Szydłowieccy herbu Odrowąż

Szydłowieccy herbu Odrowąż
	; Odrowąż
Państwo	Polska
Region	województwo sandomierskie
Gniazdo rodzinne	Szydłowiec
Tytuły	Hrabia szydłowiecki
Protoplasta	Jakub Szydłowiecki; Sławko Szydłowiecki
Pierwsza wzmianka	1 stycznia 1401
Status rodziny	wymarła
Ostatni przedstawiciel	Krzysztof Szydłowiecki
Data wymarcia	w linii męskiej: 30 grudnia 1532,; w linii żeńskiej: 1562
Pochodzenie etniczne	Polacy
Ród macierzysty	Odrowążowie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szydłowieccy – polski ród możnowładczy, boczna linia Odrowążów, której nazwisko pochodzi od miasta Szydłowiec. Legitymowali się herbem Odrowąż.

Główną siedzibą rodu były tereny obejmujące dobra szydłowieckie, położone w okolicach źródeł Kamiennej i Radomki, wokół późniejszego miasta Szydłowca. Był to jeden z kilku kluczy dóbr ziemskich rodu Odrowążów w województwie sandomierskim. Pierwszymi, którzy podpisywali się tym nazwiskiem byli Jakub i Sławko, wymienieni w akcie uposażenia kościoła farnego w Szydłowcu z 1401. Położyli starania o rozwój gospodarczy swojej siedziby, która w 1427 otrzymała prawa miejskie.

Syn Jakuba, Stanisław otrzymał godność senatorską, co potwierdził przebudowując rodową siedzibę w gotycki zamek. Znaczne dochody z posiadanych dóbr i pełnionych urzędów w państwie (marszałek dworu królewskiego) pozwoliły mu na zapewnienie swoim synom starannego wykształcenia. Jako ochmistrz królewiczów polskich, Władysława, Kazimierza, Jana Olbrachta, Aleksandra, Zygmunta i Fryderyka, umieścił swoich synów w gronie paziów. Dwaj spośród nich, Jakub i Mikołaj pełnili urząd podskarbiego wielkiego koronnego, kolejny Krzysztof również sprawował urząd centralny kanclerza wielkiego; dwaj ostatni zasiedli w Senacie, zostając kasztelanami i wojewodami (Krzysztof).

Ostatnim męskim przedstawicielem rodu był Krzysztof, który osiągnął największą karierę spośród rodu. Dostojnik królewski, kanclerz, kasztelan krakowski, wojewoda krakowski i przyjaciel Zygmunta I Starego zmarł w 1532. W roku śmierci, dzięki poselstwu do cesarza rzymskiego, otrzymał dla siebie dziedziczny tytuł hrabiego, którego siedzibę ustanowiono w Szydłowcu. Poza dobrami rodowymi Krzysztof posiadał klucze dóbr w Opatowie i Ćmielowie oraz pomniejsze posiadłości. Ostatnią kobietą z rodu była jego córka Elżbieta, która w 1548 wniosła w posagu hrabstwo szydłowieckie Mikołajowi Radziwiłłowi zw. „Czarnym” (zmarła w 1562).

Szydłowieccy wnieśli swój wkład w rozwój gospodarki w województwie sandomierskim, wspierając handel i rzemiosło. Rozwinęli górnictwo kamienia i rud oraz hutnictwo, zwłaszcza na obszarze Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Wspierali osadnictwo niemieckie, czeskie, węgierskie i włoskie, upowszechniając zachodnie metody techniki oraz wzory sztuki. Byli patronami artystów i uczonych, m.in. Stanisława Samostrzelnika, Filipa Kallimacha, Bartolomea Berecciego i Giovanniego Ciniego.

Genealogia Szydłowieckich

Andrzej Odrowąż
zw. Obol^[1]
(†przed 1400)

Małgorzata Odrowążówna
x Piotr z Tułowic

Jakub
(ok. 1380–1436)
x Anna (?) Jastrzębiec

Sławko
(ok. 1385–ok. 1433)

Stanisław
(1405–1493)
x 1. Barbara Starosielska
2. Zofia z Goździkowa

Piotr
(ok. 1410–przed 1470)

Barbara
(*ok. 1410/'1420)

Mikołaj
(ok. 1420–1477)

Katarzyna
(*ok. 1450)

Jan
(ok. 1451/'52–1528)

Jakub
(ok. 1453–1509)
x Zofia Półkozic

Krzysztof
(1466–1532)
x Zofia Targowicka

Piotr
(ok. 1470–przed 1508)
x Barbara Krupa

Mikołaj Stanisław
(ok. 1475–1532)
x Anna Tęczyńska

Anna
(*ok.1476/'77)

Paweł
(1478–1506)

Barbara
(*ok. 1480)

Marcin
(ok. 1485–przed 1532)

Elżbieta
(*ok. 1485/'88)

Barbara
(*ok. 1480)

Zofia
(*ok. 1485)

Zofia
(ok. 1510–po 1561)
x Jan Tarnowski „Amor”

Zygmunt
(1526–1527)

Krystyna Katarzyna
(1519–1556)
x Jan Podiebradowicz

Ludwik Mikołaj
(1524–1525)

Elżbieta
(1533–1562)
x Mikołaj Radziwiłł „Czarny”

Przypisy

↑ Bartosz Paprocki wymienia Andrzeja Obulo „de Szydlowiecz”, dziedzica Gór, kasztelana sandomierskiego w 1362. Dokument ten jest jednakże falsyfikatem, gdyż Andrzej, kasztelan wiślicki, jest wymieniony w 1342, nie był zaś kasztelanem sandomierskim w 1362. Por.: Dumała, 1967, s. 190.

Bibliografia

Krzysztof Dumała. Studia z dziejów Szydłowca. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”. 4, 1967.
Kardyś, Piotr: Fraters armorum et domus Odrowąsinae : Odrowążowie przez wieki – ze szczególnym uwzględnieniem terenów na północ od rzeki Kamiennej. [W:] Z dziejów powiatu szydłowieckiego. Red. Przeniosło, Marek. [Kielce] – Szydłowiec: „Panzet”, 2009; s. 9-42. ISBN 978-83-61240-84-6.
Rosiński, Stefan: Mikołaj i Krzysztof Szydłowieccy : patroni turnieju rycerskiego. Szydłowiec: MLIM, 2006. ISBN 83-60126-20-8.

[1] Bartosz Paprocki wymienia Andrzeja Obulo „de Szydlowiecz”, dziedzica Gór, kasztelana sandomierskiego w 1362. Dokument ten jest jednakże falsyfikatem, gdyż Andrzej, kasztelan wiślicki, jest wymieniony w 1342, nie był zaś kasztelanem sandomierskim w 1362. Por.: Dumała, 1967, s. 190.

[1]