Tadeusz Kryspin Staniszewski
Tadeusz Kryspin Staniszewski herbu Pobóg (zm. po 1795) – szambelan Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1783 roku[1], komisarz cywilno-wojskowy ziemi czerskiej w roku 1792, poseł na sejm grodzieński, członek konfederacji grodzieńskiej 1793 roku[2].
 Pobóg | |
| Data urodzenia |
po 1748 |
|---|---|
| Data śmierci |
po 1795 |
| Ojciec | |
| Matka |
Katarzyna Łączkowska |
| Żona |
Karolina Grabowska |
Życiorys edytuj
Był synem Zygmunta Jana Staniszewskiego. Przeznaczony przypuszczalnie do stanu duchownego, uczył się w seminarium misjonarzy w Rzymie i przyjął święcenia subdiakońskie. Był elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego z ziemi czerskiej w 1764 roku.[3]. W końcu lat 70. nawiązał romans z wojewodziną nowogrodzką, Franciszką z Woronieckich Jabłonowską, wdową po Józefie Aleksandrze w 1780 przejął administrację jej rozległymi majątkami. Zmuszony przez ojca, zerwał więzi z Jabłonowską. W tym czasie w 1782 porzucił stan duchowny. W 1783 został szambelanem.
Przed rozpoczęciem obrad sejmowych w Grodnie przystąpił do konfederacji targowickiej. W czasie sejmu w roku 1793 otrzymywał miesięcznie po 50 dukatów z kasy posła rosyjskiego Jakoba Sieversa. 22 lipca 1793 roku podpisał traktat cesji przez Rzeczpospolitą ziem zagarniętych przez Rosję a 25 września cesji ziem zagarniętych przez Prusy w II rozbiorze Polski[4].
Po podpisaniu II rozbioru Polski wysunął (podobno z inspiracji Stanisława Augusta Poniatowskiego) projekt wysłania delegacji dziękczynnej do Katarzyny II. Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej zaangażował się po jej stronie publicznie odczytał akt powstania w swojej wsi Ostrołęka, a 17 kwietnia w chwili wybuchu walk w Warszawie, uzbroił swoich ludzi i przyłączył się do akcji zbrojnej i dowodził na Nowym Mieście. 1 maja w Czersku podpisał akces ziemi czerskiej do powstania. Wszystko to nie uchroniło go jednak przed aresztowaniem 8 maja na osobiste polecenie Tadeusza Kościuszki aresztowany za udział w sejmie grodzieńskim, składał zeznania przed deputacją indagacyjną. W czasie przesłuchań wydaje się, że został uwolniony z zarzutów, po czym wycofał się z życia publicznego.[5]
Przypisy edytuj
- ↑ Antoni Magier, Estetyka miasta stołecznego Warszawy, 1963, s. 437.
- ↑ Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 54.
- ↑ Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 91.
- ↑ Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 23,36.
- ↑ Tadeusz Kryspin Staniszewski biografia w iPSB
Bibliografia edytuj
- Antoni Trębicki: Opisanie Sejmu ekstraordynaryjnego podziałowego roku 1793 w Grodnie: O rewolucji roku 1794. opracował i wstępem poprzedził Jerzy Kowecki. Warszawa: 1967.
- Zwycięstwo czy klęska? W 190 rocznicę powstania kościuszkowskiego. praca zbiorowa pod redakcją Henryka Kocója. Katowice: 1984.
