Sztylet (anatomia)

Sztylet – twarda, ostra, anatomiczna struktura służąca do wnikania w ciało żywicieli (roślin, grzybów, zwierząt), występującą u niektórych bezkręgowców, w tym niektórych owadów^[1]^[2], roztoczy^[3], niesporczaków^[4] i nicieni^[2]. Kształt sztyletu może służyć do oznaczania poszczególnych gatunków^[5].

U owadów sztylet to mocno zesklerotyzowana część kłującego narządu gębowego, służąca do wnikania poprzez skórę żywiciela^[1]:

u wszy są to sztylet brzuszny, kłująca część narządu gębowego, przekształcona warga dolna i sztylet grzbietowy, kłujący skleryt narządu gębowego, przekształcone żuwki (zewnętrzna i wewnętrzna).
u pcheł są to przekształcone żuwaczki i warga górna
u pluskwiaków są to przekształcone żuwaczki
u wciornastków są to przekształcone jedna żuwaczka i jedna żuwka wewnętrzna
u niektórych muchówek są to przekształcone warga górna, podgębie i żuwaczki
u niektórych wojsiłek są to przekształcone warga górna, żuwki i częściowo żuwaczki

U pasożytniczych nicieni (Nematoda) sztylet to zesklerotyzowana, zwykle pusta struktura służąca do odżywiania, poprzez którą uwalniane są wydzieliny do żywiciela i służąca do wnikania w rośliny, grzyby i zwierzęta (stawonogi Arthropoda)^[2]. Znajduje się ona na czubku pasożytniczego nicienia. Nicień używa sztyletu do nakłuwania komórek żywiciela, pobierania pokarmu, a także do wydzielania białka i metabolitów, które pomagają nicieniom w pasożytowaniu żywiciela. Sztylet jest połączony z gardzielą, która z kolei jest połączona z jelitem. Do gardzieli uchodzi od trzech do pięciu gruczołów ślinowych, które wytwarzają wydzieliny, które mogą być emitowane ze sztyletu i które pomagają we wnikaniu do żywicieli i pasożytnictwie^[6].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Sztylet, [w:] JózefJ. Razowski JózefJ., Słownik entomologiczny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 232, ISBN 83-01-07907-X .
↑ ^a ^b ^c Mary Ann (Basinger)M.A.(B.) Maggenti Mary Ann (Basinger)M.A.(B.), ArmandA. Maggenti ArmandA., ScottS. Gardner ScottS., Online Dictionary of Invertebrate Zoology: Complete Work [online], 6 września 2005, s. 878 [dostęp 2020-03-17] (ang.).
↑ Andrzej Kaźmierski: Kohorta: Prostigmata. W: Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-17447-7.
↑ Łukasz Kaczmarek: Niesporczaki – Tardigrada. W: Zoologia – Bezkręgowce. Czesław Błaszak (red.). T. 1. PWN, 2009, s. 694–701. ISBN 978-83-01-16108-8.
↑ D.J.D.J. Hunt D.J.D.J., Z.A.Z.A. Handoo Z.A.Z.A., Taxonomy, identification and principal species. R.N.R.N. Perry, M.M. Moens, J.L.J.L. Starr (red.), Wallingford: CABI, 2009, s. 55–97, DOI: 10.1079/9781845934927.0055, ISBN 978-1-84593-492-7 [dostęp 2020-03-17] (ang.).
↑ Dr RAJENDRAD.R. Singh Dr RAJENDRAD.R., Plant Parasitic Nematodes: The Hidden Enemies of Farmers, 2015, DOI: 10.13140/RG.2.1.2994.7763 [dostęp 2020-03-17] .

Linki zewnętrzne edytuj

Obraz sztyletu u nicieni z publikacji Dr RAJENDRA Singh

[:2-1] Sztylet, [w:] JózefJ. Razowski JózefJ., Słownik entomologiczny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 232, ISBN 83-01-07907-X .

[:0-2] Mary Ann (Basinger)M.A.(B.) Maggenti Mary Ann (Basinger)M.A.(B.), ArmandA. Maggenti ArmandA., ScottS. Gardner ScottS., Online Dictionary of Invertebrate Zoology: Complete Work [online], 6 września 2005, s. 878 [dostęp 2020-03-17] (ang.).

[Kazmierski-3] Andrzej Kaźmierski: Kohorta: Prostigmata. W: Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-17447-7.

[Kaczmarek-4] Łukasz Kaczmarek: Niesporczaki – Tardigrada. W: Zoologia – Bezkręgowce. Czesław Błaszak (red.). T. 1. PWN, 2009, s. 694–701. ISBN 978-83-01-16108-8.

[5] D.J.D.J. Hunt D.J.D.J., Z.A.Z.A. Handoo Z.A.Z.A., Taxonomy, identification and principal species. R.N.R.N. Perry, M.M. Moens, J.L.J.L. Starr (red.), Wallingford: CABI, 2009, s. 55–97, DOI: 10.1079/9781845934927.0055, ISBN 978-1-84593-492-7 [dostęp 2020-03-17] (ang.).

[:1-6] Dr RAJENDRAD.R. Singh Dr RAJENDRAD.R., Plant Parasitic Nematodes: The Hidden Enemies of Farmers, 2015, DOI: 10.13140/RG.2.1.2994.7763 [dostęp 2020-03-17] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]