Tadeusz Grzesiak (ur. 21 października 1912, zm. 9 czerwca 1998[1]) – polski kowal, mechanik, działacz komunistyczny więziony w latach 1933–1935 w Lublinie, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Tadeusz Grzesiak
Data urodzenia

21 października 1912

Data śmierci

9 czerwca 1998

Zawód, zajęcie

kowal, mechanik

Małżeństwo

Zofia Grzesiak

Dzieci

Wanda Lotter

Odznaczenia
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Życiorys edytuj

Do 1941 r. Tadeusz Grzesiak był z zawodu kowalem, mieszkał we wsi Kryczylsk w okolicach Sarn na Wołyniu. Określał się jako człowiek zwalczający antysemityzm.[1] W latach 1933–1935 był więziony w lubelskim zamku[2] za działalność komunistyczną, stąd w obawie o swoje życie w 1941 r. uciekł z Kryczylska do Sarn[1][3]. Do ucieczki namówił swoją sąsiadkę Nechume Szwarcblat z jej urodzoną w 1939 r. córką Oksaną Krajna, później ochrzczoną pod imieniem Wanda. Odtąd, aby ukryć żydowskie pochodzenie Nechume, cała trójka przedstawiała się jako polska rodzina; kobieta występowała jako żona Tadeusza, Zofia Grzesiak, a Oksana Krajna jako jego córka. Ze względu na stałe zagrożenie życia Grzesiak często byli zmuszeni zmieniać miejsce zamieszkania. W lutym 1943 r. Grzesiakowie zostali zaatakowani przez ukraińskich nacjonalistów, Tadeusz został postrzelony w rękę[3]. W maju 1943 r. w wyniku niemieckiej łapanki w Sarnach trójka trafiła do obozu pracy dla zagranicznych pracowników w Leopoldsdorf w okolicach Wiednia[1][4]. W 1945 r., po zakończeniu działań wojennych, Grzesiak powrócił do Polski wspólnie z małżonką oraz przybraną córką i początkowo osiedlił się w Pile, gdzie oficjalnie zawarł związek małżeński z Zofią. Tamże prowadził warsztat, w którym pracował jako mechanik, później założył olejarnię, która została upaństwowiona w 1952 r. Wówczas Grzesiak przeprowadził się do Lublina, gdzie rozpoczął pracę w Fabryce Samochodów Ciężarowych[3].

18 lipca 1995 r. Jad Waszem odznaczył Tadeusza Grzesiaka medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[4][5].

Tadeusz Grzesiak zmarł 9 czerwca 1998 r.[1][4]

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Anna Zawadzka, Historia pomocy - Grzesiak Tadeusz. Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl, lipiec 2009 [dostęp 2021-06-17].
  2. Instytut Gość Media, Miłość silniejsza niż strach [online], lublin.gosc.pl, 17 stycznia 2016 [dostęp 2021-06-17].
  3. a b c Zofia Grzesiak (1914–2004) - Leksykon - Teatr NN [online], teatrnn.pl [dostęp 2021-06-17] (pol.).
  4. a b c The Righteous Among The Nations [online], The Righteous Among The Nations [dostęp 2021-06-17].
  5. Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2020 [online], yadvashem.org, 1 stycznia 2020, s. 29 [dostęp 2021-06-17].