Szachy błyskawiczne
Szachy błyskawiczne – termin określający krótką partię szachową, w której każdy z graczy ma do dyspozycji nie więcej niż 10 minut[1]. W środowisku szachowym popularnym określeniem partii błyskawicznej jest blitz (to niemieckie słowo oznacza błyskawicę).
Opis gryEdytuj
W blitzu każdy z rozgrywających otrzymuje do dyspozycji będąc na posunięciu łączny niewielki czas do namysłu rozłożony na całą partię, bez określenia liczby wykonanych posunięć kontrolnych, jak ma to miejsce np. w normalnej partii turniejowej (np. partia turniejowa: 30 pierwszych posunięć należy wykonać w ciągu 1 godziny, a następne do końca partii w ciągu następnej 1 godziny) – zwykle jest to 5 minut, ale także spotyka się 3 minuty a czasem nawet 1 minutę.
W blitzu nie prowadzi się dokumentacji przebiegu partii (czyli jej zapisu na specjalnych blankietach – w partii turniejowej jest obowiązek prowadzenia przez każdego z grających takiego zapisu pod groźbą przegrania partii). W blitzu przegrywa się partię w przypadku: mata, przekroczenia czasu (i zareklamowania tego przez przeciwnika), wykonania nieprawidłowego (i zareklamowanego przez przeciwnika) posunięcia (na przykład zagrania skoczkiem jak gońcem lub niezejścia z szachu). Pamiętać też należy, że nie każde przekroczenie czasu przez przeciwnika gwarantuje wygraną – konieczne jest posiadanie materiału do dania hipotetycznego mata, aby uznać takie przekroczenie za wygraną.
W szachach błyskawicznych zdarzają się sytuacje sporne – nieraz konfliktowe – dlatego aby załagodzić je, wymaga się od grających, a także od sędziów prowadzących zawody, sporej kultury osobistej. Turnieje, ze względu na swoją szybkość, są bardzo widowiskowe. Organizowane są w blitzu mistrzostwa miast, okręgu, kraju, kontynentu oraz mistrzostwa świata. Partie typu blitz są rozgrywane jako dogrywki w najważniejszych turniejach szachowych, i często z powodu dużej ilości remisów w szachach klasycznych to one wyłaniają zwycięzcę. Przykładem może być mecz o mistrzostwo świata w szachach 2018, w którym Magnus Carlsen obronił tytuł mistrza dopiero po wygranej w blitzie[2]. W szachach szybkich istnieje powiedzenie, że zawodnik "ma dwóch przeciwników, oponenta i czas".
Dzięki zdobyczom technicznym szachy szybkie zyskują szeroką popularność jako sport elektroniczny. Rozgrywki te charakteryzują się pewnymi różnicami (oferują na przykład opcję kolejkowania posunięć, w celu zaoszczędzenia czasu, zwanych premove'ami), brak możliwości wykonania ruchu niezgodnego z zasadami gry czy chwytania bierek przed wykonaniem ruchu. Tego typu rozgrywki zyskały uznanie czołowych arcymistrzów szachowych, z których wielu prowadzi kanały tematyczne (np. na portalach Twitch czy YouTube), gdzie udostępniają swoje partie i dyskutują z publiką[3].
Założenia w blitzuEdytuj
Wielu szachistów niemających większych szans w partiach dłuższych gra bardzo dobrze w blitza, rywalizując z przeciwnikami z o wiele lepszym rankingiem. W tym systemie bardzo ważna jest umiejętność zapamiętywania sytuacji i grania z pamięci – istotne jest tzw. granie od ręki, czyli przesuwanie figur bez analizy sytuacji w bezpieczne miejsce. Ruch wykonywany przez zawodnika może być w istocie beznadziejny (np. położona bierka może zostać związana z królem), ale ze względu na czas drugi zawodnik najczęściej koncentruje się na zagraniu, które zaplanował na czasie przeciwnika i istnieje bardzo małe ryzyko, że nieoczywisty błąd zostanie wykorzystany. W końcówkach, gdy zostaje po kilkanaście sekund, zawodnik mający przewagę najczęściej koncentruje się na jak najszybszym zamatowaniu, a gracz ze stratą stara się unikać mata (jednocześnie nie próbując odrobić strat, gdyż gra ofensywa pochłania relatywnie więcej czasu niż obrona przed matem). W blitzu stosowane są taktyki niemające racji bytu w normalnym szachach – polegają one na zaskoczeniu przeciwnika oryginalnym debiutem (który w istocie może mieć sporo wad, jednak bardzo trudnych do zauważenia przy tym tempie gry) lub stosowaniem wielu ofiar, które zmuszają przeciwnika do chwili namysłu. Bardzo częstym elementem gry są celowe podstawienia figur pod bicie (jeżeli przeciwnik nie zauważy, podstawiona figura może wyrządzić mu wiele szkód).
W blitzu o wiele rzadziej zdarzają się przypadki poddania partii niż w szachach o dłuższym czasie namysłu. Wynika to z tego, że gracz mający stratę (nawet bardzo znaczną) może liczyć na nieprawidłowe posunięcie przeciwnika lub na przekroczenie przez niego czasu.
BulletEdytuj
Szachy typu bullet (słowo to w języku angielskim oznacza kulę rewolwerową) to odmiana szachów błyskawicznych, w których każdy z graczy ma od 1 do 3 minut na całą partię. W szachach tych najistotniejszym elementem jest bardzo szybkie wykonywanie dozwolonych posunięć oraz gra z pamięci.
Mistrzostwa świataEdytuj
MężczyźniEdytuj
Pierwsze oficjalne mistrzostwa świata rozegrano w 1988 roku w Kanadzie, a następne dopiero po osiemnastoletniej przerwie.
| Rok / Miasto | System | Medaliści | Wyniki |
|---|---|---|---|
| 1988 Saint John |
pucharowy | [1] | |
| 2006 Riszon Le Syjon |
kołowy | [2] | |
| 2007 Moskwa |
dwukołowy | [3] | |
| 2008 Ałmaty |
kołowy | [4] | |
| 2009 Moskwa |
dwukołowy | [5] | |
| 2010 Moskwa |
dwukołowy | [6] | |
| 2012 Astana |
dwukołowy | [7] | |
| 2013 Chanty-Mansyjsk |
szwajcarski | [8] | |
| 2014 Dubaj |
szwajcarski | [9] |
KobietyEdytuj
Pierwsze mistrzostwa świata kobiet rozegrano w 2010 r. w Moskwie, zawody sędziował Andrzej Filipowicz.
| Rok / Miasto | System | Medalistki | Wyniki |
|---|---|---|---|
| 2010 Moskwa |
dwukołowy | [10] | |
| 2014 Chanty-Mansyjsk |
dwukołowy | [11] |
Mistrzostwa PolskiEdytuj
Mistrzostwa Polski w szachach błyskawicznych rozgrywane są od roku 1966 (mężczyźni) oraz 1972 (kobiety). Najwięcej tytułów mistrzów kraju na swoim koncie posiadają: wśród mężczyzn arcymistrz Włodzimierz Schmidt (16 zwycięstw), natomiast wśród kobiet arcymistrzyni Hanna Ereńska-Barlo (11 zwycięstw).
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ KODEKS SZACHOWY - ZMIANY OD 1 LIPCA 2014 R.
- ↑ International Chess Federation, www.fide.com [dostęp 2020-07-19] (ang.).
- ↑ Twitch, Twitch [dostęp 2020-07-19].