykańska. Gatunek ten występuje na terenie Meksyku i Gwatemali. Zasiedla przede wszystkim suche lasy kserofityczne, cierniste lasy i zarośla, a na terenach niżej położonych – lasy dębowe. Helodermy meksykańskie żywią się głównie jajami i niewielkimi kręgowcami. Są jadowite, jednak ich ukąszenie rzadko jest groźne dla życia człowieka, a ofiara przeważnie opuszcza szpital po upływie doby. Niektóre składniki jadu są wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym. Gatunek nie jest bezpośrednio narażony na wyginięcie, jednak zagrożony jest podgatunek H. h. charlesbogerti, którego całkowita populacja liczy około 200 zwierząt.

23 marca edytuj

Jednym z dowódców Royal Australian Air Force był Adrian Cole. Po wstąpieniu do armii na początku I wojny światowej Cole został skierowany w roku 1916 do lotnictwa, gdzie służył w Dywizjonie 1 RAAF na Bliskim Wschodzie, a następnie w Dywizjonie 2 RAAF na froncie zachodnim w Europie. Uznany został za asa myśliwskiego po potwierdzonym zestrzeleniu ponad dziesięciu samolotów nieprzyjaciela, za co udekorowano go odznaczeniami Military Cross i Distinguished Flying Cross. W roku 1935 został awansowany do rangi pułkownika. W rok później został mianowany dowódcą Bazy RAAF w Richmond niedaleko Sydney. Podczas rajdu na Dieppe w roku 1942 został poważnie ranny – na skutek ataku niemieckiego myśliwca. Po przejściu na emeryturę w roku 1946, Cole zasiadał w kilku radach nadzorczych firm związanych z lotnictwem.

24 marca edytuj

Za jedno z największych osiągnięć literatury serbskiej, a zarazem narodową epopeję czarnogórską, uważa się Górski wieniec, autorstwa Piotra II Petrowicia-Niegosza. Treść utworu nawiązuje do walk prawosławnych Czarnogórców z zamieszkującymi ten kraj wyznawcami islamu (tzw. wytępienie poturczeńców), odwołując się do ważnych wydarzeń z historii Serbów, w szczególności do bitwy na Kosowym Polu i jej następstw. Przetwarzając motywy znane z mitu kosowskiego, Górski wieniec stanowi wezwanie do walki z Turkami o wyzwolenie wszystkich Serbów. Większa część dzieła napisana została zaczerpniętym z epickich pieśni ludowych serbskich dziesięciozgłoskowcem z cezurą po czwartej lub piątej zgłosce. Przynależność gatunkowa Górskiego wieńca budzi kontrowersje wśród literaturoznawców, którzy klasyfikują dzieło jako epos, dramat lub jako utwór jedyny w swoim rodzaju, niemożliwy do jednoznacznego zaklasyfikowania.

25 marca edytuj

Jednym z najdokładniej przebadanych antybiotyków jonoforowych jest walinomycyna z grupy streptogramin B. Jest to jonofor o wysokiej selektywności wiązania kationu potasu K⁺, który może być transportowany w postaci kompleksu przez błony komórkowe. Proces ten obniża naturalny potencjał elektrochemiczny komórki. Ze względu na bardzo wysoką toksyczność związek ten nie jest stosowany w leczeniu ludzi ani zwierząt. Walinomycyna powstaje naturalnie w procesach metabolicznych bakterii Streptomyces fulvissimus, a także innych promieniowców z rodzaju Streptomyces (patogennych dla człowieka). Badania nad tym związkiem przyczyniły się do poznania mechanizmu działania jonoforów.

26 marca edytuj

4 maja 1904 roku został założony jeden z najbardziej utytułowanych niemieckich klubów piłkarskich Schalke 04 Gelsenkirchen. Schalke jest siedmiokrotnym mistrzem i dziewięciokrotnym wicemistrzem Niemiec. Ponadto klub 4 razy wygrywał Puchar Niemiec i 7 razy został jego finalistą. W 1997 roku wygrał Puchar UEFA oraz dwa razy wygrał Puchar Intertoto. Okres największych sukcesów przypadł na okres III Rzeszy (w latach 1933–1942). Swoje domowe spotkania drużyna piłkarska rozgrywa na obiekcie Veltins-Arena, mogącym pomieścić ponad 61 tysięcy widzów. Kibice klubu z Gelsenkirchen przyjaźnią się z fanami 1. FC Nürnberg i FC Twente Enschede. Natomiast największym rywalem jest klub Borussia Dortmund, z którymi grane są Derby Westfalii.

27 marca edytuj

W czasie I wojny światowej w skład brytyjskiej 1. Eskadry Krążowników Liniowych, dowodzonej w pierwszych latach konfliktu przez wiceadmirała Davida Beatty'ego, wchodziły trzy krążowniki liniowe typu Lion. Okręty te wyróżniały się w swojej klasie wielkością i osiąganymi prędkościami. Przez brytyjską prasę uznane były za symbol potęgi Royal Navy i otrzymały popularne miano Splendid Cats ("Wspaniałe koty"). Dwa pierwsze okręty, HMS Lion i HMS Princess Royal, zbudowane zostały w latach 1910–1912. Trzeci, HMS Queen Mary, powstał dwa lata później według zmodyfikowanych planów. Okręty te wzięły udział w bitwach koło Helgolandu w 1914 roku, na Dogger Bank w 1915 roku (bez HMS Queen Mary) i bitwie jutlandzkiej w 1916 roku. Podczas tej ostatniej krążownik HMS Queen Mary został kilkukrotnie trafiony ciężkimi pociskami przez niemieckie okręty i zatonął wraz z niemal całą załogą. Pozostałe dwa okręty w wyniku ustaleń traktatu waszyngtońskiego z 1922 roku zostały wycofane ze służby i sprzedane na złom.

28 marca edytuj

Za pierwszego earla Yorku i przyległych terytoriów o powierzchni zbliżonej do Nortumbrii uważany jest Oslac. Prawdopodobnie został on earlem w roku 996. O jego karierze earla niewiele wiadomo, poza przekazem mówiącym, że eskortował króla Kennetha II Szkockiego na angielski dwór oraz że został wygnany z Anglii w roku 975, tuż po śmierci króla Anglii Edgara Spokojnego. Kronika anglosaska nie podaje przyczyny banicji. Historyk Richard Fletcher sugeruje, że upadek Oslaca mógł być spowodowany jego protestami w sprawie przejęcia tronu przez Edwarda Męczennika. Wszelkie informacje na temat jego życia po tym wydarzeniu są niepotwierdzone. Miał jednego znanego syna, ale nie wiadomo, czy kiedykolwiek został on jego sukcesorem.

29 marca edytuj

Jednym z dwóch żyjących obecnie przedstawicieli rodziny Helodermatidae, obejmującej jaszczurki blisko spokrewnione z waranami, jest heloderma meksykańska. Gatunek ten występuje na terenie Meksyku i Gwatemali. Zasiedla przede wszystkim suche lasy kserofityczne, cierniste lasy i zarośla, a na terenach niżej położonych – lasy dębowe. Helodermy meksykańskie żywią się głównie jajami i niewielkimi kręgowcami. Są jadowite, jednak ich ukąszenie rzadko jest groźne dla życia człowieka, a ofiara przeważnie opuszcza szpital po upływie doby. Niektóre składniki jadu są wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym. Gatunek nie jest bezpośrednio narażony na wyginięcie, jednak zagrożony jest podgatunek H. h. charlesbogerti, którego całkowita populacja liczy około 200 zwierząt.

30 marca edytuj

Jednym z dowódców Royal Australian Air Force był Adrian Cole. Po wstąpieniu do armii na początku I wojny światowej Cole został skierowany w roku 1916 do lotnictwa, gdzie służył w Dywizjonie 1 RAAF na Bliskim Wschodzie, a następnie w Dywizjonie 2 RAAF na froncie zachodnim w Europie. Uznany został za asa myśliwskiego po potwierdzonym zestrzeleniu ponad dziesięciu samolotów nieprzyjaciela, za co udekorowano go odznaczeniami Military Cross i Distinguished Flying Cross. W roku 1935 został awansowany do rangi pułkownika. W rok później został mianowany dowódcą Bazy RAAF w Richmond niedaleko Sydney. Podczas rajdu na Dieppe w roku 1942 został poważnie ranny – na skutek ataku niemieckiego myśliwca. Po przejściu na emeryturę w roku 1946, Cole zasiadał w kilku radach nadzorczych firm związanych z lotnictwem.

31 marca edytuj

Za jedno z największych osiągnięć literatury serbskiej, a zarazem narodową epopeję czarnogórską, uważa się Górski wieniec, autorstwa Piotra II Petrowicia-Niegosza. Treść utworu nawiązuje do walk prawosławnych Czarnogórców z zamieszkującymi ten kraj wyznawcami islamu (tzw. wytępienie poturczeńców), odwołując się do ważnych wydarzeń z historii Serbów, w szczególności do bitwy na Kosowym Polu i jej następstw. Przetwarzając motywy znane z mitu kosowskiego, Górski wieniec stanowi wezwanie do walki z Turkami o wyzwolenie wszystkich Serbów. Większa część dzieła napisana została zaczerpniętym z epickich pieśni ludowych serbskich dziesięciozgłoskowcem z cezurą po czwartej lub piątej zgłosce. Przynależność gatunkowa Górskiego wieńca budzi kontrowersje wśród literaturoznawców, którzy klasyfikują dzieło jako epos, dramat lub jako utwór jedyny w swoim rodzaju, niemożliwy do jednoznacznego zaklasyfikowania.