Szapsel Rotholc
Szapsel Rotholc (ur. 7 lutego 1913[2] w Warszawie, zm. 29 lutego 1996 w Montrealu[3][2]) – polski bokser pochodzenia żydowskiego, medalista mistrzostw Europy.
 Szapsel Rotholc (1934) | |||||||||||||||||||
| Pseudonim |
Szapsio[1] | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
7 lutego 1913 | ||||||||||||||||||
| Data i miejsce śmierci |
29 lutego 1996 | ||||||||||||||||||
| Kategoria wagowa |
musza | ||||||||||||||||||
| Klub |
Gwiazda Warszawa | ||||||||||||||||||
| Dorobek medalowy | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Życiorys edytuj
Był synem Lejba i Liby[4]. Pochodził z biednej rodziny. Z zawodu był zecerem-drukarzem.
Przez całą swoją dziesięcioletnią karierę był zawodnikiem klubu Gwiazda Warszawa, w latach 1929–1939, należał do najlepszych bokserów wagi muszej w Polsce[5]. Z powodzeniem startował w mistrzostwach Europy w Budapeszcie 1934, zdobywając brązowy medal. Był mistrzem Polski w 1933 (jako pierwszy żydowski pięściarz)[4] i wicemistrzem w 1934 w kategorii muszej. Zbiegiem okoliczności (kontuzja dłoni[2]) nie wystąpił na igrzyskach olimpijskich w Berlinie (1936), ale za złamanie bojkotu Igrzysk ze strony środowisk żydowskich został usunięty z żydowskiego związku zecerów i zaczął zarabiać na życie jako szofer-mechanik[4].
Wystąpił 16 razy w reprezentacji Polski, odnosząc 15 zwycięstw i 1 remis w latach 1934–1939. Odniósł zwycięstwo kilka dni po Nocy kryształowej (13 listopada 1938) w meczu Polska-Niemcy w Hali Stulecia we Wrocławiu nad Nikolausem Obermauerem, późniejszym wicemistrzem Europy[6]. Zajmował kolejno 10 i 6 miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego w 1934 i 1935.
Na 135 stoczonych oficjalnie walk wygrał ponad 120[4]. Bardzo szybki, waleczny i nieustępliwy „Szapsio” cieszył się ogromną popularnością wśród warszawskich kibiców boksu[4].
Jesienią 1939 został zatrzymany na polecenie Josefa Meisingera, Komendanta SD i Policji Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego i brutalnie pobity. Miał to być odwet za zwycięstwo Rotholca w walce z jednym z niemieckich bokserów[7].
Był jednym z nielicznych bokserów pochodzenia żydowskiego, którym udało się przeżyć okupację. Przebywał w getcie warszawskim, gdzie był funkcjonariuszem Żydowskiej Służby Porządkowej[6], skąd zdołał uciec i ukryć się po stronie „aryjskiej”.
Po upadku powstania warszawskiego przebywał w obozie w Pruszkowie i stąd został wywieziony do Niemiec[2]. Po wojnie wrócił do Polski i zamieszkał w Łodzi.
W listopadzie 1946 stanął przed Sądem Obywatelskim przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich w związku z zarzutami współpracy z Niemcami w getcie warszawskim, w szeregach tamtejszej policji żydowskiej[8][9]. Relacje świadków były rozbieżne. Jedni twierdzili, że byli przez niego bici, inni wskazywali, że pomógł uniknąć śmierci jednemu z przedwojennych żydowskich bokserów. Sam bronił się twierdząc, że chciał wykorzystać swoją pozycję do pomocy innym. W wyniku rozprawy został skazany na dwuletnie wykluczenie ze społeczności żydowskiej i trzyletnie zawieszenie praw cywilnych, ale werdykt został uchylony w czerwcu 1948[10]. Podjął pracę jako trener w klubie Zryw Łódź[2], w 1949 wyemigrował do Belgii, a następnie do Kanady. Zajmował się tam zawodowo kuśnierstwem[2].
W kulturze masowej edytuj
Pierwowzór postaci Jakuba Szapiry z dwóch powieści Szczepana Twardocha: Król oraz Królestwo, a także serialu nakręconego na podstawie pierwszej z nich[1].
Walka pięściarza z Wernerem Spannagelem w Poznaniu w 1934 roku została odtworzona w powieści Mora Piotra Bojarskiego[11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Marta Korycka: Najpierw był tata Tasiemka. O prawdziwych inspiracjach stojących za „Królem”. kultura.gazeta.pl. [dostęp 2020-12-18]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Tuszyński i Kurzyński 2010 ↓, s. 64.
- ↑ Olympedia: Szapsel Rotholc Biographical information
- ↑ a b c d e Grażyna Pawlak, Daniel Grinberg, Maciej Sadowski: Bądź silny i odważny. Żydzi – sport – Warszawa. Warszawa: Fundacja im. prof. Mojżesza Schorra, 2013, s. 142. ISBN 978-83-936384-1-3.
- ↑ Piotr Osmólski: Leksykon boksu. Warszawa: Sport i Turystyka, 1989, s. 217. ISBN 83-217-2680-1.
- ↑ a b Polski słownik judaistyczny. Tom 2. Warszawa: Prószyński i spółka, 2003, s. 442. ISBN 83-7255-175-8.
- ↑ Tadeusz Walichnowski: Rozmowy z Leistem hitlerowskim starostą Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 62. ISBN 83-01-06869-8.
- ↑ i, Wyrok na Rotholza, „Głos Wielkopolski”, 8 grudnia 1946.
- ↑ Zdrajca czy niewinny... . Szapsel Rotholc przed Sądem Rehabilitacyjnym w Warszawie, „Sport”, 28 listopada 1946 [dostęp 2020-08-20].
- ↑ Stanisław Rotholc [online], w YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe [dostęp 2011-03-25] (ang.).
- ↑ Piotr Bojarski, Mora, Zysk i S-ka, 2022, ISBN 978-83-240-8742-6.
Bibliografia edytuj
- Bohdan Tuszyński, Henryk Kurzyński: Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2010. Warszawa: Fundacja Dobrej Książki, 2010. ISBN 978-83-86320-01-1.
- Polski słownik judaistyczny. Tom 2. Warszawa: Prószyński i spółka, 2003, s. 442. ISBN 83-7255-175-8.
- Stanisław Rotholc [online], w YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe [dostęp 2011-03-25] (ang.).