Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2020/01

Aktualnie na stronie głównej

Ulica św. Jerzego w Łodzi – krótka, licząca około 240 m długości ulica w środkowo-zachodniej części Łodzi, w północno-wschodniej części dawnej dzielnicy Polesie, w północnej części obszaru SIM Stare Polesie, biegnąca z południowego wschodu na północny zachód i łącząca ulice Legionów oraz Cmentarną. Na całej długości ulicy obowiązuje ruch dwukierunkowy. Ma ona status drogi gminnej klasy D. Historia ulicy wiąże się ze stacjonowaniem w Łodzi garnizonu wojsk Imperium Rosyjskiego. Została bowiem wytyczona w latach 90. XIX wieku podczas budowy koszar oraz cerkwi garnizonowej św. Aleksego Metropolity Moskiewskiego. Ulicę wytyczono na terenie, który w XVI wieku leżał w obrębie Pól Wżdżarowych, graniczących z lasem miejskim. Od 1860 roku przystąpiono do rozplanowania i budowy dzielnicy nazwanej Wiązową, która przyjęła ostateczny kształt do końca XIX wieku. Ulica powstała na jej północno-zachodnim krańcu. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 stycznia edytuj

Róża – polski dramat wojenny z 2011 roku w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego według scenariusza Michała Szczerbica, z zdjęciami Piotra Sobocińskiego, scenografią Marka Zawieruchy oraz muzyką Mikołaja Trzaski. Głównym bohaterem jest Tadeusz, były oficer AK i uczestnik powstania warszawskiego (Marcin Dorociński), po zakończeniu II wojny światowej opiekujący się Mazurką Różą Kwiatkowską, ofiarą burzliwych wydarzeń wojennych (Agata Kulesza). Film pokazuje społeczność Mazurów pruskich, przed i po wojnie nie w pełni akceptowani ani przez Niemców, ani przez Polaków. Róża okazała się jednym z najważniejszych osiągnięć w karierze Smarzowskiego. Produkcja zdobyła siedem Polskich Nagród Filmowych, w tym dla najlepszego filmu oraz Grand Prix 27. Warszawskiego Festiwalu Filmowego oraz nagrody w Goa i w Kairze. Do września 2019 roku Różę obejrzało w polskich kinach 431 534 widzów, co umiejscawiało film Smarzowskiego i Szczerbica na piątej pozycji na liście polskich filmów o najwyższej frekwencji za 2012 rok.

2 stycznia edytuj

PWS-3 – polski dwumiejscowy jednosilnikowy samolot w układzie górnopłatu z lat 20. XX wieku o konstrukcji całkowicie drewnianej, zaprojektowany przez inż. Stanisława Cywińskiego i zbudowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej. Oblatany 20 maja 1927 roku pierwszy prototyp był pierwszym samolotem sportowym zbudowanym przez polski przemysł lotniczy. W kolejnym roku zbudowano drugi prototyp PWS-3B, zmodyfikowany w stosunku do pierwowzoru. Największym sukcesem maszyny było zajęcie 2. miejsca w I Krajowym Konkursie Awionetek w październiku 1927 roku. Projektowana wersja wojskowa mimo swojej uniwersalności nie wzbudziła zainteresowania Departamentu Lotnictwa, w związku z czym maszyna nie weszła do produkcji seryjnej. Wykonano wyłącznie dwa prototypy, pierwszy uległ wypadkowi w 1929 roku, po czym jego kadłub trafił w 1933 roku do Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie.

3 stycznia edytuj

Sygnał Wow! – silny sygnał radiowy odebrany przez dr. Jerry’ego R. Ehmana 15 sierpnia 1977 roku przy pomocy dwuantenowego radioteleskopu „Wielkie ucho” Uniwersytetu Stanu Ohio, nazwa pochodzi od adnotacji wykonanej na wydruku przez odkrywcę. Radioteleskop od 1973 roku prowadził nasłuch nieba w ramach programu poszukiwania inteligencji pozaziemskiej SETI. Szukał sygnałów o częstotliwości 1420 megaherców, czyli o długości fali 21 centymetrów odpowiadającej linii emisyjnej atomów wodoru; użycie tej częstotliwości uznano za najbardziej prawdopodobne i zrozumiałe dla każdej cywilizacji. Odbierany przez 72 sekundy sygnał miał częstotliwość bliską zakładanej i wąskie pasmo. Wskazane źródło znajdowało się w konstelacji Strzelca około 2,5 stopnia na południe od grupy gwiazd Chi Sagittarii. Odkrycie przyciągnęło dużą uwagę jako potencjalny sztucznie wytworzony i pochodzący spoza Układu Słonecznego sygnał. Mimo prób sygnału nie zaobserwowano ponownie, wszedł on jednak do kultury popularnej.

4 stycznia edytuj

Pesa Atribo – normalnotorowe, trójczłonowe, niskopodłogowe i jednoprzestrzenne spalinowe zespoły trakcyjne do obsługi regionalnych przewozów pasażerskich, produkowane przez zakłady Pojazdy Szynowe Pesa Bydgoszcz. Są one wersją rozwojową zespołu trakcyjnego Pesa 218Mc. Produkcja Atribo ruszyła w sierpniu 2007 roku. W maju 2008 roku rozpoczęły się jazdy testowe na terenie fabryki, a po miesiącu próby na torze doświadczalnym w Żmigrodzie. We wrześniu 2008 roku jednostkę prezentowano na targach InnoTrans w Berlinie. Wnętrze składu jest klimatyzowane, monitorowane oraz wyposażone w system wykrywania pożarów. Jednostka posiada system zabezpieczeń łagodzących skutki zderzenia czołowego: przy prędkości do 5 km/h energia jest przejmowana sprężyście przez absorber hydrauliczny znajdujący się przy mocowaniu sprzęgu do karoserii; przy wyższych prędkościach deformacji ulega strefa zgniotu karoserii, mająca zapewnić bezpieczeństwo przestrzeni pasażerskiej do prędkości 30 km/h. Pojazdy wyposażone są w system kontroli i diagnostyki. Zamówiono łącznie 104 egzemplarze dla polskich i włoskich przewoźników, z których ponad 100 zostało już dostarczone.

5 stycznia edytuj

U-9 – niemiecki okręt podwodny typu IIB z okresu międzywojennego i II wojny światowej. Zaprojektowany w tajnym biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw w Holandii, zwodowany 30 lipca 1935 roku i przyjęty do służby w Kriegsmarine miesiąc później. Wyposażony był w trzy wyrzutnie torpedowe kalibru 53,3 cm na dziobie, z dwiema torpedami G7a lub G7e w zapasie oraz w działko przeciwlotnicze. Odbył sześć patroli wojennych na Morzu Północnym, gdzie zatopił 8 jednostek cywilnych przeciwnika o łącznej pojemności 24 334 BRT i uszkodził cztery inne, a także zatopił jeden okręt podwodny. Następnie przetransportowany w częściach drogą śródlądową do Konstancy przeprowadził 12 patroli na Morzu Czarnym, przeciwko żegludze radzieckiej gdzie uszkodził dwie jednostki radzieckie, zgłosił zatopienie jednego tankowca oraz brał udział w walkach z radzieckimi jednostkami lądowymi. W okresie swojej służby przeprowadził także kilka nieudanych ataków torpedowych, w tym na polski niszczyciel ORP „Błyskawica”. Zatopiony 22 sierpnia 1944 roku podczas radzieckiego nalotu na Konstancę.

6 stycznia edytuj

XXII Puchar Gordona Bennetta – zawody balonów wolnych o Puchar Gordona Bennetta, które rozpoczęły się 23 września w 1934 roku w Warszawie. Po raz pierwszy organizatorem zawodów został Aeroklub Polski, dzięki zwycięstwu w 1933 roku w USA załogi balonu Kościuszko. Zawody, w których uczestniczyło 16 balonów z 8 państw, jak w poprzednim roku wygrała załoga Franciszek Hynek/Władysław Pomaski w balonie Kościuszko, przed balonami Warszawa i Belgica. Zwycięzcy wylądowali w okolicach Woroneża, ponad 1333 km od miejsca startu. W tej edycji zawodów po raz pierwszy była utrzymywana łączność radiowa pomiędzy balonem a radiostacją odbiorczą naziemną. Balon Syrena, który wyruszył na trasę jako ostatni, zabrał radiostację krótkofalarską typu „Ava”. Część przesłanej korespondencji była transmitowana na falach Polskiego Radia. Równolegle rozegrano też zawody balonikowe i wysłano balon Legionowo z pocztą balonową.

7 stycznia edytuj

SS-Wachmannschaften – kolaboracyjna formacja z okresu II wojny światowej, złożona przede wszystkim z sowieckich jeńców wojennych, którzy przeszli na służbę niemiecką i zostali przeszkoleni w obozie SS w Trawnikach. Niemcy przystąpili do organizowania oddziałów wartowniczych we wrześniu 1941 roku. W ich szeregi werbowano przede wszystkim Ukraińców i sowieckich volksdeutschów, lecz obok nich także przedstawicieli innych narodów Związku Radzieckiego. Przez oddziały SS-Wachmannschaften przeszło prawdopodobnie około 5 tys. strażników. Pierwotnie zakładano, że będą pełnić służbę w bazach SS oraz policji na okupowanych terenach ZSRR. W rzeczywistości formację wykorzystywano przede wszystkim do realizacji zadań związanych z eksterminacją Żydów w okupowanej Polsce. Podczas akcji „Reinhardt” członkowie SS-Wachmannschaften uczestniczyli w likwidacji gett, przeprowadzali masowe egzekucje oraz pełnili służbę wartowniczą w obozach śmierci w Bełżcu, Sobiborze oraz Treblince. Wzięli również udział w tłumieniu powstania w getcie warszawskim. Po zakończeniu akcji „Reinhardt” część wachmanów odkomenderowano na wybrzeże Adriatyku, a część wcielono do załóg różnych obozów koncentracyjnych i obozów pracy.

8 stycznia edytuj

Impierator – statek pasażerski oraz okręt służący w marynarkach wojennych Imperium Rosyjskiego, obu stron rosyjskiej wojny domowej (jako Priezidient), Republiki Estońskiej (jako Vanemuine), ZSRR (jako Issa) oraz III Rzeszy (pod estońską nazwą). Parowiec został wybudowany w 1914 roku przez stocznię A. Alhström w Warkaus jako statek pasażerski. Statek miał 37,8–38 metrów całkowitej długości. Kadłub wykonany był z żelaza techniką nitowania. Żelazo stanowiło również główny materiał pokładu, nadbudówka zaś była drewniana. Początkowym uzbrojeniem okrętu były dwa działa kalibru 75 mm uzupełnione dwoma karabinami maszynowymi Maxim. Jednostka brała udział w obu wojnach światowych i wojnie estońsko-bolszewickiej działając na wodach jeziora Pejpus. Kilkakrotnie zatapiana i ostatecznie zezłomowana po 1953 roku.

9 stycznia edytuj

DeSoto Fireflite – model samochodu marki DeSoto klasy wyższej średniej, produkowany w Stanach Zjednoczonych w latach 1954–1960 przez koncern Chryslera; posiadał trzy generacje. Nowa linia marki DeSoto została zaprezentowana w październiku 1954 roku. Wraz ze zmianą stylistyki nadwozi w nowoczesnym duchu Forward Look zmieniono listę oferowanych modeli, wprowadzając jako nowy najdroższy Fireflite, który usunął na drugą pozycję DeSoto Firedome. Sylwetka nowego modelu była niższa, bardziej dynamiczna i pozbawiona wystających na boki błotników tylnych, z mocno wygiętą panoramiczną szybą przednią, a do samochodów DeSoto z poprzednich lat nawiązywała tylko atrapa chłodnicy z siedmioma pionowymi chromowanymi żebrami. Do czasu rozbudowania oferty nadwoziowej modelu Adventurer w 1960 roku Fireflite stanowił zwieńczenie drabiny modeli osobowych; w ostatnim roku produkcji spadł do roli tańszego modelu marki DeSoto. Napędzały go wyłącznie silniki benzynowe w układzie V8 o pojemności od 4,8 do 6,3 litra; wersje nadwoziowe obejmowały czterodrzwiowy sedan, dwu- i czterodrzwiowy hardtop, kabriolet oraz kombi. Łącznie wyprodukowano 121 tysięcy egzemplarzy wszystkich generacji modelu.

10 stycznia edytuj

Bośnia i Hercegowina na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ kadry sportowców reprezentujących Bośnię i Hercegowinę na zimowych igrzyskach olimpijskich w Vancouver w 2010 roku. W kadrze znalazło się pięcioro zawodników – dwóch mężczyzn i trzy kobiety. Wystąpili oni w ośmiu konkurencjach olimpijskich w trzech dyscyplinach sportowych – biathlonie, biegach narciarskich oraz narciarstwie alpejskim. Reprezentanci Bośni i Hercegowiny nie zdobyli medali, ich najlepszym rezultatem w Vancouver było 36. miejsce Marko Rudicia w slalomie mężczyzn. Najmłodszym reprezentantem Bośni i Hercegowiny na igrzyskach w Vancouver był biegacz narciarski Mladen Plakalović, który w dniu otwarcia igrzysk miał 18 lat i 141 dni. Z kolei najstarszą była alpejka Žana Novaković - 24 lata i 248 dni, która pełniła rolę chorążego reprezentacji podczas ceremonii otwarcia. Był to piąty start reprezentacji Bośni i Hercegowiny na zimowych igrzyskach olimpijskich i dziesiąty start olimpijski, wliczając w to letnie występy.

11 stycznia edytuj

U-11 – niemiecki okręt podwodny typu IIB z okresu międzywojennego i II wojny światowej o wyporności podwodnej 328 ton. Zaprojektowany w tajnym biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw w Holandii, zwodowany 27 sierpnia 1935 roku i przyjęty do służby w Kriegsmarine miesiąc później. Napęd zapewniały dwa 6-cylindrowe czterosuwowe silniki Diesla oraz dwa silniki elektryczne. Wyposażony był w trzy wyrzutnie torpedowe kalibru 53,3 cm na dziobie, z dwiema torpedami G7a lub G7e w zapasie. Nie posiadał działa okrętowego, lecz jedynie działko przeciwlotnicze. Nie przeprowadził żadnego patrolu bojowego i nie zatopił żadnej jednostki, pełnił natomiast funkcje szkoleniowo-treningowe. Od maja 1941 roku pełnił rolę laboratorium eksperymentalno-testowego, na którym m.in. po raz pierwszy testowano powłokę anechoiczną „Alberich”. Wycofany ze służby 5 stycznia 1945 roku, po czym został zatopiony przez własną załogę. Wrak okrętu został pocięty na złom w 1947 roku.

12 stycznia edytuj

Teodor Peterek (ur. 7 listopada 1910 w Świętochłowicach, zm. 12 stycznia 1969 w Słupcu) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1931–1938, olimpijczyk, trener piłkarski. Karierę piłkarską rozpoczynał w 1925 roku w juniorach Śląsku Świętochłowice, skąd po dwóch latach przeniósł się do młodzieżowej drużyny Ruchu Chorzów. W 1928 roku został włączony do seniorów Ruchu, w którym występował do wybuchu II wojny światowej. Zdobył z nim w tym czasie pięciokrotnie mistrzostwo Polski, a także dwukrotnie był królem strzelców rozgrywek I ligi. Jest członkiem Klubu 100 z dorobkiem 157 bramek. W latach 1939–1941 grał w powołanym przez władze okupacyjne Bismarckhütter SV. W czasie wojny został wcielony do Wehrmachtu, a następnie trafił do Polskich Sił Zbrojnych. Po wojnie był zawodnikiem francuskiego klubu St. Avon i do 1948 roku ponownie Ruchu Chorzów. Po zakończeniu kariery piłkarskiej był trenerem rezerw Ruchu Chorzów, Polonii Piekary Śląskie, Zagłębia Dąbrowa Górnicza, Stilonu Gorzów Wielkopolski, Górnika Radlin, Pogoni Nowy Bytom, Sparty Orzesze oraz Górnika Słupiec.

13 stycznia edytuj

XXII Puchar Gordona Bennetta – zawody balonów wolnych o Puchar Gordona Bennetta, które rozpoczęły się 23 września w 1934 roku w Warszawie. Po raz pierwszy organizatorem zawodów został Aeroklub Polski, dzięki zwycięstwu w 1933 roku w USA załogi balonu Kościuszko. Zawody, w których uczestniczyło 16 balonów z 8 państw, jak w poprzednim roku wygrała załoga Franciszek Hynek/Władysław Pomaski w balonie Kościuszko, przed balonami Warszawa i Belgica. Zwycięzcy wylądowali w okolicach Woroneża, ponad 1333 km od miejsca startu. W tej edycji zawodów po raz pierwszy była utrzymywana łączność radiowa pomiędzy balonem a radiostacją odbiorczą naziemną. Balon Syrena, który wyruszył na trasę jako ostatni, zabrał radiostację krótkofalarską typu „Ava”. Część przesłanej korespondencji była transmitowana na falach Polskiego Radia. Równolegle rozegrano też zawody balonikowe i wysłano balon Legionowo z pocztą balonową.

14 stycznia edytuj

SS-Wachmannschaften – kolaboracyjna formacja z okresu II wojny światowej, złożona przede wszystkim z sowieckich jeńców wojennych, którzy przeszli na służbę niemiecką i zostali przeszkoleni w obozie SS w Trawnikach. Niemcy przystąpili do organizowania oddziałów wartowniczych we wrześniu 1941 roku. W ich szeregi werbowano przede wszystkim Ukraińców i sowieckich volksdeutschów, lecz obok nich także przedstawicieli innych narodów Związku Radzieckiego. Przez oddziały SS-Wachmannschaften przeszło prawdopodobnie około 5 tys. strażników. Pierwotnie zakładano, że będą pełnić służbę w bazach SS oraz policji na okupowanych terenach ZSRR. W rzeczywistości formację wykorzystywano przede wszystkim do realizacji zadań związanych z eksterminacją Żydów w okupowanej Polsce. Podczas akcji „Reinhardt” członkowie SS-Wachmannschaften uczestniczyli w likwidacji gett, przeprowadzali masowe egzekucje oraz pełnili służbę wartowniczą w obozach śmierci w Bełżcu, Sobiborze oraz Treblince. Wzięli również udział w tłumieniu powstania w getcie warszawskim. Po zakończeniu akcji „Reinhardt” część wachmanów odkomenderowano na wybrzeże Adriatyku, a część wcielono do załóg różnych obozów koncentracyjnych i obozów pracy.

15 stycznia edytuj

Impierator – statek pasażerski oraz okręt służący w marynarkach wojennych Imperium Rosyjskiego, obu stron rosyjskiej wojny domowej (jako Priezidient), Republiki Estońskiej (jako Vanemuine), ZSRR (jako Issa) oraz III Rzeszy (pod estońską nazwą). Parowiec został wybudowany w 1914 roku przez stocznię A. Alhström w Warkaus jako statek pasażerski. Statek miał 37,8–38 metrów całkowitej długości. Kadłub wykonany był z żelaza techniką nitowania. Żelazo stanowiło również główny materiał pokładu, nadbudówka zaś była drewniana. Początkowym uzbrojeniem okrętu były dwa działa kalibru 75 mm uzupełnione dwoma karabinami maszynowymi Maxim. Jednostka brała udział w obu wojnach światowych i wojnie estońsko-bolszewickiej działając na wodach jeziora Pejpus. Kilkakrotnie zatapiana i ostatecznie zezłomowana po 1953 roku.

16 stycznia edytuj

DeSoto Fireflite – model samochodu marki DeSoto klasy wyższej średniej, produkowany w Stanach Zjednoczonych w latach 1954–1960 przez koncern Chryslera; posiadał trzy generacje. Nowa linia marki DeSoto została zaprezentowana w październiku 1954 roku. Wraz ze zmianą stylistyki nadwozi w nowoczesnym duchu Forward Look zmieniono listę oferowanych modeli, wprowadzając jako nowy najdroższy Fireflite, który usunął na drugą pozycję DeSoto Firedome. Sylwetka nowego modelu była niższa, bardziej dynamiczna i pozbawiona wystających na boki błotników tylnych, z mocno wygiętą panoramiczną szybą przednią, a do samochodów DeSoto z poprzednich lat nawiązywała tylko atrapa chłodnicy z siedmioma pionowymi chromowanymi żebrami. Do czasu rozbudowania oferty nadwoziowej modelu Adventurer w 1960 roku Fireflite stanowił zwieńczenie drabiny modeli osobowych; w ostatnim roku produkcji spadł do roli tańszego modelu marki DeSoto. Napędzały go wyłącznie silniki benzynowe w układzie V8 o pojemności od 4,8 do 6,3 litra; wersje nadwoziowe obejmowały czterodrzwiowy sedan, dwu- i czterodrzwiowy hardtop, kabriolet oraz kombi. Łącznie wyprodukowano 121 tysięcy egzemplarzy wszystkich generacji modelu.

17 stycznia edytuj

Bośnia i Hercegowina na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ kadry sportowców reprezentujących Bośnię i Hercegowinę na zimowych igrzyskach olimpijskich w Vancouver w 2010 roku. W kadrze znalazło się pięcioro zawodników – dwóch mężczyzn i trzy kobiety. Wystąpili oni w ośmiu konkurencjach olimpijskich w trzech dyscyplinach sportowych – biathlonie, biegach narciarskich oraz narciarstwie alpejskim. Reprezentanci Bośni i Hercegowiny nie zdobyli medali, ich najlepszym rezultatem w Vancouver było 36. miejsce Marko Rudicia w slalomie mężczyzn. Najmłodszym reprezentantem Bośni i Hercegowiny na igrzyskach w Vancouver był biegacz narciarski Mladen Plakalović, który w dniu otwarcia igrzysk miał 18 lat i 141 dni. Z kolei najstarszą była alpejka Žana Novaković - 24 lata i 248 dni, która pełniła rolę chorążego reprezentacji podczas ceremonii otwarcia. Był to piąty start reprezentacji Bośni i Hercegowiny na zimowych igrzyskach olimpijskich i dziesiąty start olimpijski, wliczając w to letnie występy.

18 stycznia edytuj

U-11 – niemiecki okręt podwodny typu IIB z okresu międzywojennego i II wojny światowej o wyporności podwodnej 328 ton. Zaprojektowany w tajnym biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw w Holandii, zwodowany 27 sierpnia 1935 roku i przyjęty do służby w Kriegsmarine miesiąc później. Napęd zapewniały dwa 6-cylindrowe czterosuwowe silniki Diesla oraz dwa silniki elektryczne. Wyposażony był w trzy wyrzutnie torpedowe kalibru 53,3 cm na dziobie, z dwiema torpedami G7a lub G7e w zapasie. Nie posiadał działa okrętowego, lecz jedynie działko przeciwlotnicze. Nie przeprowadził żadnego patrolu bojowego i nie zatopił żadnej jednostki, pełnił natomiast funkcje szkoleniowo-treningowe. Od maja 1941 roku pełnił rolę laboratorium eksperymentalno-testowego, na którym m.in. po raz pierwszy testowano powłokę anechoiczną „Alberich”. Wycofany ze służby 5 stycznia 1945 roku, po czym został zatopiony przez własną załogę. Wrak okrętu został pocięty na złom w 1947 roku.

19 stycznia edytuj

Teodor Peterek (ur. 7 listopada 1910 w Świętochłowicach, zm. 12 stycznia 1969 w Słupcu) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1931–1938, olimpijczyk, trener piłkarski. Karierę piłkarską rozpoczynał w 1925 roku w juniorach Śląsku Świętochłowice, skąd po dwóch latach przeniósł się do młodzieżowej drużyny Ruchu Chorzów. W 1928 roku został włączony do seniorów Ruchu, w którym występował do wybuchu II wojny światowej. Zdobył z nim w tym czasie pięciokrotnie mistrzostwo Polski, a także dwukrotnie był królem strzelców rozgrywek I ligi. Jest członkiem Klubu 100 z dorobkiem 157 bramek. W latach 1939–1941 grał w powołanym przez władze okupacyjne Bismarckhütter SV. W czasie wojny został wcielony do Wehrmachtu, a następnie trafił do Polskich Sił Zbrojnych. Po wojnie był zawodnikiem francuskiego klubu St. Avon i do 1948 roku ponownie Ruchu Chorzów. Po zakończeniu kariery piłkarskiej był trenerem rezerw Ruchu Chorzów, Polonii Piekary Śląskie, Zagłębia Dąbrowa Górnicza, Stilonu Gorzów Wielkopolski, Górnika Radlin, Pogoni Nowy Bytom, Sparty Orzesze oraz Górnika Słupiec.

20 stycznia edytuj

Worms Armageddon – komputerowa strategiczna gra turowa, wyprodukowana przez brytyjskie studio Team17 i wydana w 1999 roku przez MicroProse. Jest trzecią częścią serii Worms, wprowadzającą m.in. nowe rodzaje broni. Początkowo ukazała się w wersji na system operacyjny Microsoft Windows, natomiast później stworzono jej edycje na platformy PlayStation, Dreamcast, Nintendo 64 oraz Game Boy Color. W Worms Armageddon gracz kieruje drużyną składającą się z najwyżej ośmiu dżdżownic, których zadaniem jest pokonanie drużyny przeciwnika przy użyciu szerokiego asortymentu broni. Rozgrywka ma miejsce na dwuwymiarowej planszy podatnej na zniszczenia i toczy się w określonych czasem turach. Przeciwnikami kierować mogą inni gracze lub komputer. Grę cechuje specyficzny humor oraz kreskówkowa oprawa graficzna. Worms Armageddon została pozytywnie przyjęta przez krytyków, którzy chwalili dopracowaną rozgrywkę oraz stylizowaną oprawę graficzną. Krytyka natomiast dotyczyła niewielkich zmian wprowadzonych w stosunku do poprzednich części serii. Główny projektant Worms Armageddon, Andy Davidson, uznawał ją za skończone dzieło, po którego produkcji opuścił Team17.

21 stycznia edytuj

Czas teraźniejszy w języku angielskim – konstrukcje gramatyczne obrazujące teraźniejszość w angielskim systemie gramatycznym. Teraźniejszość w języku angielskim opisywana jest inaczej niż w większości języków indoeuropejskich, nie wyłączając germańskich. Odmiennie opisuje stany, inaczej zaś aktualnie wykonywane czynności. Wreszcie angielski dysponuje konstrukcją łączącą przeszłość z teraźniejszością, nadając zdarzeniom przeszłym aspektu teraźniejszego. Język angielski dysponuje czterema gramatycznymi formami czasowymi do wyrażania teraźniejszości: czasem teraźniejszym prostym, czasem postępującym, czasem teraźniejszo-przeszłym, czasem teraźniejszo-przeszłym postępującym. Poza tymi czterema strukturami istnieje kilka innych sposobów informowania o teraźniejszości. Istnieje grupa czasowników, które nigdy nie przyjmują formy postępującej.

22 stycznia edytuj

Andriej Drukart (ur. 20 października 1822 w Mścisławiu, zm. 5 czerwca 1874 w Siedlcach) – działacz państwowy Imperium Rosyjskiego, pierwszy wicegubernator guberni siedleckiej. Karierę urzędniczą rozpoczął w Kancelarii Gubernatora Mohylewskiego w lipcu 1843 roku, jako urzędnik do pisma. Od maja 1845 roku zajmował podobne stanowisko w guberni kijowskiej. W 1846 roku otrzymał awans na stanowisko młodszego pomocnika zarządzającego kancelarią i swoją pierwszą rangę cywilną – registratora kolegialnego. W 1866 roku został przeniesiony do Królestwa Polskiego. Początkowo pracował w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych, zaś od grudnia organizował w Siedlcach funkcjonowanie nowej guberni. Od 27 września 1867 roku był w niej oficjalnie wicegubernatorem, chociaż obowiązki pełnił już od stycznia. W tym czasie, w sierpniu, pacyfikował w Łomazach protesty miejscowych unitów przeciwko wprowadzanym odgórnie zmianom w liturgii, poprzedzającym likwidację unickiej diecezji chełmskiej i przymusowe włączenie wiernych do Cerkwi prawosławnej.

23 stycznia edytuj

Pollux – polski holownik z okresu dwudziestolecia międzywojennego, służący początkowo w polskiej Marynarce Wojennej, a następnie w służbie cywilnej. Jednostka została zbudowana w 1900 roku w niemieckiej stoczni, prawdopodobnie w Gdańsku, po czym wiosną 1920 roku została zakupiona przez Polskę. W latach 1920–1922 służyła w polskiej Marynarce Wojennej, a następnie używano ją w służbie cywilnej. Załoga jednostki składała się z pięciu osób – kierownika i czterech marynarzy. W 1925 roku holownik został wystawiony na sprzedaż i nabyty przez armatora z Wolnego Miasta Gdańsk. Jednostka była użytkowana na pewno do 1943 roku, a jej dalszy los jest nieznany. Pollux oraz zakupiony w tym samym czasie Castor były pierwszymi holownikami w polskiej flocie.

24 stycznia edytuj

Tomasz Tatar (ur. ok. 1788, zm. 13 lipca 1858) – myśliwy oraz zbójnik tatrzański. Informacje o życiu Tomasza Tatara są skąpe i szczątkowe. Istnieje możliwość, że w istocie miał na imię Szymon, a Tomasz był jedynie jego przydomkiem. Tatar pochodził ze Skibówek w zachodniej części Zakopanego. Uciekł z wojska austriackiego lub przed poborem do wojska około 1835 roku. Od tego czasu żył samotnie w górach. Z innymi zbójnikami utrzymywał stosunki rzadkie i ostrożne. Z obawy przed odpowiedzialnością prawną grożącą bliskim dezerterów rodzina wkrótce zerwała z nim kontakty. Według legendy miał dokładnie raz w życiu zabić człowieka, mianowicie harnasia, który próbował narzucić swoje rządy ludziom gór, źródła jednak wymieniają liczne przypadki, w których ranił i mordował. Zbójował przede wszystkim na Orawie, wyłącznie w pojedynkę, i budził tam niemały postrach. Tatar spędził jako samotny zbójnik około 40–50 lat. Dotknięty postępującą ślepotą i ciężką chorobą płuc, Tomasz Tatar powrócił do domu rodzinnego i zamieszkał z bratem. Tomasz Tatar jest uwieczniony w dziełach Stanisława Witkiewicza, Kazimierza Przerwy-Tetmajera oraz Walerego Eljasza-Radzikowskiego; prawdopodobnie był także pierwowzorem postaci uwięzionego zbójnika w Popiołach Stefana Żeromskiego.

25 stycznia edytuj

Puchar Świata w skokach narciarskich Zakopane 1999 – zawody w skokach narciarskich przeprowadzone w ramach Pucharu Świata w skokach narciarskich 1999/2000 między 17 a 19 grudnia 1999 roku na Wielkiej Krokwi w Zakopanem. Rozegrane zostały dwa konkursy indywidualne na dużej skoczni. Były to 6. i 7. zawody Pucharu Świata w sezonie 1999/2000. Oba konkursy zakończyły się zwycięstwem reprezentanta Niemiec, Martina Schmitta. Dwukrotnie na drugim miejscu sklasyfikowany został Janne Ahonen. Trzecią pozycję w pierwszym konkursie zajął Lasse Ottesen, a w drugim Andreas Widhölzl. Po raz czwarty w historii, po 1996, 1998 i styczniu 1999 roku, w ramach Pucharu Świata w skokach narciarskich w Zakopanem rozegrano dwa konkursy indywidualne na dużej skoczni. W 1980 roku zorganizowano po jednym konkursie na normalnej i dużej skoczni, natomiast w 1990 roku jeden konkurs na dużej skoczni. Do zawodów zostało zgłoszonych 86 zawodników z 17 reprezentacji. Najstarszym uczestnikiem był reprezentant Norwegii, Espen Bredesen (31 lat i 318 dni), a najmłodszym Polak, Tomisław Tajner (16 lat i 217 dni).

26 stycznia edytuj

Zachari Sotirow (ur. 3 stycznia 1973 w Samokowie) – bułgarski skoczek narciarski, olimpijczyk, w latach 1991–2009 rekordzista Bułgarii w długości skoku narciarskiego. W 1989 roku zajął szóste miejsce w konkursie drużynowym na zimowej uniwersjadzie w Sofii. W tym samym roku zwyciężył w międzynarodowym konkursie skoków w Rovaniemi w kategorii juniorów. Trzykrotnie wziął udział w mistrzostwach świata juniorów. Najlepszy rezultat osiągnął w 1991 roku w Reit im Winkl, kiedy to zajął 16. miejsce w rywalizacji indywidualnej. W latach 1989–1993 startował w zawodach Pucharu Świata. W debiutanckim sezonie zajął 10. miejsce w konkursie w Libercu i tym samym zdobył pierwsze i jedyne w karierze punkty do klasyfikacji generalnej. Dokonał tego jako drugi bułgarski skoczek w historii po Władimirze Brejczewie. W lutym 1991 roku oddał najdłuższy w karierze skok na odległość 162 metrów. Wynik ten był rekordem Bułgarii w długości skoku aż do 2009 roku, kiedy to poprawił go Petyr Fyrtunow.

27 stycznia edytuj

Worms Armageddon – komputerowa strategiczna gra turowa, wyprodukowana przez brytyjskie studio Team17 i wydana w 1999 roku przez MicroProse. Jest trzecią częścią serii Worms, wprowadzającą m.in. nowe rodzaje broni. Początkowo ukazała się w wersji na system operacyjny Microsoft Windows, natomiast później stworzono jej edycje na platformy PlayStation, Dreamcast, Nintendo 64 oraz Game Boy Color. W Worms Armageddon gracz kieruje drużyną składającą się z najwyżej ośmiu dżdżownic, których zadaniem jest pokonanie drużyny przeciwnika przy użyciu szerokiego asortymentu broni. Rozgrywka ma miejsce na dwuwymiarowej planszy podatnej na zniszczenia i toczy się w określonych czasem turach. Przeciwnikami kierować mogą inni gracze lub komputer. Grę cechuje specyficzny humor oraz kreskówkowa oprawa graficzna. Worms Armageddon została pozytywnie przyjęta przez krytyków, którzy chwalili dopracowaną rozgrywkę oraz stylizowaną oprawę graficzną. Krytyka natomiast dotyczyła niewielkich zmian wprowadzonych w stosunku do poprzednich części serii. Główny projektant Worms Armageddon, Andy Davidson, uznawał ją za skończone dzieło, po którego produkcji opuścił Team17.

28 stycznia edytuj

Czas teraźniejszy w języku angielskim – konstrukcje gramatyczne obrazujące teraźniejszość w angielskim systemie gramatycznym. Teraźniejszość w języku angielskim opisywana jest inaczej niż w większości języków indoeuropejskich, nie wyłączając germańskich. Odmiennie opisuje stany, inaczej zaś aktualnie wykonywane czynności. Wreszcie angielski dysponuje konstrukcją łączącą przeszłość z teraźniejszością, nadając zdarzeniom przeszłym aspektu teraźniejszego. Język angielski dysponuje czterema gramatycznymi formami czasowymi do wyrażania teraźniejszości: czasem teraźniejszym prostym, czasem postępującym, czasem teraźniejszo-przeszłym, czasem teraźniejszo-przeszłym postępującym. Poza tymi czterema strukturami istnieje kilka innych sposobów informowania o teraźniejszości. Istnieje grupa czasowników, które nigdy nie przyjmują formy postępującej.

29 stycznia edytuj

Płomykówka malutka – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny płomykówkowatych. Występuje endemicznie w Demokratycznej Republice Konga. Widziany dwa razy, w 1951 roku, gdy go odkryto oraz w 1996 roku. Z 1974 roku pochodzi niepotwierdzone doniesienie dotyczące obserwacji ptaka w Burundi, natomiast w 1990 roku w Rwandzie, w lesie Nyungwe, nagrano głos nieokreślonego gatunku sowy. Długość ciała zmierzono jedynie u jednego osobnika, wynosi 24 cm. Dwa znane osobniki to samice. Kolorystyka upierzenia składa się z różnych odcieni brązu, barwy płowej, czerni i białawych barw. Dwie lokacje, w których widziano ptaka, to oddalone od siebie o 95 km miejsca w skrajnie wschodniej Demokratycznej Republice Konga. Brak informacji o głosie, pożywieniu i lęgach; wiadomo, że drugi osobnik, złapany w maju, miał dobrze rozwiniętą plamę lęgową. IUCN uznaje gatunek za zagrożony wyginięciem.

30 stycznia edytuj

U-3 – niemiecki okręt podwodny typu IIA, służący w Kriegsmarine w dwudziestoleciu międzywojennym i podczas II wojny światowej. Była to niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób. Zwodowana 19 lipca 1935 roku (18 dni po siostrzanym U-2), 6 sierpnia przyjęta w skład Kriegsmarine. Początkowo U-3 pełnił rolę szkoleniowo-treningową z przerwami na patrole bojowe, w 1938 roku dowództwo objął Joachim Schepke – jeden z najbardziej zasłużonych dowódców niemieckich okrętów podwodnych. Od września 1939 roku przeprowadził pięć patroli bojowych na Morzu Północnym, 30 września zatopił dwa transportowce: duński i szwedzki. W kwietniu 1940 roku uniknął zatopienia brytyjskimi torpedami. 1 lipca 1940 roku został ponownie skierowany do działań szkoleniowych, które prowadził z Piławy. W sierpniu 1944 roku został wycofany ze służby i używany w charakterze rezerwuaru części zamiennych.

31 stycznia edytuj

KT-88 – polski kuter torpedowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewiętnastu pozyskanych przez Polskę radzieckich okrętów projektu 183. Jednostkę zbudowano w stoczni numer 5 w Leningradzie, a następnie została zakupiona przez Polskę i w czerwcu 1957 roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Jednostka wyposażona była w dwie pojedyncze wyrzutnie torpedowe TTKA-53M kal. 533 mm, umieszczone wzdłuż burt na śródokręciu z odchyleniem 6° na zewnątrz, przenosząc dwie torpedy typu 53-38U lub 53-39. Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły dwa podwójne zestawy działek automatycznych 2M-3M kal. 25 mm, z łącznym zapasem amunicji wynoszącym 4000 naboi, umieszczone przed nadbudówką. Intensywnie eksploatowany okręt, oznaczony znakami burtowymi KT-88 i 415, zakończył służbę jako kuter torpedowy w październiku 1973 roku, po czym przystosowano go do pełnienia roli okrętu-celu i oznaczono KS-3. Ostatecznie został skreślony z listy floty 31 grudnia 1980 roku.