Szymon Tatar (starszy)
Szymon Tatar starszy, znany także jako Szymek Czarny (ur. 1828[1] lub 1832[2] w Zakopanem, zm. 13 czerwca 1913 tamże) – przewodnik tatrzański, bratanek Tomasza Tatara, stryj Szymona Tatara młodszego i Józefa Tatara.
 Szymon Tatar, pastel Leona Wyczółkowskiego, 1904 | |
| Data i miejsce urodzenia |
1828 lub 1832 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 czerwca 1913 |
| Zawód, zajęcie |
Przewodnik tatrzański |
Tatry poznał jako kłusownik, podobnie jak Maciej Sieczka i Jędrzej Wala. W 1860 dokonał pierwszego odnotowanego przejścia przez Kozią Przełęcz, 15 lat później wprowadził tam pierwszych turystów. Był jednym z głównych przewodników księdza Józefa Stolarczyka, Tytusa Chałubińskiego oraz Józefa Rostafińskiego. Prowadząc turystów, dokonał wiele wybitnych przejść. W 1867 poprowadził ks. Stolarczyka na Baranie Rogi (pierwsze wejście) oraz na Lodowy Szczyt (pierwsze polskie wejście), zaś w 1874 na Gerlach. Z Chałubińskim wszedł na Gerlach, Wysoką oraz Lodowy Szczyt (pierwsze wejście zachodnią ścianą).
Tatar znany był z umiejętności przewodnickich, inteligencji i znajomości tatrzańskiej topografii. Ceniono go również za pogodę ducha i charakterystyczne poczucie humoru. Po roku 1890 zaprzestał przewodnictwa i zamieszkał na Skibówkach. Zajmował się rzeźbieniem drewnianych łyżników i wyrobem góralskich spinek. Pod koniec życia nie mógł się odnaleźć w czasach, w których zawód przewodnika tatrzańskiego przestawał być potrzebny. Zmarł w wieku 85 lat i został pochowany na Nowym Cmentarzu przy ulicy Nowotarskiej w Zakopanem (kw. K4-5-6)[3].
Przewodnikami byli także jego bratankowie (synowie Jana Tatara): Szymon Tatar młodszy i Józef Tatar.
Kazimierz Przerwa-Tetmajer poświęcił Szymonowi Tatarowi wiersz Ostatni. Kilkakrotnie malował go i rysował Walery Eljasz, m.in. na obrazie Przewodnik tatrzański w drodze na Polski Grzebień (1878). Kilka wersji jego portretu wykonał Leon Wyczółkowski, a popiersie przewodnika z mosiądzu autorstwa Felicji Modrzejewskiej znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Przypisy edytuj
- ↑ Z. W. Paryscy, Wielka encyklopedia tatrzańska, 2004.
- ↑ K. Pisera, Jak dawniej po Tatrach chadzano, 2007, s. 280.
- ↑ śp. Szymon Tatar
Bibliografia edytuj
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- Krzysztof Pisera: Jak dawniej po Tatrach chadzano. Zakopane: TPN, 2007, s. 280–286. ISBN 978-83-60556-00-9.