Szkuta czerska
Szkuta czerska – zabytek archeologiczny (pozostałości wraku szkuty wiślanej z drugiej połowy XV wieku) odkryty w 2009 w Czersku koło Góry Kalwarii. Pierwszy odkryty w Polsce dobrze zachowany i tak duży średniowieczny statek służący do spławu zboża[1].
 Model szkuty | |
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
|---|---|
| Materiał |
drewno dębowe |
| Historia | |
| Data budowy |
XV w. |
| Data wodowania |
XV w. |
| Data oddania do eksploatacji |
XV w. |
| Data wycofania ze służby |
XV w. |
| Data zatonięcia |
XV w. |
| Dane techniczne | |
| Liczebność załogi |
16–20 flisaków |
| Długość całkowita (L) |
30 m |
| Szerokość (B) |
7,4 m |
| Wysokość (H) |
1,45 m |
| Masa całkowita |
35 ton |
Historia odkrycia edytuj
Wrak odkryto w 2009 na terenie stawu gospodarstwa agroturystycznego Dworek Czersk. Już kilkanaście lat wcześniej wyłowiono ze stawu drewniany fragment stewy dziobowej tej jednostki. Wkrótce po zgłoszeniu znaleziska pracownicy Centralnego Muzeum Morskiego z Gdańska pobrali próbki obiektu i rozpoczęli badania archeologiczne w terenie (ekspedycją kierował dr Waldemar Ossowski z Centralnego Muzeum Morskiego[2]). Ze stawu wypompowano wodę i usunięto część piasków, w wyniku czego odsłonięta została konstrukcja szkuty, którą szczegółowo udokumentowano, a następnie pozwolono wodzie zalać znalezisko[3]. W 2018 statek wydobyto i skierowano do konserwacji, która może potrwać nawet do ośmiu lat[1][2]. Prace są prowadzone w Rybnie pod Sochaczewem, w pracowni Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie[4].
Dane techniczne edytuj
Znalezisko jest cenne z uwagi na fakt, że do jego odkrycia wiedza o jednostkach pływających w XV wieku po Wiśle pochodziła głównie z rycin i obrazów. Szkuta jest statkiem płaskodennym i bezstępkowym, datowanym na drugą połowę XV wieku. Służyła jako środek transportu towarów (głównie zboża) z południa Rzeczypospolitej i Mazowsza do Gdańska[1].
Statek ma następujące parametry techniczne:
- długość: 30 m,
- szerokość śródokręcia: 7,4 m,
- szerokość dna: 5,45 m,
- wysokość burt: 1,45 m,
- wysokość masztu: 21 m,
- długość rei na maszcie: 14 m,
- powierzchnia żagla rejowego: 224 m²,
- prawdopodobna waga: 35 ton,
- prawdopodobna obsługa: 16-20 flisaków,
- materiał budowlany: dębowe tarcice z XIV wieku zbijane kołkami i bretnalami (gwoździami) o długości od 14 do 25 cm, uszczelniane na stykach mchem i warkoczami ze zwierzęcej sierści[1].
Statek odkopano przechylony na lewą burtę, co może świadczyć o tym, że jednostka zatonęła w wyniku jakiejś katastrofy podczas wejścia do starego portu w Czersku i tamtejszej komory celnej. Badania wykazały, że szkutę eksploatowano stosunkowo długo, bo około 60 lat. Z drobnych zabytków w statku natrafiono na fragmenty naczyń ceramicznych, gwoździe, podkowę i obręcze cumownicze[1][2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Perła w koronie Mazowsza. Szkuta Czerska, Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej w Górze Kalwarii, Góra Kalwaria, 2018 (folder turystyczny).
- ↑ a b c Archeowieści, Zdjęcia szkuty z Czerska. [dostęp 2019-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-12)].
- ↑ Pierwszy wrak szkuty wiślanej odkryty – Aktualności – Archiwum – Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku [online], www.nmm.pl [dostęp 2019-02-10].
- ↑ Joanna Grela, Wyciągają czerską szkutę, „Przegląd Piaseczyński”.