Szedar

gwiazda w gwiazdozbiorze Kasjopei

Szedar (Schedar, Alfa Cassiopeiae) – gwiazda w gwiazdozbiorze Kasjopei. Według danych satelity astrometrycznego Hipparcos Szedar znajduje się w odległości około 228,5 lat świetlnych od Słońca.

Szedar
α Cassiopeiae
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Kasjopeja

Rektascensja

00h 40m 30,441s[1]

Deklinacja

+56° 32′ 14,39″[1]

Paralaksa (π)

0,01429 ± 0,00015[1]

Odległość

228,2 ± 2,3 ly
69,97 ± 0,70[2] pc

Wielkość obserwowana

2,24m[2]

Rozmiar kątowy

0,00525[3]

Ruch własny (RA)

50,88 ± 0,11 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−32,13 ± 0,10 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−4,31 ± 0,02 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

olbrzym

Typ widmowy

K0-IIIa[1]

Masa

4–5[3] M

Promień

42,1 ± 1,7[4] R

Metaliczność [Fe/H]

−0,10[2]

Wielkość absolutna

−1,98m[2]

Jasność

855 L[3]

Wiek

100–200 mln lat[3]

Temperatura

4530 K[3]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

7574[2] pc

Mimośród

0,0189[2]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 18 Cas
2MASS: J00403044+5632145
Bonner Durchmusterung: BD +55°139
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 21
Boss General Catalogue: GC 792
Katalog Henry’ego Drapera: HD 3712
Katalog Hipparcosa: HIP 3179
Katalog jasnych gwiazd: HR 168
SAO Star Catalog: SAO 21609
Schedar, Schedir, Dath Elkarti; ADS 561, CCDM J00405+5632

Nazwa edytuj

Nazwa gwiazdy pochodzi od arabskiego słowa ‏صدر‎ şadr oznaczającego „pierś”, miejsce położenia gwiazdy w wizerunku królowej Kasjopei[3][5][6]. Sułtan Uług Beg nazwał tę gwiazdę ‏ذات الكرسي‎ Al Dhāt al Kursiyy, co oznacza „kobietę na tronie”; Giovanni Battista Riccioli ukuł z tego nazwę Dath Elkarti[5]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Schedar dla określenia tej gwiazdy[7].

Charakterystyka obserwacyjna edytuj

Jest to druga pod względem jasności gwiazda konstelacji Kasjopei, większą jasność osiąga w niej tylko zmienna Gamma Cassiopeiae[3]. Jej obserwowana wielkość gwiazdowa to 2,24m, a wielkość absolutna jest równa −1,98m[2]. Dziewiętnastowieczni astronomowie twierdzili, że jej jasność może spadać do połowy trzeciej wielkości gwiazdowej, w związku z czym jest uznawana za gwiazdę zmienną; jednak od zarania astrofotografii jej blask jest stabilny[3].

Gwiazda ma trzy optyczne towarzyszki o wielkości około 9–14m[4].

Charakterystyka fizyczna edytuj

Jest to pomarańczowy olbrzym należący do typu widmowego K0. Jego temperatura to 4530 K, jest niższa niż temperatura fotosfery Słońca; jasność Schedara jest 855 razy większa niż jasność Słońca[3]. Gwiazda ma 42 razy większy promień i 4-5 razy większą masę niż Słońce. Uformowała się 100–200 milionów lat temu, początkowo będąc białobłękitną gwiazdą podobną do Regulusa. Jej skład jest podobny do słonecznego, chociaż jest zubożona względem niego w niektóre pierwiastki, takie jak cyrkon i europ[3].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g Szedar w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g Anderson E., Francis C.: HIP 3179. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-05-21]. (ang.).
  3. a b c d e f g h i j Jim Kaler: SHEDAR (Alpha Cassiopiae). STARS, 1999-04-05. [dostęp 2018-05-21]. (ang.).
  4. a b Mason et al.: WDS J00405+5632A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  5. a b Cassiopeia, or Cassiope. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 147. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  6. Milena Ratajczak: Kosmos. Kasjopeja.. T. 2. Poznań: Oksford Educationale Sp. z o.o., 2010, s. 23. ISBN 978-83-252-1353-4.
  7. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2018-05-21].