Szropy
Szropy (niem. Schroop) – wieś w Polsce w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Stary Targ. Wieś jest siedzibą sołectwa Szropy, w którego skład wchodzą również miejscowości Gintro, Jodłówka i Zielonki.
| wieś | |
 Fragment centrum Szrop | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2015) |
452 |
| Strefa numeracyjna |
55 |
| Kod pocztowy |
82-410[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GSZ |
| SIMC |
0157500 |
Położenie na mapie gminy Stary Targ  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sztumskiego  | |
 53°59′11″N 19°09′09″E/53,986389 19,152500[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. W latach 1945–1954 i 1973–1976 wieś była siedzibą gminy Szropy.
We wsi znajduje się szkoła podstawowa im. Feliksa Łoyki, placówka Ochotniczej Straży Pożarnej, poczta, bank, kilka sklepów oraz boisko.
Historia edytuj
W 1280 pojawiły się pierwsze udokumentowane wzmianki o wsi (w dokumentach pojawiła się wówczas nazwa Scrope, w 1316 die Schrape, w 1404 Schroppe, Schropa i ponownie Scrope, w 1518 Sropen, w 1648 Schroop, w 1694 Schrave, a w 1764 Sruppy).
Budowę pierwszej świątyni parafialnej w Szropach datuje się na XIV wiek. Kościół został poważnie uszkodzony podczas wielkiej wojny z Zakonem. Miejscowość w czasach krzyżackich należała do komturii marienburskiej. Wyasygnowała ona w 1412 materiały do remontu świątyni, która od 1683 jest filialnym kościołem parafii w Kalwie. Nowy kościół o konstrukcji szkieletowej powstał w 1669.
Szropy zwane były w XVI wieku własnością królewską w starostwie sztumskim, a 672 hektary ziemi dzierżawił Wacław Baliński. Cztery włóki należały do księdza, a dwie do sołtysa. W miejscowości istniały dwie karczmy, a także dwa młyny wybudowane w stawie rybnym.
Wieś królewska położona była w I Rzeczypospolitej w województwie malborskim[3]. W 1565 powstało starostwo szropskie, które wydzielone zostało z dawnego starostwa sztumskiego. W 1582 Jakub Czender kupił spustoszony wcześniej młyn od Jana Rybaka i odbudował go. Wieś w następnym roku otrzymał w dzierżawie Jerzy Baliński, w 1648 Zygmunt Guldenstern, w 1689 Władysław Łoś, a w 1755 starosta szropski Stefan Piegłowski. 13 lutego 1758 wieś i starostwo otrzymał publicysta i ekonomista Feliks Franciszek Łoyko. W wyniku I rozbioru Polski w 1772 Szropy znalazły się w granicach Królestwa Prus. Pod koniec XIX wieku we wsi istniała szkoła ewangelicka. Osób wyznania katolickiego było ok. 300, ewangelickiego ponad 100, a innych ok. 30.
Historyczny układ ruralistyczny wsi placowej z XIII wieku został zachowany. Zachowało się szereg budynków z początku XX wieku.
Placówka Ochotniczej Straży Pożarnej w Szropach istnieje oficjalnie od 1948. Pierwszym jej prezesem był Kazimierz Sarnowski.
Od 1945 do 1954 oraz od 1973 do 1976 w Szropach znajdowała się siedziba urzędu gminy. Do 1975 należała ona do powiatu sztumskiego oraz do województwa gdańskiego. W miejscowości znajdował się m.in. posterunek Milicji Obywatelskiej. Od 1893 istniał przystanek kolejowy w Szropach (pociągi kursowały tam do końca XX wieku, kilka lat po zawieszeniu przewozów linię rozebrano).
Zabytki edytuj
Według rejestru zabytków NID[4] na listę zabytków wpisane są:
- kościół filialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, (XVII, XIX), po 1930, nr rej.: A-1389 z 16.06.1993
- cmentarz przykościelny z XIV wieku, nr rej.: j.w.
Powstały prawdopodobnie w XIV wieku kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła kilkukrotnie przebudowywano, m.in. w 1647 i w latach 1820–1821. Aktualny wygląd kościoła (wpisanego do rejestru zabytków) pochodzi z lat 30. XX wieku. Kościół został założony na planie zbliżonym do prostokąta. Jest orientowany, murowany i otynkowany. Posiada kamienną podmurówkę i dwuspadowy dach, który nad prezbiterium przechodzi w trójpołaciowy i kryty blachą na rąbek stojący. Znajduje się tam sygnaturka. Prezbiterium jest oszkarpowane i trójbocznie zamknięte. Do zachodniej elewacji przylega wieża, która w przyziemiu jest murowana, a w górnej części drewniana. Jest ona zwieńczona ostrosłupowym hełmem, krytym blachą na rąbek stojący. Posiada on cztery lukarny i zwieńczony jest metalowym krzyżem na kuli. Zakrystia mieści się w elewacji południowej i także posiada dach trójpołaciowy i kryty blachą na rąbek stojący. Elewacje korpusu i prezbiterium oraz zakrystii zwieńczone są profilowanym gzymsem.
Szkoła edytuj
Szkoła podstawowa znajdująca się w Szropach nosi imię Feliksa Łoyki. Powstała ona w 1946 jako Publiczna Szkoła Powszechna. Pierwsze zajęcia odbyły się 20 maja, a pierwszym kierownikiem placówki był Józef Chamczyk. Aktualnie dyrektorem szkoły jest Grażyna Krupa (która zastąpiła pełniącą funkcję w latach 1996–2021 Teresę Skolimowską – radną powiatu sztumskiego, w latach 2007–2010 radną sejmiku województwa pomorskiego).
Sport edytuj
W miejscowości działa klub piłkarski Tęcza Szropy, występujący w malborskiej B klasie[5]. W przeszłości drużyna ze Szrop występowała jako rezerwy Gminnego Klubu Sportowego Powiśle Stary Targ. Założenie klubu w Szropach datuje się na 28 lutego 1949[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 135994
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1275 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku: suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2021, k. 1.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2022-01-05].
- ↑ Profil Tęczy Szropy na portalu pomorskifutbol.pl. [dostęp 2022-01-05].
- ↑ Informacje na stronie Tęczy Szropy. [dostęp 2022-01-05].
Bibliografia edytuj
- Gmina Stary Targ, wyd. VEGA Studio Adv. S.C., 2001, ISBN 83-88404-07-5
- Informacje na stronie projektu POWIŚLAK. starytarg.eu.
- Gminny program opieki nad zabytkami gminy Stary Targ na lata 2016–2019, s. 20–21, 28
- Gminny program opieki nad zabytkami gminy Stary Targ 2011–2014, s. 66–67
- Strona Szkoły Podstawowej im. Feliksa Łoyki w Szropach